Στον Κυριακάτικο Τύπο δημοσιεύθηκαν δυο διαφορετικές οπτικές για την ελληνοτουρκική διένεξη που προέκυψε όταν η Τουρκία επιχείρησε να δεσμεύσει μεγάλο τμήμα του Αιγαίου για αεροναυτικές ασκήσεις και στη συνέχεια απέσυρε τη διακοίνωσή της (ΝΟΤΑΜ). Η μια σε άρθρο «Ειδικού συνεργάτη» του Ριζοσπάστη υπό τον τίτλο «Η τουρκική διακοίνωση (ΝΟΤΑΜ) και η κυβέρνηση» και η άλλη σε άρθρο του Σωτήρη Σιδέρη στην Καθημερινή υπό τον τίτλο «Το ατόπημα, το διάβημα και ο ρόλος των ΗΠΑ» .
Κρίναμε πως και τα δυο άρθρα περιέχουν ενδιαφέροντα στοιχεία για τους αναγνώστες του Εργατικού Αγώνα. Γι αυτό τα αναδημοσιεύουμε παρά τις όποιες ενστάσεις μας.
Η τουρκική διακοίνωση (ΝΟΤΑΜ) και η κυβέρνηση
από τον Ριζοσπάστη
Η κυβέρνηση αυτοχειροκροτείται διότι θεωρεί ότι με τις ενέργειές της, η Αγκυρα ματαίωσε την αεροναυτική άσκηση με πυρά ανατολικά της Σκύρου, που είχε προγραμματίσει να εκτελέσει από τις 2 Μάρτη μέχρι και 31 Δεκέμβρη 2015 εκδίδοντας την αγγελία (NOTAM) Α0889/15. Η Τουρκία όμως απλά απέσυρε τη ΝΟΤΑΜ αυτή, δεν την ακύρωσε ούτε την ματαίωσε, διότι θα έπρεπε να εκδώσει νέα ΝΟΤΑΜ προκειμένου να ενημερώσει τη διεθνή κοινότητα ότι η ΝΟΤΑΜ Α0889/15 ακυρώνεται.
Ωστόσο, η κυβέρνηση, που χειροκροτεί την περίεργη απόσυρση της τουρκικής ΝΟΤΑΜ Α0889/15, ακολουθώντας την πολιτική των προκατόχων της, απέκρυψε από τους Ελληνες ότι η Τουρκία σήμερα εκτελεί ασκήσεις στο Αιγαίο εντός του FIR Αθηνών σε οκτώ (!!) περιοχές, αρπάζοντας πολιτικά και στρατιωτικά μέρος της ελληνικής κυριαρχίας. Οι έξι από αυτές απεικονίζονται καθαρότατα στο χάρτη.
Παρατηρώντας τις πέντε περιοχές μαζί με αυτήν της Λήμνου, την οποία παρουσιάζουμε ευθύς αμέσως, φαίνεται ξεκάθαρα ότι αυτές οριοθετούν τη διχοτόμηση του Αιγαίου για έρευνα και διάσωση, με τα δυτικά όριά τους στον 25ο μεσημβρινό, όπως ακριβώς καθορίστηκε από την τουρκική κυβέρνηση με το νόμο 24611/2001, με τον οποίο διχοτομούσε το Αιγαίο, χωρίς, και τότε όπως και τώρα, καμία ελληνική αντίδραση
Οπως φαίνεται στο χάρτη που αποκαλύπτουμε, η Τουρκία θα εκτελεί αεροναυτική άσκηση με πυρά μέχρι τις 31 Δεκέμβρη 2015, σε καθημερινή βάση, εκτός Σαββάτου και Κυριακής, στην περιοχή βόρεια της Λήμνου.
Η περιοχή αυτή καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της ελληνικής κυριαρχίας στη Λήμνο και μικρότερο στη Σαμοθράκη.
Γι’ αυτή την τουρκική άσκηση στη Λήμνο, η Αγκυρα ζήτησε με σήμα από την Αθήνα να εκδώσει ΝΟΤΑΜ η ΥΠΑ, η οποία είναι η μόνη αρμόδια για το FIR Αθηνών, για εκτέλεση της άσκησης στην περιοχή της Λήμνου.
Μολονότι η περιοχή επικαλύπτει ελληνική κυριαρχία στη Λήμνο, η Τουρκία στο σήμα της ισχυρίζεται ότι η περιοχή βρίσκεται σε διεθνή θάλασσα και εναέριο χώρο.
Η ΥΠΑ ενημέρωσε την Τουρκία ότι δεν θα εκδώσει ΝΟΤΑΜ και ότι δεν μπορεί να εκτελεστεί η τουρκική άσκηση διότι η περιοχή καταλαμβάνει ελληνική εθνική κυριαρχία στη Λήμνο και επιπλέον εμποδίζει τις απο-προσγειώσεις των πολιτικών και όχι μόνον αεροπλάνων.
Η Τουρκία, όμως, εξέδωσε τη ΝΟΤΑΜ Α0127/LTBB που αποκαλύπτει ο «Ριζοσπάστης», στην οποία αναφέρει ότι επειδή η Ελλάδα αρνήθηκε να εκδώσει ΝΟΤΑΜ και δεν υπήρχε εναλλακτική λύση, η Τουρκία αναγκάζεται «να πάρει την πρωτοβουλία» να εκδώσει ΝΟΤΑΜ για εκτέλεση της άσκησης στο FIR Αθηνών και «για την προστασία των πτήσεων των πολιτικών αεροσκαφών» Προσθέτει ακόμα σε νέα ΝΟΤΑΜ ότι δεν πρόκειται να ασχοληθεί παραπέρα και να απαντά στις ελληνικές αιτιάσεις…
Με την ετήσιας διάρκειας τουρκική άσκηση στη Λήμνο:
Η Τουρκία έχει καταλάβει τουλάχιστον για ένα χρόνο μέρος της ελληνικής κυριαρχίας της Λήμνου αλλά και της Σαμοθράκης και τυπικά, αλλά και ουσιαστικά, έχει στρατοπεδεύσει στην περιοχή, αμφισβητώντας ευθέως και εμπράκτως, με στρατιωτικά μέσα, την ελληνικότητα της Λήμνου, κάτι που αποτελεί πάγια τουρκική πολιτική, η οποία πολλάκις έχει εκδηλωθεί στο παρελθόν σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο, στο πλαίσιο του EUROCΟNTROL, NATO ίσως και ICAO.
Η ενέργεια αυτή της Τουρκίας αποτελεί εχθρική απειλή σε βάρος της Ελλάδας και τα «όπλα» αντιμετώπισής της είναι η καταγγελία της Τουρκίας στα ΗΕ και στον ICAO, που είναι οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί. Τυχόν διαμαρτυρία ή διάβημα προς τα αναρμόδια EUROCONTROL, NATO, EE, αποτελεί ενέργεια… αερολέσχης, διότι διάβημα και διαμαρτυρία είναι χωρίς αντίκρισμα και αποτελεί ελληνική πατέντα συγκάλυψης του θέματος, ή και έμμεσης αποδοχής του.
Η τουρκική άσκηση στην περιοχή της Λήμνου αποκόπτει την πρόσβαση της νήσου με την ηπειρωτική Ελλάδα από θάλασσα και αέρα, ακόμα και με ελικόπτερο για τη μεταφορά ασθενών. Η πρόσβαση στη Λήμνο από Σαμοθράκη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη μπορεί να γίνει μόνο γύρω γύρω και να περάσει υποχρεωτικά από το …Αγιον Ορος.
Η Σύμβαση του Σικάγου απαγορεύει δέσμευση περιοχών για στρατιωτικές ασκήσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα και μόνο για το λόγο αυτό η κυβέρνηση οφείλει να καταγγείλει την Τουρκία στον ICAO. Η καταγγελία είναι η μόνη αποτελεσματική οδός, σε διαφορετική περίπτωση η Τουρκία θα επαναλαμβάνει την πολιτική της σε όλη την έκταση του Αιγαίου.
Η τουρκική άσκηση στη Λήμνο προκαλεί σοβαρά προβλήματα ασφάλειας πτήσεων, στις αφίξεις και απογειώσεις αεροπλάνων από το νησί διότι η περιοχή εξουδετερώνει την Τερματική Περιοχή Ελιγμών των αεροσκαφών για προσγείωση και απογείωση στο αεροδρόμιο της Λήμνου. Τα υπουργεία Εξωτερικών και Μεταφορών οφείλουν να καταγγείλουν την Τουρκία στον ICAO, διαφορετικά σε περίπτωση ατυχήματος η κυβέρνηση θα φέρει ακέραιη την ευθύνη.
Σύμφωνα με την τουρκική ΝΟΤΑΜ Α0127, η τουρκική άσκηση με πυρά στη Λήμνο θα εκτελείται καθημερινά εκτός Σαββάτου και Κυριακής, δηλαδή οι Τούρκοι θα εκτελούν την άσκηση την 25η Μαρτίου, την 28η Οκτωβρίου καθώς και το Πάσχα, τον 15Αύγουστο κ.λπ.
Η τουρκική πρακτική παραβιάζει κατάφωρα και κατ’ εξακολούθηση το Μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ και το συμπληρωματικό Μπακογιάννη – Γκιουλ, σε σημείο ώστε να διερωτάται κανείς αν το Μνημόνιο δεσμεύει μόνο την Ελλάδα και ουδόλως την Τουρκία, διότι σύμφωνα με το Μνημόνιο:
— Τα δύο μέρη αναγνωρίζουν την υποχρέωση σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας αμφοτέρων. Η ελληνική κυριαρχία πάει περίπατο και η περίπτωση της Λήμνου δεν είναι η μόνη, σύντομα θα επανέλθουμε και σε άλλες.
— Τα δύο μέρη δεσμεύονται να αποφεύγουν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα ακόλουθα:
α. Απομόνωση ορισμένων περιοχών. Η Αγκυρα όμως έχει μετατρέψει τη Λήμνο σε… μπαλαούρο.
β. Δέσμευση περιοχών ασκήσεων για μεγάλες χρονικές περιόδους. Η δέσμευση, όμως, στην περιοχή της Λήμνου είναι για έναν ολόκληρο χρόνο.
γ. Διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων στη διάρκεια των κυριοτέρων εθνικών και θρησκευτικών εορτών.
Πέραν, όμως, της περίπτωσης της Λήμνου υπάρχουν τουρκικές ασκήσεις σε άλλες πέντε περιοχές στο Αιγαίο, όπως φαίνονται στο χάρτη, χωρίς πυρά, για το Μάρτη και τον Απρίλη 2015. Για τις περιοχές αυτές επισημαίνονται:
Αποκόπτουν την επικοινωνία μεταξύ Λήμνου, Λέσβου, Χίου, Σάμου και Ικαρίας και σε συνδυασμό με αυτήν της Λήμνου και των νήσων Κω και Ρόδου, την επικοινωνία σε όλα τα νησιά του Αν. Αιγαίου.
Η περιοχή Ν3 αχρηστεύει το πεδίο Βολής Ανδρου διότι η τουρκική περιοχή το «καπακώνει», με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε βάρος της χώρας.
Η πολιτική της αδράνειας και της αμήχανης συγκάλυψης που ακολουθεί η κυβέρνηση παρέχει το πλεονέκτημα στην Τουρκία να εφαρμόζει πρακτική πολιτικής νομιμοποίησης σε βάρος της ελληνικής κυριαρχίας και των ελληνικών συμφερόντων, με συνέπειες εμφανείς και πιθανότατα χωρίς δυνατότητα ανατροπής… ούτε και με επίκληση δημοψηφισμάτων.
Ειδικός Συνεργάτης
Το ατόπημα, το διάβημα και ο ρόλος των ΗΠΑ
από την Καθημερινή
Σαφές πρόβλημα επιθετικής συμπεριφοράς, αλλά και αμηχανία έναντι της νέας ελληνικής κυβέρνησης, διαβλέπουν ελληνικές διπλωματικές πηγές αποτιμώντας την ένταση των τελευταίων ημερών μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. Ωστόσο το στοιχείο που προσδίδει ιδιαιτερότητα είναι η εκτίμηση για την αναζωπύρωση της διαμάχης μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών, ίσως για πρώτη φορά, μετά την κυριαρχία του Ταγίπ Ερντογάν στη γειτονική χώρα.
Το ελληνικό διάβημα που επιδόθηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών την περασμένη Δευτέρα από τον Ελληνα πρέσβη Κυριάκο Λουκάκη, το οποίο αφορούσε τη γνωστή ΝΟΤΑΜ που «διχοτομούσε» το Αιγαίο και παραβίαζε κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, ίσως για πρώτη φορά μετά δεκαετίες δεν πετάχθηκε στον κάλαθο των αχρήστων, αλλά συνάντησε την κατανόηση της Αγκυρας. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, το τουρκικό ΥΠΕΞ δέχθηκε το ελληνικό διάβημα και περίπου θεωρήθηκε ως βάση συζήτησης για την οικοδόμηση ενός νέου μοντέλου Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ των δύο χωρών.
Το τουρκικό ΥΠΕΞ δεν εξέθεσε μεν τους στρατηγούς, άφησε όμως σαφώς να εννοηθεί ότι τα «λάθη» της ΝΟΤΑΜ που αφορούσαν τη συμπερίληψη ελληνικών χωρικών υδάτων και έδαφος της Λήμνου, οφείλονται στον σχεδιασμό των στρατηγών. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι από πλευράς Τουρκίας υπήρξαν τρεις αλλαγές στη ΝΟΤΑΜ. Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι οι Τούρκοι διπλωμάτες εξέφρασαν τις διαφωνίες τους προς τους στρατιωτικούς για τη συμπερίληψη εδάφους της Λήμνου, αλλά εκείνοι αρνήθηκαν να προβούν σε διόρθωση για να οδηγηθούν τελικά και υπό πίεση στην πλήρη ακύρωση της ΝΟΤΑΜ.
Την ίδια στιγμή, όμως, η Τουρκία δέχθηκε και παρασκηνιακή, αλλά ιδιαίτερα έντονη πίεση από το ΝΑΤΟ και κατά πληροφορίες και από τις ΗΠΑ, που είδαν με αγωνία το ενδεχόμενο να υποστεί ένα ισχυρό ρήγμα η νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας, την ώρα που καταβάλλονται έντονες προσπάθειες να οικοδομηθεί ένα ισχυρό μέτωπο έναντι της Ρωσίας. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι ΗΠΑ είναι ήδη ενοχλημένες, γιατί η Τουρκία είναι το μόνο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που δεν εφαρμόζει καμία από τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία. Η άμεση διεθνοποίηση του ζητήματος με επιστολές και έγγραφα προς το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και τον Διεθνή Οργανισμό Αεροπλοΐας, λειτούργησε σχεδόν σωρευτικά για τη Δύση που φέρεται πολύ ενοχλημένη από την τουρκική εξωτερική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή.
Οπως αναφέρει καλά ενημερωμένη στρατιωτική πηγή, σε περίπτωση που η Τουρκία δεν ακύρωνε τις ενέργειές της, υπήρχε το σοβαρό ενδεχόμενο στην πορεία να υπάρξει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, καθώς η Ελλάδα δεν υπήρχε περίπτωση να αποδεχθεί τον τουρκικό σχεδιασμό για το πεδίο βολής. Η Αθήνα ήταν σαφές ότι δεν θα δεχόταν τον τουρκικό σχεδιασμό.
Οπως παρατηρούν έμπειρες διπλωματικές πηγές μετά κάθε περίοδο έντασης, μικρή ή μεγάλη, αναδεικνύεται η ανάγκη για διάλογο. Ετσι και τώρα η περίφημη ΝΟΤΑΜ άνοιξε τη συζήτηση για νέα ΜΟΕ. Προς το παρόν, Αθήνα και Αγκυρα έχουν συμφωνήσει να προετοιμαστούν επί δύο μήνες και στη συνέχεια να αρχίσουν οι συνομιλίες. Η υπόθεση των ΜΟΕ όμως δεν είναι νέα. Μέτρα μεταξύ των δύο χωρών συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν από το 2000-2001 με υπουργό Εξωτερικών τον Γ. Παπανδρέου. Τότε το κλίμα ήταν ακόμη εκρηκτικό μεταξύ των δύο χωρών, καθώς ήταν νωπή η κρίση των Ιμίων. Επειτα από εντατικό διάλογο και εν μέσω διαφωνιών και εντός του υπουργείου Εξωτερικών, συμφωνήθηκε μια σειρά ΜΟΕ που αφορούσαν τη λειτουργία «κόκκινων» γραμμών μεταξύ των πρωθυπουργών, των ΥΠΕΞ και των αρχηγών ΓΕΕΘΑ, την αποφυγή δηλώσεων και στρατιωτικών ασκήσεων που μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση, τον σεβασμό της τουριστικής περιόδου κ.λπ. Πολλά από τα ΜΟΕ τηρούνται ακόμη και σήμερα, άλλα όμως όχι. Κυρίως όμως, η Τουρκία δεν άλλαξε τη στρατηγική της αμφισβήτησης του νομικού καθεστώτος του Αιγαίου και γι’ αυτό η Αθήνα ζήτησε να υπάρξει καλή προετοιμασία πριν από την επίσημη έναρξη των συνομιλιών, ώστε να μη θιγούν ζητήματα κυριαρχίας.
Συνομιλίες με ΠΓΔΜ
Αίσθηση προκάλεσε η αποκάλυψη κορυφαίων παραγόντων του ΥΠΕΞ ότι μελετάται η έναρξη συνομιλιών με την ΠΓΔΜ με στόχο να υπάρξουν ΜΟΕ με επίκεντρο τον εξοβελισμό του αλυτρωτισμού από την επίσημη πολιτική ατζέντα των Σκοπίων. Η υπόθεση αυτή φαίνεται ότι δεν είναι απλή και σύμφωνα με διπλωματικές πηγές συζητείται εδώ και αρκετό διάστημα στο παρασκήνιο με πρωτοβουλία του Βερολίνου. Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδεχθεί μια τέτοια συζήτηση και για τον σκοπό αυτό θα συγκροτηθεί επιτροπή υψηλού επιπέδου.
Η Αθήνα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, φαίνεται πως έχει λάβει διαβεβαιώσεις ότι τα Σκόπια αποδέχονται τη συζήτηση και ότι έχουν δεσμευθεί ότι δεν θα θέσουν στο τραπέζι κανένα άλλο θέμα (π.χ. ζήτημα μειονότητας) και γι’ αυτούς τους λόγους υπάρχει θετική προσέγγιση τόσο από τον κ. Αλέξη Τσίπρα όσο και από τον κ. Νίκο Κοτζιά. Πάντως, όπως παρατηρούν διπλωματικές πηγές, το θέμα του αλυτρωτισμού μονομερώς το θέτει η ΠΓΔΜ για να στηρίξει την πολιτική εξαρχαϊσμού του κ. Νίκολα Γκρούεφσκι.
Οι ίδιες πηγές σημείωναν ότι η ιδέα αυτή έρχεται ακριβώς τη στιγμή που το οικοδόμημα του κ. Γκρούεφσκι τρίζει εν μέσω σφοδρών καταγγελιών για παρακολουθήσεις, τεράστιο έλλειμμα δημοκρατίας, όξυνση των προβλημάτων με τους Αλβανούς και αυταρχική διακυβέρνηση.
Τρεις συντονιστές
Πάντως, ο κ. Κοτζιάς προωθεί μεγάλες αλλαγές στο υπουργείο Εξωτερικών με την ανασύσταση του Επιστημονικού Συμβουλίου, όσο και του Κέντρου Ανάλυσης Σχεδιασμού, το οποίο ο κ. Κοτζιάς φιλοδοξεί να μετατρέψει σε «δεξαμενή σκέψης». Επίσης δημιουργεί τρεις θέσεις συντονιστών, με την Κίνα, τη Ρωσία και τη Γερμανία, ενώ ειδική επιτροπή δημιουργείται για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σωτήρης Σιδέρης
