Ο Ριζοσπάστης της προηγούμενης Κυριακής 7/9 παρενέβη με δισέλιδο άρθρο του για την Ουκρανία ως συνέχεια των πολύ συχνών και εκτεταμένων παρεμβάσεων του, προφανώς για να καλύψει τα κενά και την κριτική που ασκείται στην εφημερίδα και στο ΚΚΕ. Το αποτέλεσμα είναι οι θέσεις να χειροτερεύουν και το πρόβλημα να εντείνεται. Το πρώτο άρθρο γραμμής με το οποίο παρενέβη ο Ριζοσπάστης στην ουκρανική κρίση πριν από μερικούς μήνες, αρχές Μαρτίου, έβλεπε ως βασική αιτία των εξελίξεων αυτών τη διάσπαση της αστικής τάξης της Ουκρανίας σε δύο τμήματα, ένα που προσανατολίζονταν προς την ΕΕ και το άλλο προς τη Ρωσία, άρα ήταν πρόβλημα ενδοαστικό της αστικής τάξης της Ουκρανίας.
Στην ανάλυση αυτή ο ιμπεριαλισμός και τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα δεν υπήρχαν, καθώς και η επιθετικότητα του ή ήταν απόλυτα υποβαθμισμένος. Κατά τις αντιλήψεις της ηγεσίας του ΚΚΕ η Ουκρανία ως χώρα της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, ήταν χώρα ιμπεριαλιστική και ως εκ τούτου ήταν εσωτερικό ζήτημα της χώρας. Βέβαια έλειπε και κάτι άλλο από την ανάλυση αυτή, έλειπε η παντελής αναφορά στις εσωτερικές αντιθέσεις, έλειπε ουσιαστικά ο ουκρανικός λαός και τα προβλήματα του, οι τεράστιες αντιθέσεις που αναπτύσσονται και διαμορφώνουν τις διαθέσεις και τη συμπεριφορά του. Μόνο η αστική τάξη υπήρχε.
Στην πορεία και κάτω από την κατακραυγή των εργαζομένων και των αριστερών ανθρώπων φάνηκε να προωθούνται αναπροσαρμογές, οι οποίες εκφράστηκαν με νέο άρθρο την Κυριακή 9/3 και με τον τίτλο «Η ουκρανική παράκρουση του οπορτουνισμού και το ΚΚΕ». Το άρθρο υποβάθμιζε την ενδοαστική αντίθεση και αναδείκνυε την σύγκρουση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, ΗΠΑ και ΕΕ από την μια πλευρά και Ρωσία από την άλλη. Ο λαός συνεχίζει να είναι απών και μόνο από την άποψη ορισμένων επικλήσεων στα βάσανα του αναφερόταν. Έκτοτε σ’ αυτό το πλαίσιο κινούνται οι θέσεις του ΚΚΕ ουσιαστικά, βλέποντας τη σύγκρουση ως ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό και τίποτε περισσότερο. Ούτε oφασιστικός και ναζιστικός χαρακτήρας της κυβέρνησης των πραξικοπηματιών του Κιέβου, ο εθνικισμός και ο ρατσισμός που αναπτύσσουν, η απαγόρευση όλων των γλωσσών πλην της ουκρανικής, ακόμη και της ρωσικής την οποία ομιλεί το ένα τρίτο περίπου των κατοίκων της χώρας, οι διώξεις κάθε προοδευτικής φωνής, η απαγόρευση και η προσπάθεια διάλυσης του Κομμουνιστικού κόμματος Ουκρανίας και της κομμουνιστικής ιδεολογίας.
Όλων αυτών των εξελίξεων τις αιτίες και την προέλευση δεν έκανε τον κόπο ο Ριζοσπάστης να τις αναδείξει και κατά συνέπεια να προσδιορίσει το χαρακτήρα του κινήματος που αναπτύσσεται, συνυπολογίζοντας συνολικά τις αντιθέσεις και το ειδικό βάρος καθεμιάς. Το αποτέλεσμα ήταν φυσικά καμία αντιιμπεριαλιστική δράση στη χώρα μας να μην αναπτυχθεί και να αποπροσανατολιστεί ο ελληνικός λαός από τις αντιλήψεις αυτές, όσοι τουλάχιστον έχουν αναφορά στο ΚΚΕ, τις απόψεις και τις θέσεις του. Μόλις πρόσφατα σε άρθρο του Ριζοσπάστη διαβάσαμε την εξής περιγραφή: «Νέα επικίνδυνη εξέλιξη είναι η ακόμη ενεργότερη συμμετοχή του ΝΑΤΟ στην ουκρανική κρίση. Έτσι, αυξάνεται η ένταση του πολέμου της κυβέρνησης των εθνικιστών και των φασιστών του Κιέβου με τη συνδρομή του ΝΑΤΟ κατά των ανατολικών περιοχών, αποκαλύπτοντας ότι οξύνεται και η αντιπαράθεση ΗΠΑ – ΕΕ με την καπιταλιστική Ρωσία, με «μήλον της Έριδος» την Ουκρανία, τη γεωστρατηγική της θέση και τον πλούτο της. Αυτόν τον ανταγωνισμό εξακολουθούν να πληρώνουν με το αίμα τους οι κάτοικοι των ανατολικών περιοχών». Ευρωπαϊκός και αμερικανικός ιμπεριαλισμός δηλαδή, ΗΠΑ και ΕΕ από τη μια και η Ρωσία από την άλλη και ο λαός που υποφέρει , τίποτε άλλο δεν υπάρχει.
Και ερχόμαστε σε πρόσφατο αριθμό της Κυριακής 7 Σεπτέμβρη με τίτλο «Ουκρανία Πλευρές της πολιτικο-στρατιωτικής και οικονομικο- διπλωματικής σύγκρουσης», που το περιεχόμενό του είναι λίαν επιεικώς απαράδεκτο. Ανάμεσα στα πολλά και διάφορα που αναφέρει περιέχονται και τα εξής: «Δημιουργήθηκαν οι λεγόμενες «Λαϊκές Δημοκρατίες», που ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους για ενοποίηση με τον τίτλο «Νέα Ρωσία» και ένταξη στη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Ωστόσο, οι «Λαϊκές Δημοκρατίες», παρά την ονομασία, δεν έχουν καμία σχέση με τη σοσιαλιστική εξουσία. Το σχέδιο Συντάγματος παρουσιάζει ένα αστικό καθεστώς, με ξεχωριστό ρόλο στην εκκλησία, ενώ στα σύμβολα προβάλλεται ο τσαρικός δικέφαλος αετός.
Διάφορες πηγές αναδεικνύουν την εμπλοκή επιχειρηματικών παραγόντων στη δημιουργία αυτών των «Λαϊκών Δημοκρατιών», με απώτερο στόχο την ομοσπονδιοποίηση της χώρας. Μεταξύ άλλων, φημολογείται πως ο πάμπλουτος επιχειρηματίας Ρ. Αχμέτοφ ήταν αυτός που συνέλαβε την ιδέα και άρχισε την εφαρμογή της, ωστόσο στην πορεία αυτός έχασε τον έλεγχο από άλλους λιγότερο ισχυρούς επιχειρηματίες, που ενδιαφέρονταν περισσότερο για την ανεξαρτητοποίηση αυτών των περιοχών και όχι τη διατήρησή τους στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας. Εξέλιξη που δε συμβάδιζε με τα σχέδια της Ρωσίας, που θέτει τη θέση να διατηρηθεί ενιαία η χώρα, αλλά με εξασφάλιση μιας διευρυμένης αυτονομίας των περιοχών αυτών».
Οι λεγόμενες «λαϊκές δημοκρατίες», κατά το δημοσίευμα και μάλιστα σε εισαγωγικά, που δεν είναι σοσιαλισμός, που την ιδέα για τη δημιουργίας τους και ως ένα βαθμό και την υλοποίηση της είχε και την προώθησε ο μεγαλύτερος καπιταλιστικής της Ουκρανίας. Έτσι βλέπει ο Ριζοσπάστης το ζήτημα. Είναι κάτ’ όνομα λαϊκές κατά την εφημερίδα και τις προωθεί το μονοπωλιακό κεφάλαιο, γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι λαϊκές και φυσικά δεν μπορεί να είναι σοσιαλισμός. Με δύο λόγια καθαρίσαμε. Λαϊκή δημοκρατία όμως δεν σημαίνει σοσιαλισμός, ή δεν σημαίνει σοσιαλισμός ακόμη. Φυσικά για το ΚΚΕ ό,τι δεν είναι σοσιαλισμός είναι από αστικό έως αντιδραστικό. Βλέπετε κατά τις νεόκοπες αντιλήψεις της ηγεσίας του ΚΚΕ στο έδαφος του καπιταλισμού η εξουσία μπορεί να είναι μόνο αστική, δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο, έστω μια μεταβατική, μεσοβέζικη φάση που μπορεί να εξελιχθεί προς τα μπρος, προς τον σοσιαλισμό, ή προς τα πίσω. Δηλαδή με δύο λόγια η εξουσία του βουνού στην Ελλάδα, η ΠΕΕΑ, η λαϊκή εξουσία στη Γιουγκοσλαβία επί Κατοχής, η εξουσία στην Κούβα τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση, ακόμη και η εξουσία του Τσάβες στη Βενεζουέλα με τις σοβαρές ιδιομορφίες και τις διαφορές που την χαρακτηρίζουν από τις προαναφερθείσες, ήταν και είναι εξουσίες του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Περίφημα.
Στη συνέχεια το άρθρο προσπαθεί να στηρίξει όλα τα προηγούμενα με την αναφορά ότι στην ανατολική Ουκρανία πολεμούν 50.000 ουκρανικού στρατού εκτός από χιλιάδες παρακρατικούς και φασίστες Ουκρανούς και «εθελοντές» ακροδεξιούς από ολόκληρη την Ευρώπη και την Αμερική και απέναντί τους τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού είχαν μόνο 5000 ένοπλους, όταν ο πληθυσμός της περιοχής είναι 6,5 εκατομμύρια, ενώ είχαν διωχθεί από τις εστίες τους περισσότεροι από 1 εκατ. άνθρωποι, χωρίς αυτοί να ενταχθούν στην ένοπλη πολιτοφυλακή των λαϊκών δημοκρατιών. Με το στοιχείο αυτό είναι προφανές ότι ο αρθρογράφος επιχειρεί να αποδείξει ότι οι ένοπλες πολιτοφυλακές δεν στηρίζονται από τον πληθυσμό της περιοχής και δεν έχουν την αλληλεγγύη του, αντίθετα αυτός βλέπει την υπόθεση της ένοπλης αντίστασης στο καθεστώς του Κιέβου ως ξένη και εχθρική προς αυτούς υπόθεση. Δεν αναρωτιέται ο αρθρογράφος πόσοι ήταν οι ένοπλοι αντάρτες του ΕΛΑΣ, ενός παλλαϊκού, αντιφασιστικού κινήματος ως το τέλος του 1942 και στις αρχές του 1943; 5000 ένοπλοι μέσα σε τρεις περίπου μήνες είναι μικρός αριθμός; Στη συνέχεια αναφέρει ότι μετά την επίθεση των δυνάμεων του Κιέβου στην ανατολική Ουκρανία οι ένοπλοι έφτασαν τις 15 – 20 χιλιάδες καθώς και ότι οι ουκρανικές δυνάμεις γνώρισαν μεγάλη ήττα και έχουν απώλειες της τάξης των 15.000 ανδρών. Αλήθεια πως είναι δυνατόν ένα αντάρτικο δημιουργημένο πρακτικά από τη Ρωσία και την ουκρανική αστική τάξη, το οποίο δεν έχει τη συμπάθεια και τη στήριξη του λαού, να έχει τόσο μεγάλες επιτυχίες;
Όσον αφορά τη σύνθεση των πολιτοφυλακών ο αρθρογράφος ξεπερνά τον εαυτό του. Παραδέχεται μεν ότι υπάρχουν και κάποιοι κομμουνιστές, αλλά κυρίως αποτελείται από 5000 Ρώσους στρατιωτικούς, προφανώς σταλμένους και από κάθε λογής εθνικιστές και φασίστες από τη Ρωσία και άλλες χώρες. Η εμπάθεια απέναντι στον αγώνα του λαού της ανατολικής Ουκρανίας και στις πολιτοφυλακές του και γενικότερα στο κίνημα αντίστασης είναι πρωτοφανής. Ότι δεν είναι στα μέτρα μας, ότι δεν συμβαδίζει με τις αντιλήψεις μας πρέπει με κάθε τρόπο να το δυσφημήσουμε και να του αποδώσουμε τους χειρότερους χαρακτηρισμούς.
Είναι γεγονός ότι η αντίσταση στην ανατολική Ουκρανία και το ένοπλο τμήμα της δεν είναι ενιαίο και ιδεολογικά ξεκαθαρισμένο. Συντάσσεται στις γραμμές του κόσμος διαφορετικός. Κομμουνιστές και αριστερός κόσμος, άλλοι που κινούνται από πατριωτικά και αντιφασιστικά αισθήματα. Στην περιοχή αυτή της Ουκρανίας η πάλη εναντίον του ναζισμού στο μεγάλο πατριωτικό πόλεμο του σοβιετικού λαού πήρε μεγάλες διαστάσεις, γι’ αυτό και άφησε μεγάλες παρακαταθήκες και είναι απαράδεκτο να λοιδορείται ως κάλπικος αντιφασισμός. Υπάρχουν τα φιλορωσικά αισθήματα ευρύτερων λαϊκών τμημάτων και μαζί η παρέμβαση της Ρωσίας με στόχο να ελέγξει και να χειραγωγήσει το κίνημα αυτό, ώστε να μην πάρει ριζοσπαστική κατεύθυνση, αλλά να το εντάξει στους σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις της. Από την πολυμορφία όμως αυτού του κινήματος μέχρι να αντιμετωπίζεται ως ένα κατασκεύασμα της αστικής τάξης του Ουκρανίας και των επιδιώξεων του ρωσικού ιμπεριαλισμού η απόσταση είναι χαώδης.
Πώς αλλιώς όμως μπορούσε να είναι ένα τέτοιο κίνημα στις συνθήκες της ανατολικής Ουκρανίας σήμερα; Ποιος θα του έδινε τον αντιφασιστικό, πατριωτικό και ριζοσπαστικό- σοσιαλιστικό χαρακτήρα, όταν η πολιτική δύναμη που μπορούσε και έπρεπε να το κάνει αυτό, το Κομμουνιστικό κόμμα Ουκρανίας πρακτικά είναι ανύπαρκτο; Όποιος φαντάζεται απόλυτα καθαρές καταστάσεις, κίνημα συγκροτημένο απόλυτα, συντεταγμένο και προσανατολισμένο πολιτικά για να αντιμετωπίσει την αντίδραση και να οδηγήσει τη χώρα στο σοσιαλισμό είναι βαθειά νυχτωμένος. Ιδιαίτερα τα αυθόρμητα κινήματα δεν μπορεί παρά να είναι πολύμορφα και στο εσωτερικό τους να αναπτύσσεται μεγάλη ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση για το προσανατολισμό τους και την ηγεμονία σ’ αυτά. Ο Λένιν έγραφε ότι όποιος φαντάζεται ότι στην επανάσταση θα γίνει σύγκρουση δύο στρατών, από τη μια μεριά ο στρατός της εργατικής τάξης και των συμμάχων της και από την άλλη ο στρατός των ιμπεριαλιστικών δεν αντιλαμβάνεται το παραμικρό από τους νόμους και την ουσία της ταξικής πάλης. Πλήθος αντιθέσεων και αιτίων κινούν τις λαϊκές μάζες προς τα μπρος. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται όχι στην πολυμορφία, αλλά στο αν υπάρχει η πρωτοπορία σε όλη αυτή την πολύμορφη δράση να δώσει κατεύθυνση και προσανατολισμό και να τη στρατεύσει εναντίον του κύριου αντιπάλου την ώρα της δράσης. Αν αδυνατεί το κόμμα που οφείλει να το κάνει αυτό, να δράσει με τον κατάλληλο τρόπο τότε το μόνο που του απομένει είναι να περιγράφει τις εξελίξεις και να διατυπώνει «καθαρές» λύσεις και προτροπές.
Η ηγεσία του ΚΚΕ αδυνατεί να δει την αγωνία και τις ελπίδες του λαού της ανατολικής Ουκρανίας, τα μεγάλα προβλήματα που καθορίζουν τη δράση του. Βλέπει μόνο πανίσχυρους διεθνείς παίκτες στη μεγάλη γεωστρατηγική σκακιέρα που κινούν τα πιόνια. Βλέπει φασίστες και αντιδραστικούς της κυβέρνησης του Κιέβου, όργανα του νατοϊκού ιμπεριαλισμού και τον ουκρανικό λαό σε ρόλο οργάνου για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Ρωσίας. Αυτό όμως είναι παραμόρφωση της πραγματικότητας και της κοινωνικής εξέλιξης και δεν αξίζει στο ΚΚΕ. Αυτή ακριβώς την αντίληψη εκφράζει και το απόσπασμα από το έργο του Λένιν «Κάτω από ξένη σημαία» που επικαλείται ο αρθρογράφος και το περιεχόμενο του οποίου σε καμιά περίπτωση δεν σχετίζεται με τις συνθήκες της Ουκρανίας. Μόνο η αντίληψη της ηγεσίας του ΚΚΕ ότι στην εποχή του ιμπεριαλισμού οι ιμπεριαλιστές κινούν τα πάντα και άρα κάθε σύγκρουση είναι ιμπεριαλιστική για όλους τους εμπλεκόμενους ακόμη και για τους λαούς που την υφίστανται και ότι θα πρέπει να αγωνιστούν για την προλεταριακή επανάσταση για να σωθούν από τα βάσανα του πολέμου και της ιμπεριαλιστικής αντίδρασης, μπορεί να ερμηνεύσει αυτές τις τοποθετήσεις.
Ο αγώνας του λαού της ανατολικής Ουκρανίας είναι αγώνας αντιφασιστικός και αντιιμπεριαλιστικός, αγώνας δημοκρατικός και δίκαιος, που μπορεί να εξελιχθεί και να αμφισβητήσει την ίδια την εξουσία του κεφαλαίου, γι’ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση και η υποστήριξη από τον ελληνικό λαό, ο οποίος τόση εμπειρία από ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και αντιδραστική καταπίεση έχει.
Α. Κ.
