Εργατικός Αγώνας

Η πολιτική χρήση της Ιστορίας και το σημερινό ΚΚΕ

Μια αποκαλυπτική ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα.

Του Γιώργου Πετρόπουλου.

Την Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου η ηγεσία του ΚΚΕ παρουσίασε στην αίθουσα συνεδρίων του κόμματος στον Περισσό το νέο Δοκίμιο κομματικής ιστορίας για την περίοδο 1918-1949. Στην εκδήλωση μίλησαν ο Δ. Κουτσούμπας, η Ελένη Μπέλλου και η Αλέκα Παπαρήγα. Η τελευταία επιδίωξε να δώσει μια θεωρητική βάση στο όλο εγχείρημα και να αιτιολογήσει θεωρητικά μια σειρά από τις νέες θέσεις της κομματικής ηγεσίας για την προσέγγιση της ιστορίας του ΚΚΕ. Η ομιλία της- όπως και των υπολοίπων- γνώρισε πλατιά δημοσιότητα στον 902 και στον Ριζοσπάστη.

Ιστορία ή πολιτική χρήση της Ιστορίας

Το ενδιαφέρον στοιχείο στην ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα είναι η προσπάθειά της να απαντήσει σε διάφορες απόψεις που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί για την ιστορία του ΚΚΕ γενικά και για συγκεκριμένες περιόδους ειδικότερα (π.χ. για την δεκαετία του ’40). Η προσπάθεια αυτή θα είχε την αξία της αν η πρώην ΓΓ της ΚΕ του κόμματος προσπαθούσε να κατατάξει αυτές τις απόψεις σε ιστορικές σχολές χρησιμοποιώντας επιστημονικούς όρους. Αναδεικνύοντας δηλαδή τη θεωρητική βάση και την μεθοδολογία που χρησιμοποιεί κάθε ιστορικός ή ομάδες ιστορικών. Δεν το κάνει παρόλο που, γενικεύοντας, δίνει την εντύπωση πως αυτή είναι η επιδίωξή της.

Εκείνο που κάνει η Αλέκα Παπαρήγα είναι να ασχολείται αποκλειστικά με το φαινόμενο της πολιτικής χρήσης της ιστορίας. Κι ακριβώς γι’ αυτό το λόγο καταφέρεται εναντίον επιτελείων της αστικής τάξης, εναντίον της αστικής προπαγάνδας, εναντίον αντικομουνιστών, εναντίον «αναθεωρητών του μεσαίου χώρου», εναντίον τάσεων και αποχρώσεων «από τις ακροδεξιές-συντηρητικές έως τις οπορτουνιστικές», εναντίον του οπορτουνισμού όπως τον αντιλαμβάνεται κι όπως τον φαντάζεται η ίδια.

Η πολιτική χρήση της Ιστορίας, όμως, δεν είναι Ιστορία με την επιστημονική έννοια του όρου αλλά χρήση των ιστορικών γεγονότων- πραγματικών ή επινοημένων- κατά το δοκούν και για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων. Άρα είναι διαστρέβλωση της Ιστορίας.

Αν η Αλέκα Παπαρήγα και η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ σήκωναν μέτωπο κατά της πολιτικής χρήσης της Ιστορίας υπερασπιζόμενοι την Ιστορία ως επιστήμη, αναμφίβολα θα πρόσφεραν μεγάλη υπηρεσία. Δεν το κάνουν γιατί και η δική τους στάση στα ιστορικά γεγονότα την πολιτική χρήση της Ιστορίας υπερασπίζεται. Την Ιστορία κατά πως τους βολεύει στη σημερινή τους πολιτική. Συνεπώς βρίσκονται στην ίδια πλευρά με αυτούς εναντίον των οποίων ξιφουλκούν, ανεξαρτήτως των πολιτικών διαφορών που έχουν μαζί τους. Και με αυτή την έννοια κάνουν τεράστια ζημιά εμποδίζοντας ,με όσες δυνάμεις διαθέτουν, την επιστημονική προσέγγισή της ιστορίας του ΚΚΕ.

Υπάρχουν απόλυτες γενικές αλήθειες;

Θα σταθούμε σε ορισμένα ζητήματα που έθεσε η Αλ. Παπαρήγα για να φανεί ακόμη καλύτερα το προαναφερόμενο συμπέρασμα.  

Είπε η πρώην Γ.Γ. της ΚΕ του κόμματος: «Ο οπορτουνισμός, ιδιαίτερα ορισμένοι θύλακές του, εμφανίστηκαν ως οι αυθεντικοί ερμηνευτές του μαρξισμού-λενινισμού, εγκαλώντας το ΚΚΕ ότι παρεκκλίνει από αυτόν… Υποστηρίζουν ότι τα ιστορικά γεγονότα πρέπει να εξετάζονται αποκλειστικά και μόνο μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν, αρνούμενοι την ύπαρξη γενικών γνωρισμάτων και προσάπτοντας στο ΚΚΕ αυθαίρετες σκοπιμότητες που αφορούν το σημερινό Πρόγραμμά του και τις εκτιμήσεις του για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, με τα οποία, ως γνωστόν, διαφωνούν ριζικά».

Ας δούμε τι ακριβώς διαβάζουμε εδώ: α) Κάποιοι, κατά της άποψη της Αλ. Παπαρήγα, οπορτουνιστές εγκαλούν το ΚΚΕ ότι παρεκκλίνει από τον Μαρξισμό-Λενινισμό. Δεν θα το σχολιάσουμε καθώς είναι ζήτημα διαφορετικής, πολιτικοϊδεολογικής, ανάλυσης. β) Αυτοί οι οπορτουνιστές, κατά την Αλ. Παπαρήγα, κάνουν λάθος όταν λένε ότι τα ιστορικά γεγονότα πρέπει να τα εξετάζουμε αποκλειστικά μέσα στις ιστορικές συνθήκες που διαμορφώνονται. Κι αυτό γιατί υπάρχουν και γενικά γνωρίσματα. Αυτό μάλιστα. Αυτό ως θέση αφορά στη μεθοδολογία που χρησιμοποιεί η Ιστορία ως επιστήμη.

Υπάρχουν γενικά γνωρίσματα στα ιστορικά γεγονότα; Υπάρχουν στις πολύ γενικές ιστορικές κατηγορίες γεγονότων. Δύο επαναστάσεις για παράδειγμα σε διαφορετικές ιστορικές εποχές εμπεριέχουν τα γενικά χαρακτηριστικά της επανάστασης γιατί στοχεύουν σε μια γενικότερη κοινωνική και πολιτική ανατροπή. Ταυτόχρονα όμως πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά, ως προς το περιεχόμενό τους, γεγονότα τα οποία δεν μπορείς να τα διακρίνεις στη διαφορετικότητά τους, αν δεν τα εξετάσεις στο συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο και τόπο που συνέβησαν. Οι πόλεμοι έχουν μια σειρά από κοινά γενικά γνωρίσματα. Αλλά δεν είναι ίδιοι κι ούτε έχουν τις ίδιες αιτίες από εποχή σε εποχή. Αν κάποιος μείνει στη διαπίστωση πως η μάχη του Μαραθώνα και ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος είναι πόλεμοι όχι μόνο δεν μας λέει τίποτα αλλά δεν προσφέρει το παραμικρό στην ιστορική διερεύνηση και στη γνώση του παρελθόντος. Τα κράτη, δηλαδή οι οργανωμένες κοινωνίες, έχουν πολλά γενικά κοινά γνωρίσματα αλλά άλλο ήταν το κράτος στην Αρχαία Αθήνα κι άλλο ένα σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος.

Ακόμα και στο πλαίσιο του ιδίου κοινωνικού συστήματος τα ιστορικά γεγονότα μπορούν να ομαδοποιηθούν και καταταχθούν σε γενικές ιστορικές κατηγορίες. Δεν εξετάζονται όμως με τον ίδιο τρόπο και δεν έχουν το ίδιο περιεχόμενο στην πορεία εξέλιξης του συστήματος. Για παράδειγμα οι πόλεμοι στην εποχή των αστικών επαναστάσεων και μέχρι την κομμούνα του Παρισιού ήταν προοδευτικοί, όταν στρέφονταν κατά των φεουδαρχικών σχέσεων παραγωγής. Επιπλέον, μετά την κομμούνα εμφανίστηκε κι ένα νέο είδος πολέμου, ο επαναστατικός πόλεμος. Μόνο στην εποχή του ιμπεριαλισμού εμφανίστηκε το φαινόμενο του ιμπεριαλιστικού πολέμου το οποίο όμως τροποποιήθηκε ουσιαστικά μετά την Οκτωβριανή επανάσταση καθώς κανένας γενικευμένος- ευρωπαϊκός ή παγκόσμιος- πόλεμος δεν θα μπορούσε να λάβει χώρα χωρίς την άμεση ή έμμεση εμπλοκή της Σοβιετικής Ένωσης.

Με δυο λόγια, υπάρχουν γενικά κοινά γνωρίσματα στα ιστορικά γεγονότα αλλά κανένα ιστορικό γεγονός δεν μπορεί να προσδιοριστεί, να αναλυθεί και να ερμηνευτεί με αυτά. Χρειάζεται να τοποθετηθεί στον συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο και τόπο, στη συγκεκριμένη ιστορική εποχή. Γενικές και απόλυτες αλήθειες που ισχύουν σε όλες τις εποχές δεν υπάρχουν όπως εμμέσως πλην σαφώς θέλει να μας πει η Αλ. Παπαρήγα. Αυτό είναι μια ιδεαλιστική αντίληψη για την Ιστορία την οποία ο μαρξισμός πολέμησε και συνέτριψε. Η διαλεκτική διδάσκει ότι δίπλα στο γενικό υπάρχει το ειδικό και το συγκεκριμένο. Μόνο αν διερευνήσουμε τα γενικά, τα ειδικά και τα συγκεκριμένα γνωρίσματα ενός ιστορικού γεγονότος μπορούμε να το προσεγγίσουμε επιστημονικά.

Μια ανέλπιστη ομολογία

Στην ομιλία της η Αλέκα Παπαρήγα προχώρησε σε μία ανέλπιστη ομολογία. Είπε: «Η οπορτουνιστική φιλολογία ότι το ΚΚΕ γράφει την Ιστορία με μοναδικό στόχο να επιβεβαιώσει τη στρατηγική του, δεν συνιστά την αποκάλυψη ενός μυστικού. Εμείς δημόσια έχουμε δηλώσει και γράψει στα ντοκουμέντα μας ότι το χρέος μας είναι (ιδιαίτερα μετά τη νίκη της αντεπανάστασης, που μας βρήκε -όπως παντού- απροετοίμαστους και αιφνιδιασμένους) να αντλήσουμε διδάγματα ώστε να ενισχυθεί ο επαναστατικός χαρακτήρας του Κόμματος, η ικανότητα και ωριμότητά μας».

Επειδή εμείς είμαστε οι πρώτοι που επισήμαναν ότι το σημερινό ΚΚΕ ξαναγράφει την ιστορία του κόμματος με μοναδικό στόχο να δικαιώσει το σημερινό πρόγραμμά του, η αναφορά της Αλ. Παπαρήγα περί «οπορτουνιστικής φιλολογίας» μάς αφορά άμεσα. Και η παραδοχή ότι αυτό που έχουμε πει ισχύει μάς χαροποιεί ιδιαίτερα. Βέβαια, η πρώην ΓΓ του ΚΚΕ κάνει μια λαθροχειρία γενικεύοντας στους όρους. Το σημερινό ΚΚΕ δεν «γράφει την Ιστορία με μοναδικό στόχο να επιβεβαιώσει τη στρατηγική του». Γενική στρατηγική του κόμματος είναι η σοσιαλιστική επανάσταση και η οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Αυτό ουδέποτε εγκαταλείφθηκε ως θέση. Κάθε φορά όμως, στις διάφορες φάσεις της κομματικής ιστορίας, προσεγγιζόταν με διαφορετικό τρόπο στα κομματικά προγράμματα. Κι ακριβώς γι’ αυτό το λόγο η συζήτηση σήμερα δεν αφορά τη γενική στρατηγική στόχευση αλλά το δρόμο μέσα από τον οποίο θα επιτευχθεί ο στόχος. Γι’ αυτό το λόγο, όταν η Αλ. Παπαρήγα μιλά για στρατηγική του κόμματος, δεν αναφέρεται στο στόχο αλλά στο πρόγραμμα του κόμματος με το οποίο περιγράφεται ο δρόμος για την επίτευξη του στόχου. Κι όταν κάνει λόγο για επιβεβαίωση της στρατηγικής και ενίσχυση του επαναστατικού χαρακτήρα του κόμματος, δεν αναφέρεται στην επιβεβαίωση των παλιότερων κομματικών προγραμμάτων αλλά στην επιβεβαίωση του σημερινού προγράμματος για να παραδεχτεί επί της ουσίας: “Ναι, δεν είναι μυστικό το σημερινό ΚΚΕ ξαναγράφει την ιστορία του για να επιβεβαιώσει το σημερινό του πρόγραμμα”.

Αυτό λέμε κι εμείς. Και το λέμε με το πραγματικό του όνομα. Το σημερινό ΚΚΕ αφού έφτιαξε ένα νέο πρόγραμμα άρχισε να εξετάζει την κομματική ιστορία με βάση αυτό το πρόγραμμα. Κι ό,τι δεν ταίριαζε ή ερχόταν σε διάσταση με αυτό το πρόγραμμα το χαρακτήρισε λάθος. Το χειρότερο όμως είναι άλλο. Άρχισε να αναθεωρεί την κομματική ιστορία προτού εγκριθεί το νέο πρόγραμμά του ΚΚΕ από κομματικό συνέδριο. Η πρώτη αναθεώρηση έγινε με τον Β’ τόμο του δοκιμίου της ιστορίας του κόμματος που κυκλοφόρησε το 2011 ενώ το πρόγραμμά άλλαξε στο 19ο Συνέδριο το 2013. Αυτή είναι η αλήθεια και ταυτόχρονα η πανηγυρική επιβεβαίωση ότι το σημερινό ΚΚΕ δεν κάνει ιστορία αλλά πολιτική χρήση της ιστορίας κατά πώς βολεύει την ηγεσία του. Δυστυχώς!

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας