Εργατικός Αγώνας

Οι βαλκανικοί πόλεμοι και η απελευθέρωση της Πρέβεζας-21 Οκτωβρίου 1912

Γράφει ο Βασίλης Μπάκος.

“Η Πρέβεζα έχει οχτώ χιλιάδας κατοίκων, εξ ων αι  έξ χιλιάδες είνε Ελληνες. Είνε έδρα Διοικητού και ορθοδόξου Μητοπολίτου. Είνε δε πόλις εμπορική και  επίνειον των Ιωαννίνων και δι’ αυτής ενεργείται ολόκληρον το εισαγωγικόν και εξαγωγικόν εμπόριον της Ηπείρου. 

(Εφημερίδα Εσπερινή -Δευτέρα έκδοσις, 21/10/1912)

 

” Λίαν συγκινητική υπήρξεν η είσοδος του στρατού μας εις Πρέβεζαν. Ολον το χριστιανικόν στοιχείον ήτο έξαλλον εκ χαράς. Ουδείς πρός στιγμήν επίστευε την ευτυχίαν του. Οι άνδρες επέτων τα φέσια των εις τον αέρα, και αι ομογενείς γυναίκες γελώεσσαι επρόβαλλον εις τα καφάσια των οικιών σείουσαι μανδήλια. Τα καταστήματα ήσαν κατάκλειστα. Εκείνην την ημέραν οι ομόφυλοί μας κάτοικοι Πρεβέζης είχον εορτήν. Εώρταζον την μεγάλην πανήγυριν της Νίκης και της Ελευθερίας. Από εκείνης της στιγμής η Πρέβεζα ήτο ελευθέρα. Είχε εκπληρωθή πλέον ο πόθος ενός αναξιοπαθούντος λαού. Είχον λυθή τα δεσμά της δουλείας. Στιγμαί αλησμόνητοι απεριγράπτου ενθουσιασμού και ιεράς συγκινήσεως”. (Εφημερίδα Εσπερινή, 26/10/1912)

Η απελευθέρωση της Πρέβεζας ήταν αποτέλεσμα των Βαλκανικών πολέμων και προϊόν μιας εποχής κατά την οποία ολόκληρη η Ευρώπη “μύριζε μπαρούτι”. Πρόκειται για την εποχή που οι αντιθέσεις μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας φαινόταν πως δεν μπορούσαν να λυθούν με άλλον τρόπο, παρά μονάχα με τα όπλα.. Η Βρετανία και η Γαλλία ήταν τεράστιες αποικιοκρατικές δυνάμεις που εμπόδιζαν την εξάπλωση του επελαύνοντα γερμανικού ιμπεριαλισμού. Η γερμανική βιομηχανία είχε κάνει άλματα, μα ο ζωτικός της χώρος ήταν δυσανάλογος της οικονομικής της δύναμης. Το ξαναμοίρασμα των εδαφών και των αγορών ήταν η μοναδική της λύση, που -όπως φάνηκε- περνούσε μέσα από την φωτιά, το σίδερο και το αίμα των λαών.

Οι αντιθέσεις αυτές συμπυκνώθηκαν στον χώρο της Βαλκανικής με τον πλέον οξυμένο τρόπο. Στους κόλπους της παρακμάζουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συνυπήρχαν τόσο η προσπάθεια των νεοσύστατων εθνικών κρατών για επέκταση του ζωτικού τους χώρου, όσο και το φούντωμα του τουρκικού εθνικισμού μέσω του κινήματος των Νεοτούρκων. Οι τελευταίοι προσέβλεπαν στην δημιουργία σύγχρονου τουρκικού έθνους-κράτους, υπόθεση που -για μια σειρά ιστορικούς λόγους- είχε καθυστερήσει αρκετά. Μόνο που υπήρχε ένα πρόβλημα. Το έθνος-κράτος οφείλει να χαρακτηρίζεται από ομοιογένεια στη σύνθεσή του. Μα στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι μειονότητες ήταν πολυάριθμες.. Εξού και οι καταπιέσεις, οι διωγμοί. Το γερμανικό κεφάλαιο έβλεπε στο κίνημα των Νεοτούρκων την χρυσή ευκαιρία να διευρύνει την διείσδυση στην βαλκανική αγορά. Και οι αγγλο-γάλλοι, που ως τότε είχαν σαν δόγμα την πολιτική που προέτασσε την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, άρχισαν να υποστηρίζουν τα βαλκανικά κράτη (για να είμαστε -βέβαια- ιστορικά ακριβείς, 45 χρόνια πριν, όταν είχε ήδη αρχίσει η προσπάθεια διείσδυσης των Γερμανών στην Ανατολική Μεσόγειο, κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866-69 οι Άγγλοι είχαν ταχθεί υπέρ των Ελλήνων Κρητών και οι Γερμανοί υποστήριξαν τους Οθωμανούς. Ωστόσο, για πρώτη φορά το 1912-13 μιλάμε για τόσο μεγάλη αμφισβήτηση του status quo στην περιοχή). 

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση στις αρχές Οκτωβρίου ξέσπασε ο Πρώτος Βαλκανικός πόλεμος. Ένας πόλεμος, για τον οποίον ο Λένιν είχε γράψει σε άρθρο του στην ΠΡΑΒΝΤΑ -εντελώς συμπτωματικά στις 21 Οκτωβρίου, την ημέρα της απελευθέρωσης της Πρέβεζας: «Ακόμη και ο αστικός Τύπος ολόκληρης της Ευρώπης που υποστήριξε από αντιδραστικούς και ιδιοτελείς σκοπούς το περιβόητο status quo στα Βαλκάνια, αναγνωρίζει τώρα ομόφωνα ότι άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο της παγκόσμιας Ιστορίας. Η συντριβή της Τουρκίας είναι αναμφισβήτητη. Οι νίκες των βαλκανικών κρατών της τετραμερούς συμμαχίας (Σερβίας, Βουλγαρίας, Μαυροβουνίου, Ελλάδας) είναι τεράστιες. Η συμμαχία των τεσσάρων αυτών κρατών είναι γεγονός. “Τα Βαλκάνια στους βαλκανικούς λαούς” – αυτό έχει επιτευχθεί πια… Οι συνειδητοί εργάτες των βαλκανίων πρώτοι έριξαν το σύνθημα μιας συνεπούς δημοκρατικής λύσης του εθνικού ζητήματος στα Βαλκάνια. Το σύνθημα αυτό είναι: ομοσπονδιακή βαλκανική δημοκρατία. Η αδυναμία των δημοκρατικών τάξεων στα σημερινά βαλκανικά κράτη (το προλεταριάτο είναι ολιγάριθμο, οι αγρότες τσακισμένοι, σκόρπιοι, αγράμματοι) είχε σαν συνέπεια η οικονομικά και πολιτικά απαραίτητη συμμαχία να γίνει συμμαχία των βαλκανικών μοναρχιών… Παρόλο που στα Βαλκάνια δημιουργήθηκε συμμαχία μοναρχιών κι όχι δημοκρατιών, παρόλο που πραγματοποιήθηκε συμμαχία χάρη στον πόλεμο κι όχι χάρη στην επανάσταση, παρ’ όλα αυτά, έγινε ένα μεγάλο βήμα μπροστά, προς την εξάλειψη των υπολειμμάτων του μεσαίωνα σ’ ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη». (Λένιν, Άπαντα, τ.22, σ. 160-161, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή)

 

 

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας