Χθες το βράδυ, η Ελλάδα προκάλεσε μια κατολίσθηση αρνητικών ψήφων στους όρους που έθετε η ευρωζώνη για να παραμείνει η χώρα στο ενιαίο νόμισμα, εξαπολύοντας μια σεισμική πολιτική αλλαγή που θα μπορούσε να εκτροχιάσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η ετυμηγορία φέρνει την ηγεσία της ΕΕ αντιμέτωπη με μία από τις σοβαρότερες κρίσεις εμπιστοσύνης και αφήνει την Ελλάδα αντιμέτωπη με μια πιθανή οικονομική κατάρρευση και την έξοδο από το ευρώ.
Σε ένα πολωτικό δημοψήφισμα από τη ριζοσπαστική αριστερή κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα με προετοιμασία μόνο οκτώ ημερών, οι Έλληνες ψήφισαν με περισσότερο από 60% έναντι 40% για την υποστήριξη του πρωθυπουργού, απορρίπτοντας την επιπλέον λιτότητα που απαιτείται κυρίως από τη Γερμανία και το ΔΝΤ σε αντάλλαγμα για την επέκταση των κεφαλαίων διάσωσης.
Πέντε χρόνια αποτυχημένων πολιτικών λιτότητας στην Ελλάδα και σε πλήρη κατάρρευση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στην αριστερή συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ και τους πολιτικούς ηγέτες των πιστωτών της, κορυφώθηκαν σε μια εθνική ψηφοφορία στην οποία οι Έλληνες είπαν «όχι» στις περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις φόρων που ζητούν οι δανειστές της.
Ο Τσίπρας είπε ότι η Ελλάδα «έχει αποδείξει ότι η δημοκρατία δεν μπορεί να εκβιάζεται. Η Ελλάδα έκανε μια γενναία επιλογή που θα αλλάξει τη συζήτηση στην Ευρώπη. Καταλαβαίνω ότι οι ψηφοφόροι δεν μου έδωσαν την εντολή κατά της Ευρώπης, αλλά μια εντολή για ένα βιώσιμο μέλλον». Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι δεν θα υπάρξουν «εύκολες λύσεις».
Μόλις έγινε ξεκάθαρο το μέγεθος του αποτελέσματος, χιλιάδες υποστηρικτές του «όχι» άρχισαν να γεμίζουν την πλατεία Συντάγματος, μπροστά από το κοινοβούλιο της Αθήνας, για να γιορτάσουν, ανεμίζοντας ελληνικές σημαίες και φωνάζοντας «όχι».
Καθώς πανηγύριζε το στρατόπεδο του «όχι», έφτασε η είδηση ότι παραιτήθηκε ο Αντώνης Σαμαράς, αρχηγός της αντιπολίτευσης του δεξιού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην πρωθυπουργός, ο οποίος αγωνίστηκε για το «ναι», προκαλώντας περισσότερες επευφημίες στην πλατεία.
Σε τηλεοπτικό μήνυμα του χθες το βράδυ, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, δήλωσε ότι η ψηφοφορία δεν ήταν η απόρριψη του «σιδερένιου κλουβιού» της ευρωζώνης. «Το σημερινό “όχι” είναι ένα μεγάλο “ναι” στη δημοκρατική Ευρώπη. Ένα “όχι” στο όραμα της ευρωζώνης ως ενός απέραντου σιδερένιου κλουβιού για τους λαούς της. Από αύριο, η Ευρώπη, της οποίας η καρδιά χτυπάει απόψε στην Ελλάδα, ξεκινά να επουλώνει τις πληγές της, τις πληγές μας».
Η σαρωτική νίκη του Τσίπρα αντιπροσώπευε έναν εφιάλτη για τους ηγέτες της ΕΕ. Με κλειστές τις ελληνικές τράπεζες, τις αναλήψεις περιορισμένες, με τους ελέγχους κεφαλαίων σε ισχύ και τη χώρα να εξαντλείται γρήγορα σε μετρητά, θα χρειαστεί σχεδόν αμέσως επείγουσα δράση για να αποτραπεί η κατάρρευση των τραπεζών. Αλλά δεν είναι σαφές αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα διατηρήσει μια σανίδα σωτηρίας σχετικά με τη ρευστότητα στην Ελλάδα και το κατά πόσον οι κυβερνήσεις των πιστωτών της ευρωζώνης θα εγκρίνουν άμεσες ενέργειες για τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ελλάδα.
Ο Γερμανός αντικαγκελάριος και αρχηγός του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, δήλωσε ότι ο Τσίπρας έκαψε τις γέφυρες με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Αλλά ο Έλληνας ηγέτης πιστεύει ότι έχει ενισχυθεί η διαπραγματευτική θέση του. Η εκστρατεία του Τσίπρα για το «όχι», διακήρυττε ότι αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος για να κρατηθεί η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ελάφρυνση του χρέους από τους πιστωτές της. Οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας και άλλοι δηλώνουν το αντίθετο: ότι η ψήφος στο «όχι» σήμαινε ότι οι Έλληνες αποφασίζουν να γίνει η χώρα τους η πρώτη που θα εγκαταλείψει το νόμισμα, στο οποίο η συμμετοχή της δε φαίνεται να είναι αναστρέψιμη.
Δεν είναι σαφές ποια άποψη θα επικρατήσει. Η επικρατούσα τάση στην ΕΕ, έλπιζε σε μια ψήφο στο «ναι», όχι μόνο επειδή θα αποτελούσε δημοκρατική συγκατάθεση για το ευρώ και την αποδοχή της λιτότητας, αλλά και επειδή η κυβέρνηση Τσίπρα θα δεχόταν από τα κάτω ισχυρή πίεση για να παραιτηθεί. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών δεν έχουν οδηγήσει πουθενά για πέντε μήνες και έχουν γίνει ιδιαίτερα εχθρικές τον τελευταίο μήνα, καθώς ήρθαν και πέρασαν οι προθεσμίες για τη διάσωση και την εξόφληση χρεών, με την Αθήνα να έχει έλλειψη 1,5 δις € για την αποπληρωμή του ΔΝΤ. Η χώρα αντιμετωπίζει τώρα μια πληρωμή 3,5 δις € για να εξαγοράσει τα ομόλογα στην ΕΚΤ σε δύο εβδομάδες.
Η εμπιστοσύνη της Ευρωζώνης στον Τσίπρα έχει πιάσει πάτο, και υπάρχει ελάχιστη πίστη ότι θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να εξασφαλίσει τα μετρητά ακόμη και αν συμφωνεί με αυτά. Από την πλευρά του, ο Τσίπρας και πρόσφατα, την Παρασκευή, κατηγόρησε τους πιστωτές του από την ευρωζώνη για εκβιασμό και προσπάθεια να ταπεινώσουν τη χώρα του.
Ό,τι θα συμβεί στη συνέχεια στο πενταετές έπος που έχει συγκλονίσει την ευρωζώνη από τα θεμέλιά της είναι εικασία.
Η ελληνική ψήφος είναι ένα τεράστιο πλήγμα για τους ηγέτες της ΕΕ, ιδιαίτερα την Άνγκελα Μέρκελ, η οποία έχει καθοδηγήσει την διαχείριση της κρίσης μέσα από την επιμονή της στη δημοσιονομική λιτότητα και τις περικοπές παρά την τεράστια οικονομική ύφεση, την έκρηξη της ανεργίας και της εξαθλίωσης της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας.
«Η αποτυχία του ευρώ σημαίνει την αποτυχία της [δεκάχρονης] καγκελαρίας της Μέρκελ», έγραφε στο πρωτοσέλιδό του το τελευταίο τεύχος του γερμανικού εβδομαδιαίου περιοδικού Der Spiegel. Την απεικονίζει να κάθεται στην κορυφή μιας ερειπωμένης Ευρώπης.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι είπαν ότι πίστευαν πως η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ενίσχυσε τη θέση τους για περαιτέρω διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές, διότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Έλληνες θέλουν να παραμείνουν στο ευρώ και δεν υπάρχει νομική οδός που να πετά μια χώρα έξω.
Η Μέρκελ συμφώνησε τηλεφωνικά με τον Γάλλο πρόεδρο, Φρανσουά Ολάν, χθες το βράδυ ότι θα πρέπει να πραγματοποιηθεί αύριο μια σύνοδος κορυφής των ηγετών της ευρωζώνης, δήλωσε εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης. Η καγκελάριος και ο πρόεδρος συμφώνησαν επίσης ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος πρέπει να γίνει σεβαστό, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Μεγάρου των Ηλυσίων της Γαλλίας επιβεβαιώνοντας ότι οι ηγέτες επιθυμούν μια σύνοδο κορυφής για την Τρίτη, κι ότι η Μέρκελ πρόκειται να ταξιδέψει σήμερα στο Παρίσι για δείπνο με τον Ολάν.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης ως φύλακας της δημοκρατίας κατήγγειλε ότι η οργάνωση του δημοψηφίσματος ήταν μια λιτανεία για το πώς να μην διεξάγει κανείς τέτοιες ασκήσεις. Οι όροι για τους οποίους αποφάνθηκαν οι ψηφοφόροι είχαν ήδη αποσυρθεί από τους πιστωτές την περασμένη Τρίτη.
Αλλά ο Τσίπρας κι ο Βαρουφάκης έχουν δικαιωθεί έντονα από ένα μεγάλο στοίχημα που θα έχει απήχηση στην Ελλάδα και την Ευρώπη για τα επόμενα χρόνια. Κι ακόμα κι αν οι όροι που ψηφίστηκαν είχαν ήδη αποσυρθεί, τώρα έχουν οριστικά απορριφθεί έντονα από τη δημοκρατική ψηφοφορία έτσι που η πρόθεση της ευρωζώνης για διαπραγμάτευση έχει στενέψει αποτελεσματικά.
Πηγή: The Guardian
Μετάφραση – Επιμέλεια: Παναγιώτης Ζαβουδάκης
