Εργατικός Αγώνας

Το λενινιστικό κόμμα νέου τύπου

Ο Εργατικός Αγώνας θα δημοσιεύσει ορισμένα άρθρα σχετικά με την αναγκαιότητα του κόμματος της εργατικής τάξης, του κόμματος νέου τύπου. Το ζήτημα αυτό είναι ιδιαίτερα επίκαιρο στις ημέρες μας και σ’ ολόκληρο τον κόσμο, σήμερα που η οικονομική και κοινωνική κρίση και η μεγάλη δυσαρέσκεια των εργαζομένων οξύνουν σε μεγάλο βαθμό τις αναζητήσεις και τις διεργασίες, δημιουργούν σημαντικές δυνατότητες για την ανάπτυξη των εργατικών και λαϊκών αγώνων και του εργατικού κινήματος εναντίον του κεφαλαίου και της πολιτικής του που συντρίβει τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις τους.

Στις μέρες μας η απουσία ισχυρών, ταξικά προσανατολισμένων Κομμουνιστικών κομμάτων και με ισχυρούς δεσμούς με την εργατική τάξη και τον λαό είναι ιδιαίτερα αισθητή. Η κρίση και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού φέρνουν στο προσκήνιο την ανάγκη απάντησης σε αυτή, την ανάγκη ενός άλλου τρόπου κοινωνικής οργάνωσης, του σοσιαλισμού και μαζί την τακτική και τα μέσα για την επίτευξη του, το ζήτημα πρωτοπορίας. Στην Ελλάδα πριν το 2015 η ελπίδα ότι οι μεταρρυθμιστικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να δώσουν κάποια λύση δημιουργούσαν αυταπάτες και αποπροσανατολισμό στους εργαζόμενους. Από το Γενάρη του 2015 αυτό ξεκαθάρισε και αφενός μεν δημιούργησε εκτεταμένη απογοήτευση, αφετέρου αντικειμενικά έδωσε πλήγμα στις αυταπάτες και πεδίο ανάπτυξης στις επαναστατικές ιδέες και αναζητήσεις. Κάνουμε αρχή με τις θέσεις των κλασικών του μαρξισμού και του Λένιν σχετικά με την αναγκαιότητα του κόμματος της εργατικής τάξης.

 

Οι κλασσικοί του μαρξισμού και ο Λένιν για το κόμμα της εργατικής τάξης

Τελευταία αναθερμαίνεται η συζήτηση για την ανάγκη της ύπαρξης πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και με μια έννοια του εργαζόμενου λαού και φυσικά για τα χαρακτηριστικά της, τι ακριβώς πρέπει να είναι και ποιος ο ρόλος της στους καθημερινούς αγώνες και κυρίως στη διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την επανάσταση και τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Είναι επίσης σαφές ότι αμφισβητείται η αναγκαιότητα του κόμματος νέου τύπου, όπως ακριβώς το επεξεργάστηκε και το εφάρμοσε ο Λένιν. Η αμφισβήτηση αυτή δεν προέρχεται από ανθρώπους που ανήκουν σε αστικά πολιτικά κόμματα και οργανώσεις, που αντιτίθενται στην επανάσταση και το σοσιαλισμό, αλλά από σημαντικά τμήματα και διανοούμενους του κομμουνιστικού και του κομμουνιστογενούς χώρου.

Οι κομμουνιστές αντιλαμβάνονται ότι η ανάπτυξη των συζητήσεων και των διεργασιών για τη δημιουργία κομμουνιστικών κομμάτων και το χαρακτήρα τους, σε συνδυασμό με την άρνηση της θεωρίας του Λένιν για το κόμμα νέου τύπου θα οδηγήσει, αν πάρει σάρκα και οστά, σε μεγάλο πλήγμα στο μαρξισμό λενινισμό και στην υπόθεση του κομμουνιστικού κινήματος.

Με αυτές τις σκέψεις και τους φόβους θα προσπαθήσουμε να δώσουμε την αναγκαιότητα και την επικαιρότητα του κόμματος νέου τύπου, της επαναστατικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης για το σοσιαλισμό.

Πρώτοι οι κλασικοί, ο Μαρξ και ο Έγκελς, διακήρυξαν την ανάγκη για τη δημιουργία ξεχωριστού κόμματος της εργατικής τάξης, καθοδηγητή του αγώνα της και το έκαναν πράξη. «Η χειραφέτηση της εργατικής τάξης, αναφέρει το Γενικό Καταστατικό της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών, πρέπει να κατακτηθεί από την ίδια την εργατική τάξη… Ο αγώνας της εργατικής τάξης δεν είναι αγώνας για ταξικά προνόμια, αλλά για ίσα δικαιώματα και καθήκοντα και για την κατάργηση κάθε ταξικής κυριαρχίας… Ότι η οικονομική υποδούλωση του εργάτη βρίσκεται στη βάση όλων των μορφών δουλείας, στη βάση της κοινωνικής αθλιότητας, του διανοητικού μαρασμού και της πολιτικής εξάρτησης… Ότι όλες οι προσπάθειες που τείνουν σε αυτό το μεγάλο σκοπό απότυχαν ως τώρα από έλλειψη αλληλεγγύης ανάμεσα στους διάφορους εργατικούς κλάδους κάθε χώρας και από την απουσία ενός αδερφικού δεσμού ανάμεσα τους εργάτες του διαφόρων χωρών… Για τους λόγους αυτούς ιδρύεται η Διεθνής Ένωση των Εργατών». Με δύο λόγια, αυτό το πολύ μεγάλο καθήκον έκανε επιτακτικά αναγκαία την ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών. Στη συνέχεια αναφέρει «Στον αγώνα του ενάντια στην ενωμένη δύναμη των κατεχουσών τάξεων, το προλεταριάτο μπορεί να δράσει σαν τάξη μονάχα αν συγκροτηθεί σαν ξεχωριστό πολιτικό κόμμα, που θα στέκει αντιμέτωπο σε όλα τα παλιά κόμματα που σχημάτισαν οι κατέχουσες τάξεις. Η συνένωση αυτή του προλεταριάτου σε πολιτικό κόμμα είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί ο θρίαμβος της κοινωνικής επανάστασης και του τελικού της σκοπού: Της κατάργησης των τάξεων. Η συνένωση των δυνάμεων της εργατικής τάξης, που έχει κιόλας επιτευχθεί χάρη στον οικονομικό αγώνα, πρέπει ταυτόχρονα να χρησιμεύσει στα χέρια αυτής της τάξης, σαν μοχλός στον αγώνα της ενάντια στην πολιτική εξουσία των εκμεταλλευτών της. Επειδή οι αφέντες της γης και του κεφαλαίου χρησιμοποιούν πάντα τα πολιτικά τους προνόμια για να υπερασπίζουν και να διαιωνίζουν τα οικονομικά τους μονοπώλια και για να υποδουλώνουν την εργασία, η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας γίνεται το μεγάλο καθήκον του προλεταριάτου».

Με αυτό τον τρόπο δίνει το καταστατικό ή Διεθνούς Ένωσης των Εργατών, που έγραψε ο Μαρξ το 1864, την αναγκαιότητα του Κομμουνιστικού κόμματος, έστω και αν τότε είχε άλλο όνομα. Ο θρίαμβος της επανάστασης και η κατάργηση των τάξεων, προϋποθέτει την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας, αυτό είναι «το μεγάλο καθήκον του προλεταριάτου». Για το σκοπό αυτό το προλεταριάτο πρέπει να δράσει ενιαία σαν τάξη και προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να συγκροτήσει ξεχωριστό πολιτικό κόμμα.

Με βάση αυτές τις θέσεις πορεύτηκαν οι κομμουνιστές τις επόμενες δεκαετίες. Έκτοτε συνεχίστηκαν οι επεξεργασίες γύρω από το θέμα αυτό, αξιοποιήθηκε η μεγάλη πείρα που απέκτησαν για την αναγκαιότητα του επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης. Πολύ πιο συγκεκριμένος για την αναγκαιότητα αυτή έγινε ο Κάουτσκυ, πριν απαρνηθεί το μαρξισμό, τοποθετούμενος πάνω στο νέο σχέδιο προγράμματος του Αυστριακού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. «Πολλοί από τους αναθεωρητές κριτικούς μας πιστεύουν πως τάχα ο Μαρξ υποστήριζε ότι η οικονομική εξέλιξη και η ταξική πάλη δημιουργούν όχι μόνο τους όρους της σοσιαλιστικής παραγωγής, αλλά γεννούν άμεσα και τη συνείδηση της αναγκαιότητας της … Ο σοσιαλισμός όμως και η ταξική πάλη γεννιούνται το ένα δίπλα στο άλλο και όχι το ένα από το άλλο, γεννιούνται κάτω από διαφορετικές προϋποθέσεις. Η σύγχρονη σοσιαλιστική συνείδηση μπορεί να γεννηθεί μόνο πάνω στη βάση της βαθιάς επιστημονικής γνώσης. Πραγματικά, η σύγχρονη οικονομική επιστήμη αποτελεί εξίσου όρο της σοσιαλιστικής παραγωγής, όπως λ.χ. και η σύγχρονη τεχνική και το προλεταριάτο δεν μπορεί να δημιουργήσει ούτε τη μια ούτε την άλλη, όσο και αν το θέλει. Και οι δύο γεννιούνται από το σύγχρονο κοινωνικό προσεχές. Φορέας της επιστήμης δεν είναι το προλεταριάτο αλλά η αστική διανόηση. Στα κεφάλια ορισμένων μελών του στρώματος αυτού γεννήθηκε ακριβώς ο σύγχρονος σοσιαλισμός και αυτοί είναι εκείνοι που τον μετέδωσαν στους πιο ανεπτυγμένους πολιτικά προλετάριους, και αυτοί με τη σειρά τους τον μπάζουν στην ταξική πάλη του προλεταριάτου εκεί όπου το επιτρέπουν οι συνθήκες. Έτσι η σοσιαλιστική συνείδηση είναι κάτι που έχει εισαχθεί απέξω στην ταξική πάλη του προλεταριάτου και όχι κάτι που γεννήθηκε αυθόρμητα απ’ αυτήν. Δεν θα χρειαζόταν να γίνει αυτό, αν η συνείδηση αυτή πήγαζε αυτόματα από την ταξική πάλη».

Στη βάση των επεξεργασιών του Μαρξ και του Έγκελς καταρχήν, αλλά και άλλων στη συνέχεια και του Κάουτσκυ που την παραπάνω θέση που αναφέραμε την παραθέτει ο Λένιν στο «Τι να κάνουμε», θεμελίωσε ο Λένιν επιστημονικά την αναγκαιότητα του κόμματος νέου τύπου και μάλιστα με τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται στην εποχή του ιμπεριαλισμού. Η επεξεργασία αυτή έγινε όταν ο αγώνας εναντίον του οικονομισμού και του αυθόρμητου χαρακτήρα της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος, όπως σημαντικά τμήματα της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας πρέσβευαν και διέδιδαν στην εργατική τάξη, όταν ο καπιταλισμός του ελεύθερου ανταγωνισμού έδινε πλέον τη θέση του στον ιμπεριαλισμό και η ανάγκη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής για το εργατικό κίνημα και τη σοσιαλιστική επανάσταση ήταν επιτακτική.

Γράφει ο Λένιν το 1900 στο άρθρο του «Επιτακτικά καθήκοντα του Κινήματός μας»: Σοσιαλδημοκρατία είναι η συνένωση του εργατικού κινήματος με το σοσιαλισμό και καθήκον της είναι όχι να υπηρετεί παθητικά το εργατικό κίνημα σε κάθε ξεχωριστό στάδιο του, αλλά να εκπροσωπεί τα συμφέροντα όλου του κινήματος στο σύνολο του, να υποδείχνει σ’ αυτό το κίνημα τον τελικό του σκοπό, τα πολιτικά του καθήκοντα, να περιφρουρεί την πολιτική και ιδεολογική του αυτοτέλεια. Αποσπασμένο από τη σοσιαλδημοκρατία το εργατικό κίνημα εκφυλίζεται και αναπόφευκτα πέφτει στον αστισμό. Διεξάγοντας μόνο οικονομική πάλη, η εργατική τάξη χάνει την πολιτική της αυτοτέλεια, γίνεται ουρά άλλων κομμάτων, προδίνει τη μεγάλη υποθήκη: «Η απελευθέρωση των εργατών πρέπει να είναι έργο των ίδιων των εργατών», και στη συνέχεια αναφέρει, το καθήκον που καλείται να πραγματοποιήσει η ρώσικη σοσιαλδημοκρατία είναι: Να μπάσει τις σοσιαλιστικές ιδέες και την πολιτική συνείδηση στη μάζα του προλεταριάτου και να οργανώσει ένα επαναστατικό κόμμα, αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με το αυθόρμητο εργατικό κίνημα».

Η τοποθέτηση αυτή είναι ξεκάθαρη και ολοκληρωμένη όσον αφορά την ανάγκη του επαναστατικού κόμματος και το ρόλο του στην πραγματοποίηση του σοσιαλιστικής επανάστασης και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, είναι ξεκάθαρη επίσης σχετικά με το που μπορεί να φθάσει με μόνες τις δυνάμεις της, η εργατική τάξη αναπτύσσοντας το αυθόρμητο κίνημα και τους οικονομικούς αγώνες.

Η εργατική τάξη από μόνη της με τις δυνάμεις και τις δυνατότητες της μπορεί να αναπτύξει μόνο αυθόρμητο κίνημα, εναντίον των επιχειρηματιών, να αγωνιστούν οι εργάτες για τις αμοιβές και τα δικαιώματά τους, να διεκδικήσουν μια απόφαση ή ένα νόμο που να κατοχυρώνει κάποια δικαιώματά τους. Ως εκεί μπορεί να φθάσει και αυτό δεν εκπλήσσει κανέναν. Δεν μπορεί η εργατική τάξη να διαμορφώσει ολοκληρωμένη συνείδηση για το ρόλο της στην κοινωνική εξέλιξη, για την ιστορική προοπτική της και το σοσιαλισμό.

« Την ταξική πολιτική συνείδηση, αναφέρει ο Λένιν στο «Τι να κάνουμε», μπορούμε να τη φέρουμε στον εργάτη μόνο απέξω, δηλαδή έξω από την οικονομική πάλη, έξω από τη σφαίρα των σχέσεων ανάμεσα στους εργάτες και τους εργοδότες. Ο μοναδικός τομέας από όπου μπορούμε να αντλήσουμε αυτή τη γνώση, είναι ο τομέας των σχέσεων όλων των τάξεων και των στρωμάτων προς το κράτος και την κυβέρνηση, ο τομέας των αμοιβαίων σχέσεων ανάμεσα σε όλες τις τάξεις… Η θεωρητική δουλειά των σοσιαλδημοκρατών πρέπει να αποβλέπει στη μελέτη όλων των ιδιομορφιών της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης των διαφόρων τάξεων».

Ιστορικά αυτό έχει πλέον αποδειχθεί. Στην εποχή του Μαρξ πρωτοπόροι διανοούμενοι που προέρχονταν από την αστική τάξη διαμόρφωσαν τη σοσιαλιστική θεωρία και τη διέδωσαν στους εργάτες. Στην πορεία, όταν συγκροτήθηκαν εργατικά κόμματα, το ρόλο αυτόν τον επιφορτίστηκαν τα κόμματα αυτά, ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης και της ταξικής πάλης. Η συνένωση του εργατικού κινήματος με τη θεωρία του σοσιαλισμού γέννησε το κομμουνιστικό κίνημα και ο ρόλος του, η καταλυτική επίδραση του, αποδείχτηκε σε όλες τις ιστορικές στιγμές και σε όλες τις χώρες. Καμία επανάσταση δεν έγινε και ακόμη περισσότερο δεν οικοδομήθηκε σε καμιά χώρα ο σοσιαλισμός από το αυθόρμητο κίνημα της εργατικής τάξης και από τις δικές της δυνάμεις μόνο, χωρίς την πολιτική καθοδήγηση των κομμουνιστών.

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας