Γράφει ο Τάκης Παπακωνσταντινόπουλος.
Το ατυχές γεγονός του θανατηφόρου τροχαίου στο Αίγιο με θύμα 17χρονο και κύριο υπεύθυνο του δυστυχήματος 20χρονο Ρομά ήταν η αφορμή για να ξεσπάσουν κάποιες αντιδράσεις που περιείχαν ακραίες θέσεις για να μην πω ρατσιστικές απέναντι σε αυτή τη κατηγορία πολιτών με την οποία -είτε το θέλουμε είτε όχι- ζούμε μαζί τους στην ίδια πόλη.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, πήγε να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι οι Ρομά κατά κύριο λόγο έχουν αναδειχτεί σε εγκληματικά στοιχεία, είναι επικίνδυνοι στους δρόμους και δεν ελέγχονται ούτε περιορίζεται η παραβατική τους συμπεριφορά για διάφορους λόγους ακόμα και από φόβο της αστυνομίας να τα βάλει με αυτή την αδίστακτη κοινωνική ομάδα.
Και τα θανατηφόρα με τα αμέτρητα εικονοστάσια στους δρόμους γύρω από το Αίγιο, αλλά και στον ίδιο το δρόμο που έχασε τη ζωή του πριν προλάβει να ζήσει το 17χρονο παλληκάρι, όλα οι Ρομά τα προκάλεσαν;
Η ακραία και καθόλου δημοκρατική άποψη συνδέει την εγκληματικότητα με τα φυλετικά και βιολογικά χαρακτηριστικά και δεν σχετίζεται με το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, αλλά υπάρχει μέσα στο άτομο.
Υποστηρίζουν πως ο Τσιγγάνος στρέφεται στην κλοπή, την επαιτεία, στην εμπορία ναρκωτικών και άλλες παραβατικές πράξεις επειδή είναι αυτής της φυλής. Με αυτή τη λογική, η αντίδραση στρέφεται στο άτομο -και κατ’ επέκταση στην ομάδα- και αφήνονται στο απυρόβλητο οι ασκούντες την εξουσία και την οικονομία.
Η κοινωνική τους συμπεριφορά συνδέεται με την κοινωνική πραγματικότητα που ζουν. Οι Ρομά (150.000-200.000 στην Ελλάδα) είναι αναλφάβητοι κατά 80%. Το 40% των παιδιών των Ρομά δεν έχουν εμβολιαστεί επαρκώς ή και καθόλου. Τα περισσότερα παιδιά γεννιούνται από γονείς απόρους και ανασφάλιστους. Μεγαλώνουν σε άθλιες συνθήκες.
Η ανεργία είναι πολλαπλάσια σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Τα παιδιά, αφού δεν πηγαίνουν σχολείο, παρά σε πολύ μικρά ποσοστά, δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε πολλά επαγγέλματα. Τα προβλήματα των γυναικών είναι οξύτατα, σε σχέση με τις υπόλοιπες γυναίκες στη χώρα μας και σε ό,τι αφορά τον αναλφαβητισμό και σε ό,τι έχει σχέση με τα ίσα δικαιώματα.
Η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει και τις δύο κοινότητες με τους Ρομά να έχουν δεχτεί ισχυρά πλήγματα από την δεκαετία του ‘90 εξαιτίας του μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματος. Οι νέοι μετανάστες, αναγκασμένοι να εργάζονται με χαμηλά μεροκάματα και χωρίς ασφάλιση, εκτόπισαν του τσιγγάνους από την εποχική εργασία.
Η ανακύκλωση υλικών είχε στηριχτεί στα αρχικά στάδια στις φτηνές μεταφορές των Ρομά. Σήμερα οι επιχειρήσεις ασκούν οι ίδιες την δραστηριότητα αυτή. Επίσης ασκούσαν εμπόριο για τους φτωχούς ή σε απομακρυσμένα μέρη .Και αυτή η δραστηριότητα περιορίζεται σταδιακά. Γενικά, έχουν χάσει την παραδοσιακή θέση τους στο οικονομικό γίγνεσθαι και προσπαθούν να επιβιώσουν από τα επιδόματα και ένα μέρος από αυτούς από τις παράνομες πράξεις όπως κλοπές, εμπόριο ναρκωτικών κ.α
Αυτά συνοπτικά είναι τα προβλήματα των Ρομά που πρέπει να τα γνωρίζουμε, αν θέλουμε να βγάλουμε σωστά συμπεράσματα
Και το τελικό συμπέρασμα είναι ότι όλοι είμαστε θύματα. Οι δύο κοινότητες υποφέρουν από την ίδια κρίση και αναπτύσσεται πολλές φορές σύγκρουση με ρατσιστικούς και φυλετικούς όρους.
Αν και είμαστε διαφορετικοί ως προς την φυλή τα ήθη και τα έθιμα, έχουμε τον ίδιο εχθρό: τον πολιτικό παράγοντα και την ασκούμενη οικονομική, κοινωνική εξουσία.
Η λύση δεν θα προκύψει από την καταστολή ή με άλλους τρόπους εκτόπισης ή ακόμα και εξόντωσης (στη Σουηδία, στη Φινλανδία και τη Νορβηγία εφαρμόζονταν πριν μερικά χρόνια προγράμματα στείρωσης γυναικών Ρομά, στην Ουγγαρία και στη Σλοβακία μέχρι πιο πρόσφατα) γιατί όπου εφαρμόστηκαν δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα.
Η λύση θα προκύψει από την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτής της κοινωνικής ομάδας, με ιδιαίτερο βάρος στην μόρφωση, την καλλιέργεια των πολιτιστικών αξιών, την επίλυση των προβλημάτων όχι πια οικονομικών, αλλά επιβίωσης των Ρομά.
Μέσα από αυτά θα προκύψει η αλλαγή κοινωνικής συμπεριφοράς ακόμα και της οδικής που υπήρξε και η αφορμή να φουντώσουν οι συζητήσεις στο Αίγιο εφ’ όλης της ύλης για τους Ρομά.
Για το τελευταίο, δηλαδή της οδικής συμπεριφοράς, αν δεν ασκείται ο κατάλληλος έλεγχος και αφήνονται ανεξέλεγκτοι οι λογής παρορμητικοί και ανεγκέφαλοι τύποι, αυτό δεν πρέπει να ενοχοποιεί όλη την κοινωνική ομάδα.
Μήπως από την πλευρά των “πολιτισμένων λαϊκών” δίνονται μαθήματα σωστής συμπεριφοράς και στους δρόμους ή το αντίθετο;
Άρα λοιπόν ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο και δεν είναι αναλλοίωτος λόγω των φυλετικών και βιολογικών χαρακτηριστικών του, αρκεί να υπάρχει το κατάλληλο πολιτικό βασικά περιβάλλον.
Ο Μαρξισμός-Λενινισμός υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει «αναλλοίωτη ανθρώπινη φύση». Ο άνθρωπος ως βιολογικό και ταυτόχρονα κοινωνικό ον προσδιορίζεται από τους αντικειμενικούς κοινωνικούς όρους της ύπαρξης του. Σε τελευταία ανάλυση, η αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών (σχέσεων παραγωγής) αλλάζει (όχι πάντα άμεσα και ευθύγραμμα φυσικά) και τον ίδιο τον άνθρωπο αλλά και όσα χαρακτηριστικά του χαρακτηρίζονται από τους αστούς ιδεολόγους ως «αναλλοίωτα».
