Εργατικός Αγώνας

Για τη λενινιστική θεωρία της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης

Γράφει ο Θανάσης Κανιάρης.

Η αντεπαναστατική, οπορτουνιστική στροφή που εκδηλώθηκε στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κινήματος, πέραν των άλλων, οδήγησε και στην αμφισβήτηση της επαναστατικής θεωρίας που θεμελίωσε ο Λένιν για τις νομοτέλειες της τακτικής και της στρατηγικής του κόμματος της εργατικής τάξης στην πάλη για τη σοσιαλιστική επανάσταση, αλλά και τις σχέσεις εξάρτησης των μικρών και αδύνατων χωρών, όπως η Ελλάδα, από τις μεγάλες και ισχυρές καπιταλιστικές χώρες, στα πλαίσια του ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Η λενινιστική θεωρία της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης των μικρών και αδύναμων κρατών, αμφισβητείται από τον ελληνικό και διεθνή οπορτουνισμό, σε μια περίοδο όπου πληθαίνουν τα στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι οι θέσεις που διατύπωσε ο Λένιν στις αρχές του 20ου αιώνα για το ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού – μονοπωλιακός καπιταλισμός – διατηρούν με πληρότητα την ισχύ τους και σήμερα.

Και είναι ενδεικτικό, ότι ο Λένιν, στήριξε επιστημονικά τη θεωρία της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, αντλώντας στοιχεία από τη διεθνή ειδησεογραφία για τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις της εποχής του, σε μια περίοδο κατά την οποία το ιμπεριαλιστικό σύστημα βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα της εξέλιξης του. Έχει περάσει ένας αιώνας από τη δημοσίευση του διάσημου βιβλίου του για τον Ιμπεριαλισμό, και στο διάστημα αυτό έχει συσσωρευτεί ένας τεράστιος πλούτος νέων στοιχείων, που έρχονται να επιβεβαιώσουν την ορθότητα της λενινιστικής θεωρίας για την πολιτικοστρατιωτική και οικονομική εξάρτηση ολόκληρων σχεδόν των κρατών του πλανήτη από μία χούφτα μονοπωλητές.

Οι 147 κυρίαρχοι του πλανήτη

Αποφασιστικό κτύπημα στις οπορτουνιστικές θεωρίες για τη δομή του σύγχρονου κόσμου έδωσε η μελέτη των επιστημόνων του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Ζυρίχης που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβρη του 2011.

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου, χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων του ΟΟΣΑ για το έτος 2007, ενσωμάτωσαν ένα τεράστιο αριθμό 37 εκατομμυρίων επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων και αναζήτησαν τις μεταξύ τους διασυνδέσεις, μέσω του ελέγχου που ασκούσαν οι πολυεθνικές εταιρίες σε θυγατρικές τους, οι θυγατρικές σε άλλες εταιρίες κλπ, κλπ.. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.

Η έρευνα κατάδειξε ότι τα 37 εκατομμύρια των επιχειρήσεων και των φυσικών προσώπων, βρίσκονταν υπό τον έλεγχο 43.060 πολυεθνικών εταιριών που είχαν την έδρα τους σε 116 διαφορετικές χώρες του κόσμου. Οι τελευταίες με τη σειρά τους ελέγχονταν από 737 πολυεθνικές εταιρίες, οι οποίες το 2007 κατείχαν το 80% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ οι 147 μεγαλύτερες από αυτές κατείχαν το 40% του παγκόσμιου πλούτου. Επίσης τα ¾ των 50 μεγαλύτερων επιχειρήσεων ανήκαν στον χρηματοπιστωτικό τομέα (τράπεζες, αμοιβαία κεφάλαια, ασφαλιστικές) και μόνο το ¼ δραστηριοποιούταν σε άλλους τομείς της οικονομίας.

 

1. Barclays plc (Αγγλία)
2. Capital Group Companies Inc (
ΗΠΑ
)
3. FMR Corporation (
ΗΠΑ
)
4. AXA (
Γαλλία
)
5. State Street Corporation (
ΗΠΑ
)
6. JP Morgan Chase & Co (
ΗΠΑ
)
7. Legal & General Group plc (
Αγγλία
)
8. Vanguard Group Inc (
ΗΠΑ
)
9. UBS AG (
Ελβετία
)
10. Merrill Lynch & Co Inc (
ΗΠΑ
)
11. Wellington Management Co LLP (
ΗΠΑ
)
12. Deutsche Bank AG
Γερμανία
)
13. Franklin Resources Inc (
ΗΠΑ
)
14. Credit Suisse Group (
Ελβετία
)
15. Walton Enterprises LLC (
ΗΠΑ
)
16. Bank of New York Mellon Corp (
ΗΠΑ
)
17. Natixis (
Γαλλία
)
18. Goldman Sachs Group Inc (
ΗΠΑ
)
19. T Rowe Price Group Inc (
ΗΠΑ
)
20. Legg Mason Inc (
ΗΠΑ
)
21. Morgan Stanley (
ΗΠΑ
)
22. Mitsubishi UFJ Financial Group Inc (
Ιαπωνία
)
23. Northern Trust Corporation (
ΗΠΑ
)
24. Société Générale (
Γαλλία
)
25. Bank of America Corporation (
ΗΠΑ
)
26. Lloyds TSB Group plc (
Αγγλία
)
27. Invesco plc (
Αγγλία
)
28. Allianz SE (
Γερμανία
)

29. TIAA (ΗΠΑ)
30. Old Mutual Public Limited Company (
Αγγλία
)
31. Aviva plc (
Αγγλία
)
32. Schroders plc (
Αγγλία
)
33. Dodge & Cox (
ΗΠΑ
)
34. Lehman Brothers Holdings Inc*(
ΗΠΑ
)
35. Sun Life Financial Inc (
Καναδάς
)
36. Standard Life plc (
Αγγλία
)
37. CNCE (
Γαλλία
)
38. Nomura Holdings Inc (
Ιαπωνία
)
39. The Depository Trust Company (
ΗΠΑ
)
40. Massachusetts Mutual Life Insurance (
ΗΠΑ
)
41. ING Groep NV (
Ολλανδία
)
42. Brandes Investment Partners LP (
ΗΠΑ
)
43. Unicredito Italiano SPA (
Ιταλία
)
44. Deposit Insurance Corporation of Japan (
Ιαπωνία
)
45. Vereniging Aegon (
Ολλανδία
)
46. BNP Paribas (
Γαλλία
)
47. Affiliated Managers Group Inc (
ΗΠΑ
)
48. Resona Holdings Inc (
Ιαπωνία
)
49. Capital Group International Inc (
ΗΠΑ
)
50. China Petrochemical Group Company (
Κίνα
)

 

* (η Lehman Brothers χρεοκόπησε το 2008)

 

Τα γενικότερα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα στοιχεία αυτά, εμπεριέχονται στα πέντε (5) κριτήρια που παρέθεσε ο Λένιν για τον προσδιορισμό του νέου ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού.

Ανέφερε ο Λένιν – και πριν από αυτόν ο Χόμπσον και ο Χίλφερντινγκ – ότι από τη σύμφυση του βιομηχανικού και του τραπεζικού κεφαλαίου στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού δημιουργείται η χρηματιστική ολιγαρχία, με το χρηματιστικό κεφάλαιο έχει το πάνω χέρι στη σχέση του με το βιομηχανικό.

Ασκώντας κριτική στις θέσεις του Κάουτσκι ( ο τελευταίος υποστήριζε ότι ο ιμπεριαλισμός αποτελεί μία από τις πολιτικές επιλογές του κεφαλαίου και δεν συνιστά νέο στάδιο του καπιταλισμού), αναφέρει: « Για τον ιμπεριαλισμό είναι χαρακτηριστικό ίσα – ίσα όχι το βιομηχανικό, μα το χρηματιστικό κεφάλαιο. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Γαλλία η εξαιρετικά γοργή ανάπτυξη του χρηματιστικού κεφαλαίου, με παράλληλη εξασθένηση του βιομηχανικού, προκάλεσε από τη δεκαετία 1880 – 1890 και δω την εξαιρετική όξυνση της αποικιακής πολιτικής των εξαρτήσεων»

( Απαντα, τόμος 27 σελ. 395)

Επίσης: «Τρίτο, το μονοπώλιο προήλθε από τις τράπεζες. Οι τράπεζες μετατράπηκαν από μετριόφρονες μεσολαβητικές επιχειρήσεις σε μονοπωλητές του χρηματιστικού κεφαλαίου. Κάπου τρεις ως πέντε από τις μεγαλύτερες τράπεζες ενός οποιουδήποτε από τα πιο προηγμένα καπιταλιστικά έθνη πραγματοποίησαν την «προσωπική ένωση» του βιομηχανικού και του τραπεζικού κεφαλαίου, συγκέντρωσαν στα χέρια τους τη διαχείριση δισεκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων που αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων και των χρηματικών εσόδων μιας ολόκληρης χώρας».

(Απαντα, τόμος 27 σελ. 428 – 429).

Ιμπεριαλισμός: ο καπιταλισμός που σαπίζει, ο παρασιτικός καπιταλισμός

Ποιοι διαφεντεύουν την παγκόσμια οικονομία και στις ημέρες μας, φαίνεται καθαρά από τον πίνακα που παραθέτουμε. Η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, σε βάρος των άλλων τομέων της οικονομίας ( βιομηχανικό, εμπορικό κεφάλαιο) είναι καταλυτική και αναμφισβήτητη.

