Γράφει ο Τάκης Παπακωνσταντινόπουλος.
Η μεταρρύθμιση «Κλεισθένης 1» στην θέση του «Καλλικράτη» βρίσκεται στην διαδικασία κατάθεσης στη βουλή και ψήφισης χωρίς να αποκλείονται αλλαγές και μάλιστα σημαντικές μέχρι να γίνει νόμος του κράτους. Το επίδικο είναι το σύστημα εκλογής των οργάνων, αν δηλαδή θα είναι η απλή αναλογική όπως έχει εξαγγελθεί ή θα είναι νοθευμένη αναλογική.
Την εγκατάλειψη της ιδέας για απλή αναλογική ενίσχυσαν οι δηλώσεις Σκουρλέτη ότι η η κυβέρνηση θα δώσει έμφαση στην κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ. Γεγονός το οποίο σημαίνει ότι δεν θα μιλάμε για απλή και άδολη αναλογική αλλά για… σύνθετη.
Οι σημαντικότερες αλλαγές που περιέχονται στο πόρισμα της Επιτροπής για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για την Αυτοδιοίκηση περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω.
Σύμφωνα λοιπόν με το πόρισμα της Επιτροπής και εφόσον αποκτήσει νομική ισχύ, οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα γίνουν Οκτώβριο ή Νοέμβριο του 2019 με απλή αναλογική, ενιαίο ψηφοδέλτιο για τους δήμους και «ουσιαστικές» αρμοδιότητες στις δημοτικές ενότητες (πρώην «καποδιστριακοί» δήμοι).
Οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές προτείνεται να αποσυνδεθούν από τις ευρωεκλογές. Προτείνεται να διεξάγονται κάθε 4 ή κάθε 5 χρόνια, στο τέλος Οκτώβρη ή αρχές Νοέμβρη και οι νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές να αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1η Γενάρη του επόμενου χρόνου από την διεξαγωγή των εκλογών.
Το όριο δικαιώματος ψήφου πρόκειται να μειωθεί στα 17 έτη και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Προτείνεται η πλήρης κατάργηση της εσωτερικής διαίρεσης των δήμων σε εκλογικές περιφέρειες και ενιαία εκλογή των δημοτικών συμβούλων σε όλη την έκταση του δήμου.
Όσον αφορά τις εκλογές:
– Κατάρτιση ενιαίου ψηφοδελτίου για όλο τον δήμο για κάθε συνδυασμό, χωρίς προϋποθέσεις υποψηφίων κ.λπ. για κάθε δημοτική ενότητα.
– Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψηφίων δημοτικών συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.
– Αποσύνδεση των συνδυασμών που μετέχουν στις εκλογές για το (κεντρικό) Δημοτικό Συμβούλιο από τους συνδυασμούς που καταρτίζονται σε κάθε Δημοτική Ενότητα για το οικείο Συμβούλιο.
– Αυτόνομη κατάρτιση συνδυασμών για κάθε Συμβούλιο δημοτικής ενότητας (κοινότητα).
Ακόμα προτείνεται η κατανομή του συνόλου των εδρών του Δημοτικού/ Περιφερειακού Συμβουλίου από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής μεταξύ των συνδυασμών, με βάση την «κλασική» μέθοδο της αναλογικής των υπολοίπων, όπως συμβαίνει σήμερα για τον 1ο γύρο.
Προτείνεται επίσης η διατήρηση του θεσμού του δημάρχου/περιφερειάρχη, ως επικεφαλής συνδυασμού.
Ειδικότερα, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων κατά τον 1ο γύρο (οπότε ο επικεφαλής του αναδεικνύεται, αντίστοιχα, δήμαρχος ή περιφερειάρχης), θα πραγματοποιείται επαναληπτική εκλογή σε 2ο γύρο μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, οπότε δήμαρχος/περιφερειάρχης θα είναι ο επικεφαλής του πλειοψηφήσαντος στο γύρο αυτό συνδυασμού, χωρίς ωστόσο αυτό να επιδρά στην κατανομή των εδρών που έχει ολοκληρωθεί από τον 1ο γύρο.
– Η αποσύνδεση της εκλογής των οργάνων της δημοτικής ενότητας από την εκλογή του Δημοτικού Συμβουλίου, τόσο ως προς την κατάρτιση των συνδυασμών (δηλαδή ένας συνδυασμός να μπορεί να κατέλθει έγκυρα μόνο στο «κεντρικό» Δημοτικό Συμβούλιο ή μόνο σε μία Δ.Ε.), όσο και ως προς την ανάδειξη των επιτυχόντων (δηλαδή δεν θα υπάρχει εξάρτηση των τοπικά επιτυχόντων από τον κεντρικά επιτυχόντα συνδυασμό).
Σε ό,τι αφορά τον «αναβαθμισμένο» ρόλο των δημοτικών ενοτήτων (κοινοτήτων), το πόρισμα προβλέπει ότι το Συμβούλιο της δημοτικής ενότητας (κοινότητας) θα αποφασίζει για:
– Τη συντήρηση των δημοτικών οδών και γενικά όλων των κοινόχρηστων χώρων της δημοτικής ενότητας.
– Την κυκλοφορία και τη συγκοινωνία της περιοχής της.
– Την εκτέλεση νέων έργων, εντός του νέου πλαισίου κατάρτισης και υλοποίησης του τεχνικού προγράμματος και του προϋπολογισμού του δήμου, σε συμμετοχική βάση, και τη συντήρηση των παλιών.
– Την περισυλλογή των αδέσποτων ζώων.
– Τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και γενικότερα την ανάπτυξη της περιοχής σε πολιτιστικά κ.ά. θέματα.
– Όλες οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, οι οποίες θα ασκούνται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας, πλην εκείνων που εκ του αντικειμένου τους πρέπει να περιέλθουν στην Εκτελεστική Επιτροπή ή στο Δημοτικό Συμβούλιο. Οι αρμοδιότητες αυτές σχετίζονται με θέματα καθορισμού χρήσεων γης, προστασίας περιβάλλοντος, εφαρμογή Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού κ.λπ., χωροθέτηση κοιμητηρίων κ.λπ.
– Κάποιες γνωμοδοτικού και εισηγητικού προς το Δημοτικό Συμβούλιο χαρακτήρα αρμοδιότητες της Οικονομικής Επιτροπής (οι οποίες θα ασκούνται πάντα σε επίπεδο δημοτικής ενότητας), όπως ενδεικτικά:
– Η γνωμοδότηση για την αποδοχή κληρονομιών, κληροδοσιών και δωρεών, που αφορούν αποκλειστικά τη δημοτική ενότητα.
– Η εισήγηση για την αξιοποίηση της περιουσίας της δημοτικής ενότητας.
Με βάση τις αλλαγές αυτές καταργούνται η Επιτροπής Ποιότητας Ζωής αφού οι αρμοδιότητές της μεταβιβάζονται στα Συμβούλια των δημοτικών ενοτήτων και η Οικονομική Επιτροπή και οι αρμοδιότητές της μεταβιβάζονται είτε στα Συμβούλια των δημοτικών ενοτήτων είτε (όπου αυτό δεν είναι δυνατό) στο Δημοτικό Συμβούλιο ή στην Εκτελεστική Επιτροπή, ανάλογα και με το ειδικότερο περιεχόμενο κάθε αρμοδιότητας.
Αναβαθμίζεται με βάση το πόρισμα ο ρόλος του γενικού γραμματέα του δήμου, ώστε να αποφορτιστεί ο δήμαρχος και οι αντιδήμαρχοι από τις αμιγώς διεκπεραιωτικές και διαχειριστικές αρμοδιότητες και να είναι σε θέση να επιτελούν τον πολιτικό και επιτελικό τους ρόλο, παραμένοντας ωστόσο ο γενικός γραμματέας πολιτικό στέλεχος του δήμου και είναι μετακλητός.
Τέλος, προβλέπεται η αναμόρφωση του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων, ώστε αυτό να συγκροτείται από αιρετά μέλη, από τους ίδιους τους μετανάστες και πρόσφυγες που κατοικούν στα όρια του δήμου, καθώς και από εκπροσώπους των φορέων αλληλεγγύης.
Για τις περιφερειακές εκλογές προτείνεται η διατήρηση της ισχύουσας ρύθμισης για την εκλογή των περιφερειακών συμβούλων ανά νομό.
– Κατάργηση του θεσμού των άμεσα εκλεγόμενων χωρικών αντιπεριφερειαρχών.
– Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψηφίων περιφερειακών συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν στην οικεία περιφερειακή ενότητα και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.
Έξω από τις εξαγγελίες της κυβέρνησης και τις φρούδες ελπίδες για μεγαλύτερη συμμετοχή του δημότη στην λήψη των αποφάσεων, υπάρχει πιθανότητα ο «Κλεισθένης» να λύσει προβλήματα που δεν έλυσε ο «Καλλικράτης» από την σκοπιά της άσκησης φιλολαϊκής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο;
Το αντίθετο προβλέπεται, αν λάβουμε υπόψη ότι η πολυδιαφημισμένη μεταρρύθμιση «Καλλικράτης» την περίοδο της οικονομικής κρίσης βοήθησε στην υλοποίηση της μνημονιακής πολιτικής μέσω της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της διεύρυνσης της άγριας φορολογίας ,των ιδιωτικοποιήσεων, της ανατροπής των εργασιακών σχέσεων κλπ
Πουθενά δεν προκύπτει ότι οι αλλαγές του θεσμικού πλαισίου θα έχουν φιλολαϊκό χαρακτήρα, αλλά το αντίθετο. Αποσκοπούν στην εξειδίκευση της μνημονιακής πολιτικής. Δείγμα γραφής των προθέσεων της κυβέρνησης όσον αφορά τον ρόλο των δήμων είναι ότι από την 1η Μάη θα εντάσσονται στο σύστημα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών τα χρέη προς τους δήμους πάνω από 500 ευρώ,
Και πώς θα μπορούσε η τοπική αυτοδιοίκηση με τον «Κλεισθένη» τώρα , να αλλάξει χαρακτήρα επί το φιλολαϊκότερο αφού για να λειτουργήσει στοιχειωδώς πρέπει να αναζητήσει πόρους από την τσέπη του δημότη, λόγω της άγριας περικοπής της συνταγματικά κατοχυρωμένης χρηματοδότησης;
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει υποστεί τις μεγαλύτερες μειώσεις, λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής, από οποιονδήποτε άλλον θεσμό.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΚΕΔΕ:
• Από το 2009 μέχρι το 2016 οι κρατικές επιχορηγήσεις προς τους Δήμους (ΚΑΠ) μειώθηκαν πάνω από 60%.
• Το 2017 περικόπηκαν επιπλέον άνω των 214 εκατομμυρίων € από την μη απόδοση των παρακρατηθέντων πόρων.
• Ειδικά η ΣΑΤΑ από 1.107 εκατομμύρια € το 2009 περιορίστηκε σε 180 εκατομμύρια € το 2017.
• Δεν αποδίδονται στους ΟΤΑ, παρά τις αντίθετες αποφάσεις του ΣτΕ, τα έσοδα που τους αναλογούν από το «Πράσινο Ταμείο».
Αυτή είναι η αλήθεια για τον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης όπως τον θέλει η κυβέρνηση και όπως πιστά τον υπηρετούν οι αιρετοί που κινούνται στον αστερισμό των μνημονιακών πολιτικών έστω και αν δεν το ομολογούν.
Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αλλάζει με αλλαγή του ονόματός της, χωρίς να αλλάζει η ουσία της.
Μπορεί όμως ο ενεργός και συνειδητοποιημένος δημότης να αλλάξει πραγματικά την κατάσταση. Είναι στο χέρι του.
Η δημιουργία κινήματος για την τοπική αυτοδιοίκηση που να συσπειρώνει όλες τις δυνάμεις που την θέλουν πραγματικό λαϊκό θεσμό και όχι το μακρύ χέρι της κρατικής μηχανής είναι και αναγκαία και εφικτή.
