Εργατικός Αγώνας

Οι μαθητές ενάντια στις αγορές. Γιατί δεν μπορεί η εκπαίδευση να είναι δωρεάν;

του David Graeber

Υπάρχει ένα συγκεκριμμένο είδος χαράς: αυτή που αισθάνεται όποιος για πρώτη φορά γράφει Ιστορία και, στ’ αλήθεια, δεν μπορεί να την περιγράψει σε όποιον δεν την έχει βιώσει. Χθες περίπου 10.000 νέοι απ’ όλη τη χώρα ανακαλύψαν πώς είναι αυτή η χαρά.

Η 19η Νοέμβρη 2014, η ημερομηνία της Πορείας για τη Δωρεάν Εκπαίδευση, σίγουρα θα μείνει στην ιστορία ως η αρχή ενός νέου φοιτητικού κινήματος. Χωρίς την υποστήριξη κανενός μεγάλου κόμματος ή φορέα, εγκαταλειμμένοι ακόμα κι από τη δική τους Εθνική Ένωση Φοιτητών, οι διοργανωτές κατάφεραν, παρόλα αυτά, να κινητοποιήσουν χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένων και εφήβων φοιτητών και μαθητών με την υποστήριξη μιας χούφτας βετεράνων των κινητοποιήσεων του 2010.
Παρόλα αυτά, σε αντίθεση με τις κινητοποιήσεις του 2010, αυτή δεν ήταν αμυντική δράση, δεν ήταν κάλεσμα για να σταματήσουν οι περικοπές. Οι φοιτητές διεκδικούσαν μια πλήρη αντιστροφή συνολικά της πολιτικής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατ ‘επέκταση, της κατεύθυνσης στην οποία βαδίζει η κοινωνία στο σύνολό της τα τελευταία 30 χρόνια.

Οι αρχές φάνηκαν να τα χάνουν σχετικά με τον τρόπο που θα το αντιμετωπίσουν όλο αυτό. Στην πλατεία του Κοινοβουλίου, οι διαδηλωτές πέρασαν ξυστά μπροστά από φράγματα και διμοιρίες των ΜΑΤ που υπερασπίζονταν την είσοδο χωρίς αποτέλεσμα. Πέρασαν σε γραμμές στα γύρω δρομάκια, κράζοντας τους επίδοξους καταστολείς, άναψαν φωτοβολίδες και βεγγαλικά, πιτσίλισαν με μπογιά όλες τις πόρτες της εισόδου του υπουργείου Επιχειρήσεων, Καινοτομίας και Δεξιοτήτων, και γενικά, μετέτρεψαν σε παιδική χαρά τους κρατικούς διαδρόμους. Το όλο πνεύμα ήταν μια εκδήλωση περιφρόνησης για τις αξιώσεις της εξουσίας, μια ενέργεια που, παρά τις κάποιες συμπλοκές και συλλήψεις, δεν οδήγησε σε σοβαρούς τραυματισμούς ή ακόμα και οποιαδήποτε σοβαρή υλική ζημιά.
Οι διοργανωτές αποχώρησαν σχεδιάζοντας νέες κινήσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της ημέρας των επαγγελμάτων στις 3 Δεκεμβρίου, συν μια ημέρα κοινοτικής προβολής στις 6 Δεκεμβρίου, οραματιζόμενοι μεγαλύτερες και πιο ριζοσπαστικές ενέργειες (πιθανώς μια φοιτητική απεργία όπως των φοιτητών του Κεμπέκ) στους μήνες που έρχονται.
Από πού προέρχεται αυτή η πρωτόγνωρη αίσθηση εμπιστοσύνης; Παρά την επιβάρυνση του χρέους που επιβάλλεται σε μια νέα γενιά των μαθητών, υπάρχει επίσης η αντίληψη ότι, στο πεδίο των ιδεών, η άλλη πλευρά έχει απλώς χάσει τη μάχη. Δεν απέμειναν σχεδόν καθόλου υπέρ του τρέχοντος συστήματος. Οι υψηλότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του 2010 αποδείχθηκαν μια παντελής αποτυχία. Όπως επεσήμανε ο Άντριου Μαλ Γκέτιγκαν, καταφέρει να κοστίζει χρήματα στην κυβέρνηση και, ταυτόχρονα, να δημιουργήσει μαζικά φοιτητικά χρέη. Η πολιτική των δανείων, ειδικότερα, είναι ένα ολοκληρωτική καταστροφή.
Αλλά και οι τωρινές αντιδράσεις δείχνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν έγιναν πραγματικά για να έχουν οικονομική αποτελεσματικότητα. Αυτές ήταν η πρώτη αντίδραση της νέας κυβέρνησης στο οικονομικό κραχ του 2008. Εκείνη τη χρονιά, το εκπαιδευτικό σύστημα της ήταν απόλυτα χρήσιμο για να τη βγάλει από τη δύσκολη θέση. Αντίθετα, το χρηματοπιστωτικό σύστημα έκανε τόσο άσχημα τη δουλειά του ώστε φτάσαμε πολύ κοντά στην πρόκληση της παγκόσμιας οικονομικής κατάρρευσης. Η κοινή λογική θα υπαγόρευε ότι αν έπρεπε να υπάρξει μια μεταρρύθμιση, θα έπρεπε να αφορά το χρηματοπιστωτικό σύστημα περισσότερο παρά την εκπαίδευση, όχι το αντίθετο.
Ο μόνος τρόπος για να εξηγηθεί γιατί ο συνασπισμός έκανε το αντίθετο, είναι να παραδεχτούν πως ό,τι έγινε ήταν μια ιδεολογική επίθεση, ένα είδος προληπτικού χτυπήματος ενάντια σε κάθε πιθανή εναλλακτική λύση. Σε κείνη τη χρονική στιγμή, προέκυψε ήταν ψέματα σχεδόν όλα όσα είχαμε πει για την αυτορρύθμιση των αγορών και τη σοφία της τάξης των επενδυτών. Το μόνο επιχείρημα που απέμεινε στο σύστημα ήταν ότι δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική λύση. Και ιστορικά, από όπου είναι πιθανότερο να βγουν εναλλακτικά οράματα και κινήσεις που θα μπορέσουμε να υλοποιήσουμε; Πιο πιθανό δεν είναι να βγουν από τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης;
Η αναθεώρηση Μπράουν, στην οποία βασίστηκαν οι μεταρρυθμίσεις, ξεκίνησε από την παραδοχή ότι κανένας φοιτητής δεν αποζητά την εκπαίδευση λόγω της επιθυμίας του να κατανοήσει τον κόσμο, αλλά μόνο για να μεγιστοποιήσει το συνολικό εισόδημα της ζωής του. Εκείνη την εποχή, τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο αληθινό. Αλλά χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για να δημιουργήσει τις πολιτικές που συσσώρευσαν μαζικά χρέη, κι αποσκοπούσε να καταστήσει αδύνατο για τους φοιτητές να προσεγγίσουν την εκπαίδευση με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Η μετατροπή των νέων πτυχιούχων σε είλωτες του χρέους το μόνο αποτέλεσμα που θα μπορούσε να έχει ήταν ο στραγγαλισμός της φαντασίας και της δημιουργικότητας μιας γενιάς για προφανείς επιβλαβείς οικονομικές επιπτώσεις αυτό δεν θεωρήθηκε εμπόδιο. Στην πραγματικότητα, αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν το κίνημα γίνεται μεγαλύτερο, τα κύρια μέσα μαζικής ενημέρωσης θα παρουσιάζουν δεόντως τους φοιτητές ως βαρβάρους για το σπάσιμο ενός φράχτη, ή επειδή ρίχνουν μπαλόνια με χρώμα. Αλλά αν το σκεφτείτε, ποιοι είναι οι βάρβαροι εδώ; Δεν αποκαλούμε τους Γότθους και τους Ούννους βαρβάρους, επειδή έσπασαν πράγματα. Οι Ρωμαίοι έσπασαν περισσότερα. Τους αποκαλούμε βαρβάρους, επειδή δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον για την τέχνη, την επιστήμη, τη φιλοσοφία, τη μουσική ή την ποίηση των πολιτισμών που κατέκτησαν. Δεν τα θεωρούσαν αυτοτελείς αξίες. Απλώς νοιαζόταν για τον πλούτο και τη δύναμη. Αυτό που οι μαθητές έκαναν το 2010, κι αυτό που κάνουν σήμερα, είναι να υπερασπίζονται την τέχνη, την επιστήμη και τη φιλοσοφία εναντίον ενός καθεστώτος που πιστεύει ότι κανένα από αυτά τα πράγματα δεν έχει αξία παρά μόνο ως μέσο για τον πλούτο και τη δύναμη. Αυτοί κυριολεκτικά υπερασπίζονται τις αξίες του πολιτισμού από εκείνους που τις έχουν εγκαταλείψει.
Οι ισχυρισμοί ότι αυτή η χώρα με κανέναν τρόπο δεν μπορεί να αντέξει δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ακριβώς την ίδια περιφρόνηση που έδειξαν χθες οι μαθητές. Είναι γελοίο να προσποιούνται ότι η Σκωτία, η Ιρλανδία, το Μεξικό μπορούν να στηρίξουν οικονομικά τα πανεπιστήμια, αλλά η Αγγλία δεν μπορεί με κάποιο τρόπο. Η Γερμανία έχει ήδη εγκαταλείψει το αποτυχημένο πείραμα της με τα δίδακτρα. Αν η Αγγλία έκανε το ίδιο, και το διαχειριζόταν καλά, πιθανώς θα μας εξοικονομούσε πόρους.
Αλλά, δεν είναι το κύριο. Θα άλλαζε την πορεία της ιστορίας. Θα ήταν ένας τρόπος για να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι η εκπαίδευση δεν υπάρχει μόνο για χάρη της οικονομία. Η οικονομία υπάρχει για να μας δώσει τα μέσα για να συνεχίσουμε την εκπαίδευσή. Είναι πραγματικά ειρωνικό το γεγονός ότι έχουμε στριμωχτεί σε μια κατάσταση όπου τα παιδιά μας που πρέπει να μας το επισημάνουν αυτό, καθώς οι ενήλικες ηγέτες μας ξεπέφτουν στα ηθικά ισοδύναμα των Βάνδαλων, των Γότθων και των Ούννων.

Πηγή: The Guardian

Μετάφραση – επιμέλεια: Παναγιώτης Ζαβουδάκης

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας