Το 2014, σε ανύποπτο χρόνο, είχαμε επισημάνει, ότι, με όσα υποστήριζε ο ΣΥΡΙΖΑ – «δεν έχει η Ευρωπαϊκή Ενωση άλλη επιλογή από το να αποδεχτεί το πρόγραμμα μας»- δημιουργούσε αυταπάτες και σύγχυση στον κόσμο για τον χαρακτήρα του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού και κατ’ επέκταση και του αμερικάνικου.
Τα γεγονότα μας δικαίωσαν. Αλλά έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα, με την άνευ όρων παράδοση και υποταγή της κυβέρνησης πλέον ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ στις επιταγές του ευρωαμερικάνικου ιμπεριαλισμού, το λιγότερο είναι η όποια δικαίωση.
Το θέμα αυτό θα μας απασχολήσει και στη συνέχεια του άρθρου, γιατί σύγχυση και αυταπάτες για τον χαρακτήρα του ιμπεριαλισμού, δεν έχει μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ…
Το μεταβατικό πρόγραμμα
Και ερχόμαστε τώρα στις πολιτικές θέσεις των κομμάτων της ευρύτερης Αριστεράς, για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση, μέσω της εφαρμογής ενός φιλολαϊκού προγράμματος.
Την τιμητική στα προγράμματα αυτά, έχουν οι διάσημες ¨Θέσεις του Απρίλη¨ που επεξεργάστηκε ο Λένιν και εφάρμοσε το κόμμα των Μπολσεβίκων από τον Απρίλη ως τις 4 Ιούλη του 1917, οπότε και η προσωρινή κυβέρνηση και η ηγεσία του σοβιέτ της Πετρούπολης (πλειοψηφούσαν οι μενσεβίκοι και οι εσέροι) χρησιμοποίησαν ανοιχτή βία προκειμένου να καταστείλουν την – άκαιρη – ένοπλη διαδήλωση που είχε πραγματοποιηθεί την ίδια ημέρα με κεντρικό σύνθημα ¨όλη η εξουσία στα σοβιέτ¨
Όντος, τα μεταβατικά προγράμματα πάλης – που με τόση επιτυχία επεξεργάστηκε ο Λένιν στις θέσεις του Απρίλη – είναι αναγκαία σε κρίσιμες περιόδους, γιατί τα πολιτικά κόμματα που επιδιώκουν να ανατρέψουν την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, πρέπει να παρακολουθούν με ακρίβεια λεπτοδείκτη, τις διαθέσεις του αγωνιζόμενου λαού. Όταν ο λαός είναι διατεθειμένος να κάνει τρία βήματα μπροστά, δεν μπορεί ο πολιτικός φορέας να θέτει πιο φιλόδοξους και περισσότερο προωθημένους στόχους, γιατί τότε κινδυνεύει να αποκοπεί από το κίνημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, ότι οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, γίνονται από τους λαούς και όχι από κάποιες φωτισμένες πρωτοπορίες. Ο πολιτικός παράγοντας έχει θέση στο κίνημα, από τη στιγμή που αφουγκράζεται τις διαθέσεις του αγωνιζόμενου λαού και επεξεργάζεται το αναγκαίο για τη συγκυρία πρόγραμμα πάλης.
Την περίοδο της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, το μεταβατικό πρόγραμμα πάλης, μπήκε στον προγραμματικό λόγο της καθ’ ημάς Αριστεράς.
Διαβάζουμε σε κείμενα της ΛΑΕ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά και σε δικά μας, την αναγκαιότητα ενός τέτοιου μεταβατικού προγράμματος, σαν απάντηση στην οικονομική κρίση που διαπερνά τον ¨ελληνικό¨ καπιταλισμό και τα εφαρμοζόμενα μνημόνια.
Ως στόχοι πάλης τίθενται, η κατάργηση των μνημονίων και ευρύτερα οι πολιτικές λιτότητας, η διαγραφή του χρέους (μονομερώς), η εθνικοποίηση του πιστωτικού συστήματος (τράπεζες) και των μεγάλων επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας, η προώθηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης με στόχο την ανακατανομή των φορολογικών βαρών από την εργατική τάξη και τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα στις μεγάλες επιχειρήσεις και την μεγάλη ιδιοκτησία, η ενίσχυση της Παιδείας, της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης και της Πρόνοιας, η προστασία του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων μέσω της αύξησης των μισθών και της κατάργησης των ελαστικών μορφών απασχόλησης, η αντιμετώπιση της ανεργίας, αλλά και τα πιο προωθημένα αιτήματα της αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ.
Όλα αυτά σε γενικές γραμμές, γιατί μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Στη ΛΑΕ π.χ τάσσονται υπέρ της αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη, αλλά όχι από την Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου παραπέμπουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος…
Το καθεστώς της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης
Και ερχόμαστε τώρα στο επίμαχο θέμα. Ωραία τίθενται οι στόχοι του μεταβατικού προγράμματος, αλλά πως θα εφαρμοστεί αυτό, δεδομένου ότι θα υπάρξουν ισχυρές αντιδράσεις, τόσο από την εγχώρια αστική τάξη, όσο κυρίως από το διεθνή ιμπεριαλισμό;
Και εδώ εξελίσσεται μία ιστορία απείρου κάλους, με επίκεντρο τον παράγοντα «ιμπεριαλισμός».
Τη στρατηγική του διεθνούς εργατικού και επαναστατικού κινήματος τον 20ο αιώνα, την είχε περιγράψει ο Λένιν στο διάσημο βιβλίο του «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» που φέτος συμπληρώνει ένα αιώνα ζωής από τη δημοσιοποίηση του το 1916.
Στο έργο του αυτό ο Λένιν, τεκμηρίωνε με πειστικά επιχειρήματα, τις ανακατατάξεις που έγιναν στον καπιταλισμό την περίοδο του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου. Ειδικότερα: α) η συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου, που έχει φτάσει σε τέτοια υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης, ώστε να δημιουργεί μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή β) εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτά η εξαγωγή κεφαλαίου σε διάκριση με τις εξαγωγές εμπορευμάτων γ) από τη σύμφυση του βιομηχανικού και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, δημιουργείται η χρηματιστική ολιγαρχία, όπου τα χρηματιστικό κεφάλαιο έχει το πάνω χέρι. Οι τράπεζες είναι αυτές που κυριαρχούν πάνω στη βιομηχανία, σε αντίθεση με την περίοδο του καπιταλισμού του ελεύθερου ανταγωνισμού, όπου το πιστωτικό σύστημα αποτελεί γέννημα του βιομηχανικού κεφαλαίου δ) έχει ολοκληρωθεί το εδαφικό μοίρασμα της γης ανάμεσα στις μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις ε) συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών, οι οποίες μοιράζουν τον κόσμο.
Από τα πέντε αυτά κριτήρια, τα τέσσερα είναι οικονομικά (εμφάνιση μονοπωλίων, εξαγωγές κεφαλαίου, σχηματισμός χρηματιστικής ολιγαρχίας, συγκρότηση διεθνών μονοπωλιακών ενώσεων) και μόνο το τελευταίο (εδαφικό μοίρασμα της γης), προϋποθέτει την άσκηση βίας από την πλευρά του ιμπεριαλιστικού κράτους κατά τρίτων χωρών.
Και τα πέντε μαζί εξηγούν τις ποιοτικές και ποσοτικές αλλαγές που εκδηλώθηκαν στον πρώιμο στάδιο του καπιταλισμού. Αλλαγές οι οποίες οδήγησαν τον καπιταλισμό του ελεύθερου ανταγωνισμού, στο αντίθετο του, στον μονοπωλιακό καπιταλισμό ή καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό.
Και τα πέντε αυτά κριτήρια μας παραπέμπουν στο καθεστώς της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Λένιν στον Ιμπεριαλισμό: «Τα μονοπώλια, η ολιγαρχία, η τάση προς την κυριαρχία στη θέση των τάσεων προς την ελευθερία, η εκμετάλλευση ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού μικρών ή αδύνατων εθνών από μια μικρή χούφτα πλουσιότατα ή ισχυρότατα έθνη — όλα αυτά γέννησαν τα διακριτικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού, που μας αναγκάζουν να τον χαρακτηρίζουμε σαν παρασιτικό καπιταλισμό ή καπιταλισμό που σαπίζει».
Σε άλλο σημείο του κειμένου αναφέρει: «Ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε σε παγκόσμιο σύστημα αποικιακής καταπίεσης και χρηματιστικής κατάπνιξης της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού της γης από μια χούφτα “προηγμένες χώρες”. Και το μοίρασμα αυτής της “λείας” γίνεται ανάμεσα σε 2-3 ληστές με παγκόσμια δύναμη, οπλισμένους ως τα δόντια (Αμερική, Αγγλία, Ιαπωνία), που τραβούν όλη τη γη στον πόλεμό τους για το μοίρασμα της λείας τους».
Αυτή είναι η περίφημη λενινιστική θεωρία της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Της εξάρτησης – πολιτικής, οικονομικής, στρατιωτικής, πολιτιστικής – της συντριπτικής πλειοψηφίας των κρατών της γης από μία χούφτα προηγμένες χώρες…
Εδώ υπάρχουν κρίσιμα πολιτικά συμπεράσματα, τα οποία αφορούν άμεσα το εργατικό και επαναστατικό κίνημα. Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα, ότι για τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών του πλανήτη, των εξαρτημένων από τον ιμπεριαλισμό χωρών, η σοσιαλιστική προοπτική θα πρέπει με αναγκαιότητα να έχει αντιμονοπωλιακά – αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά. Κατ’ εξαίρεση αυτό δεν ισχύει για τις ιμπεριαλιστικές χώρες, όπου το ζήτημα της σοσιαλιστικής επανάστασης τίθεται άμεσα. Για την πολύ μεγάλη όμως πλειοψηφία των εξαρτημένων χωρών, δεν εννοείται σοσιαλιστική προοπτική, χωρίς να έχει προηγηθεί ρήξη με το καθεστώς της ιμπεριαλιστικής κηδεμονίας.
Αυτό βέβαια ισχύει και για την Ελλάδα, η οποία είναι υπηρέτης δύο αφεντάδων. Στρατιωτικά και πολιτικά η χώρα, είναι εξαρτημένη από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και οικονομικά από την Γερμανία. Οποιος δεν το έχει διαπιστώσει αυτό, ειδικά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, ή τυφλός είναι, ή υπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες.
Άνευ όρων υποχώρηση και υποταγή στον ιμπεριαλισμό
Η λενινιστική θεωρία της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, πολεμήθηκε λυσσαλέα από φορείς και κόμματα της Αριστεράς, με μικροαστικές κατά βάση καταβολές.
Τη δεκαετία του 80 το περιοδικό «Θέσεις» που εξέδιδε η Β’ Πανελλαδική (διάσπαση της νεολαίας του Ρήγα Φεραίου), με τροτσκιστικές επιρροές, έβαλε σταθερά ενάντια στη θεωρία της εξάρτησης, ενώ ο Γ .Μηλιός, εκ των βασικών αρθρογράφων του περιοδικού στο βιβλίο του «ο ελληνικός κοινωνικός σχηματισμός», υποστήριζε τη θέση, ότι επειδή η συσσώρευση του κεφαλαίου στην Ελλάδα στηρίζεται σε εσωτερικές πηγές, δεν ευσταθούν οι απόψεις περί εξαρτημένης χώρας….
Το δε ΝΑΡ το 1997, μέχρι και τρίτο στάδιο του καπιταλισμού ανακάλυψε (ολοκληρωτικός καπιταλισμός), για να ξεμπερδέψει με τις θεωρητικές επεξεργασίες του Λένιν για τον Ιμπεριαλισμό. Σύμφωνα με την «μοντέρνα» προσέγγιση, η επαναστατική γραμμή πάλης θα πρέπει να στοχεύει απ’ ευθείας στην επίλυση της βασικής αντίθεσης του καπιταλισμού, της αντίθεσης κεφαλαίου – εργασίας. Και ο παράγοντας Ιμπεριαλισμός; Αυτός κυριολεκτικά εξοβελίζεται από τον πολιτικό λόγο των συγκεκριμένων πολιτικών χώρων. Οι φράσεις «αντιιμπεριαλιστική πάλη», «αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο», ενοχοποιούνται, επειδή παραπέμπουν στη θεωρία των σταδίων…
Οσο βέβαια το ΚΚΕ είχε σταθερό μέτωπο κατά του ιμπεριαλισμού, αναπτύσσονταν και το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, το οποίο συγκινούσε ευρύτερα λαϊκά στρώματα, πολύ μεγαλύτερης εμβέλειας από την εκλογική του επιρροή.
Η τραγωδία άρχισε όταν το Κόμμα, αργά αλλά σταθερά, εγκατέλειψε τις λενινιστικές επεξεργασίες για τον Ιμπεριαλισμό και προχώρησε σε νέες θεωρητικές προσεγγίσεις…Σύμφωνα με αυτές, η Ελλάδα είναι ιμπεριαλιστική χώρα (;) με θέση ανισότιμης αλληλεξάρτησης (;) στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Αν όμως η Ελλάδα, δεν είναι εξαρτημένη, αλλά ιμπεριαλιστική χώρα, δεν υφίσταται θέμα αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, καθώς ο ιμπεριαλισμός βρίσκεται πλέον εντός των τειχών…Με την παράλογη αυτή λογική, εγκαταλείφθηκαν τα αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα, τα οποία αποτελούσαν την ταυτότητα της πολιτικής του ΚΚΕ από την ίδρυση του ακόμα, αλλά το κυριότερο. Εγκαταλείφθηκε ο αντιιμπεριαλιστικός αγώνας, η αντιιμπεριαλιστική γραμμή πάλης. Στην πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία στην επέτειο της 17 Νοέμβρη, τα μπλοκ του ΚΚΕ δεν φωνάζουν πλέον «φονιάδες των λαών αμερικάνοι» – σύνθημα για το οποίο είχε διαμαρτυρηθεί η αμερικανική πρεσβεία ως προσβλητικό για τη χώρα της – αλλά «χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά…». Ακούνε αυτό το σύνθημα οι αμερικάνοι και τους έχει γίνει η μούρη κρέας…
Οι εξελίξεις αυτές προδίδουν, ότι το κομμουνιστικό κίνημα στη χώρα μας, δυστυχώς, συμβιβάστηκε με τον ιμπεριαλισμό. Ένα συμβιβασμό, τον οποίο επιχειρεί να καλύψει με επαναστατικές φανφάρες περί συσπείρωσης δυνάμεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Το ΚΚΕ σήμερα δεν θέτει πλέον θέμα αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε αποδέσμευσης από το ΝΑΤΟ. Τα δύο αυτά προβλήματα θα λυθούν στο σοσιαλισμό…Μέχρι τότε μπορούμε να σταυρώσουμε τα χέρια και να περιμένουμε την έλευση του άγιου σοσιαλισμού(!).
Πρόκειται για πολιτική στροφή, η οποία έχει ήδη στοιχίσει πανάκριβα στο λαϊκό κίνημα, το οποίο έχει κάνει, πολλά, πάρα πολλά βήματα πίσω. Και μετά διερωτούνται πολλοί, γιατί μετά από 6 χρόνια βασανισμού του ελληνικού λαού από τις πολιτικές των μνημονίων, δεν γίνεται τίποτα, ή γιατί ενώ καταρρέει το ΠΑΣΟΚ οι Παναγόπουλοι συνεχίζουν να διαφεντεύουν στη ΓΣΕΕ.
Είναι αλήθεια, ότι υπό το βάρος της αδήριτης πραγματικότητας, φορείς της Αριστεράς, ενώ συνεχίζουν να απορρίπτουν την θεωρία της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης της χώρας, θέτουν θέμα αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Άλλοι με καθαρό τρόπο, άλλοι με λιγότερο καθαρό. Δεν θα ανοίξουμε μέτωπο γι’ αυτό τώρα. Αρκεί ο αντιιμπεριαλιστικός ίστρος που του έχει καταλάβει τελευταία, να μη μείνει μόνο στα χαρτιά. Ηδη έπρεπε να είχε συσταθεί από χρόνια Επιτροπή για την αποχώρηση της Ελλάδας από την ΕΕ. Ας είναι όμως. Το επόμενο διάστημα θα δείξει, αν αυτά που λένε για την ανάγκη αποχώρησης της Ελλάδας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ τα εννοούν, ή τα έβαλαν απλώς στο χαρτί για να αποκτήσουν αντιιμπεριαλιστικό άλλοθι.
Θεωρητικά προβλήματα
Ο χαρακτήρας της επανάστασης στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστικός λένε μερικοί σύντροφοι. Κανείς όμως δεν μιλάει σήμερα για σοσιαλισμό. Αντίθετα, το αίτημα για αποχώρηση της Ελλάδας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι και επίκαιρο και αναγκαίο. Πως συνδέεται η αντιιμπεριαλιστική πάλη με τη σοσιαλιστική προοπτική της χώρας;
Σοσιαλισμός σε μια μικρή χώρα, με τόσα εθνικά προβλήματα ανοιχτά; Εύλογος ο συλλογισμός. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι ο ιμπεριαλισμός είναι αδίστακτος, δολοφόνος και εγκληματίας. Ο ιμπεριαλισμός διαλύει κράτη, ισοπεδώνει λαούς, προκαλεί εκατόμβες θυμάτων. Επομένως τι κάνουμε; Σε καμία βέβαια περίπτωση δεν σηκώνουμε λευκή σημαία, όπως μερικοί, μερικοί…
Ποιος είναι ο κύριος εχθρός του ελληνικού λαού σήμερα; Η εγχώρια αστική τάξη ή ο αμερικάνικος και γερμανικός ιμπεριαλισμός; Στενός συνεργάτης οικονομικού παράγοντα στο χώρο της ενέργειας, είχε εκμυστηρευτεί στον γράφοντα, ότι ο επιχειρηματίας είχε προσεγγίσει τους αμερικάνους για συνεργασία λέγοντας τους: «ξέρω ότι αν χάσετε ένα δολάριο από εμένα, θα βρεθώ σε χαντάκι». Ο άνθρωπος αυτός συνεχίζει και σήμερα να κάνει δουλειές με τους αμερικάνους. Αλλά από το παράδειγμα αυτό βγαίνει και ένα άλλο συμπέρασμα. Ότι την ντόπια αστική τάξη, οι αμερικάνοι την έχουν για κλωτσιές. Έτσι παίζεται το παιγνίδι.