Οι ανακατατάξεις που υπήρξαν στα διάφορα τμήματα των κορυφών του κεφαλαίου με το πέρασμα του καπιταλισμού από το στάδιο του ελεύθερου ανταγωνισμού στο στάδιο του μονοπωλιακού καπιταλισμού και στη κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, εξηγεί και τις διαφοροποιήσεις στις μορφές εκδήλωσης των οικονομικών κρίσεων τον 20ο αιώνα. Ενώ τον 19ο αιώνα οι κρίσεις είχαν σύντομη διάρκεια και εκτονώνονταν μετά την καταστροφή του πλεονάζοντος κεφαλαίου που είχε συσσωρευτεί την περίοδο της οικονομικής άνθισης, την εποχή του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού παρατηρούμε ότι οι οικονομικές κρίσεις έχουν μακροχρόνια διάρκεια, ενώ έχει πολλαπλασιαστεί η ταχύτητα εξάπλωσης από τη χώρα ή την περιοχή των χωρών στις οποίες πρωτοεμφανίζονται προς τα άλλα σημεία του πλανήτη. Σχετικά με τη διάρκεια των σύγχρονων κρίσεων, υπάρχουν απόψεις οι οποίες υποστηρίζουν ότι η μεγάλη κρίση του 1929 – 1933 ουσιαστικά ξεπεράστηκε με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και την τεράστια καταστροφή που σημειώθηκε (καταστροφή κεφαλαίου και ανθρώπινης εργατικής δύναμης) στην Ευρώπη και τις χώρες του Ειρηνικού. Η δε παγκόσμια κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ to 2007 – 2008 και αγκάλιασε στη συνέχεια ολόκληρο τον κόσμο, σύμφωνα με μαρξιστές, αλλά και αστούς οικονομολόγους δεν έχει ξεπεραστεί ακόμα, δέκα χρόνια μετά την εκδήλωση της, παρά την τεράστια κινητοποίηση κεφαλαίων τρισεκατομμυρίων ευρώ που υπήρξε από την πλευρά των κυβερνήσεων των ιμπεριαλιστικών χωρών.

Το άλλο χαρακτηριστικό της τελευταίας παγκόσμιας κρίσης, είναι ότι έπληξε κυρίως τα τραπεζικά συστήματα σε ΗΠΑ, Ιαπωνία και Ευρωπαϊκή Ένωση. Και αυτό οφείλεται στην τερατώδη αύξηση του πλασματικού κεφαλαίου (μετοχές, εταιρικά και κρατικά ομόλογα) που διαχειρίζεται και διακινεί το διεθνές τραπεζικό σύστημα από τη δεκαετία του 1980 ως σήμερα. Το ξέσπασμα της κρίσης, οδήγησε σε κατάρρευση των τιμών των μετοχών και των ομολόγων που διαχειρίζονται οι ανά τον κόσμο «επενδυτικές» τράπεζες (όλες όσες παραθέτουμε στον πίνακα), και αυτό οφείλεται στην αλληλοδιαπλοκή που υπάρχει σήμερα στο διεθνές τραπεζικό σύστημα και στην ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος, το οποίο πλέον γίνεται μέσω λογιστικών πράξεων από τα ηλεκτρονικά συστήματα σε πραγματικό χρόνο.

Οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνουν πλήρως την λενινιστική θεωρία για τον ιμπεριαλισμό. Επιβεβαιώνεται ο Λένιν, όταν μιλούσε για κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, έναντι του παραγωγικού την περίοδο του ιμπεριαλισμού, όπως επιβεβαιώνεται όταν ανέφερε ότι ο ιμπεριαλισμός είναι καπιταλισμός που σαπίζει, είναι ο παρασιτικός καπιταλισμός. Το σάπισμα και τον παρασιτικό χαρακτήρα του σημερινού εκμεταλλευτικού συστήματος, το βλέπουμε παντού. Τη στιγμή που δισεκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη στερούνται κατοικίας, πόσιμου νερού, εκπαίδευσης, ηλεκτρισμού και άλλων στοιχειωδών αναγκών, οι «επενδυτικές» τράπεζες πραγματοποιούν σε καθημερινή βάση κερδοσκοπικές πράξεις τρισεκατομμυρίων ευρώ. Το χρηματιστικό κεφάλαιο έχει μετατρέψει τον πλανήτη σε ένα τεράστιο τζόγο. Τζογάρει στα πάντα. Στα νομίσματα, στους χρηματιστηριακούς δείκτες, τις τιμές των ομολόγων, των μετοχών, στα επιτόκια, στο πετρέλαιο, στα βασικά προϊόντα, στις προβλέψεις για την εξέλιξη του ΑΕΠ, της βιομηχανικής παραγωγής, σε οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους.

Αν αυτό δεν είναι σήψη και παρασιτισμός, τότε τι μπορεί να είναι;

.

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας