Εργατικός Αγώνας

Πολυμερής παγκόσμια συνεργασία ή “άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε”

Του Γεράσιμου Αραβανή.

Πρόσφατα η εφημερίδα «Τα Νέα», μαζί με άλλες μεγάλες αλλοδαπές εφημερίδες, δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Να συνεργαστούμε για να πετύχουμε». Το υπογράφουν έξι ηγέτες, πέντε ευρωπαίοι και ένας αφρικανός.  Η Άγκελα Μέρκελ,  ο Γάλλος πρόεδρος  Εμανουέλ Μακρόν, ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής  Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και ο πρόεδρος της Σενεγάλης Μακί Σαλ.

Προφανώς μία τέτοια πρωτοβουλία κάπου απευθύνεται, κάπου στοχεύει και επιδιώκει πολύ  συγκεκριμένους στόχους.

Το πρώτο ερώτημα είναι γιατί οι έξι αυτοί ηγέτες και όχι κάποιοι άλλοι και γιατί 5 ευρωπαίοι και ένας αφρικανός και όχι περισσότεροι πού να καλύπτουν ένα ευρύτερο πολιτικό φάσμα και περισσότερες χώρες του πλανήτη τη στιγμή μάλιστα που οι ηγέτες αυτοί φιλοδοξούν μέσω του κειμένου τους να αναπτυχθεί μία πολυμερής συνεργασία με παγκόσμια διάσταση. Απέναντι σε αυτή την πρωτοβουλία υπάρχει ή αναμένεται να αναπτυχθεί κάποια άλλη ή κάποιες άλλες σε διαφορετική βάση και με διαφορετικές στοχεύσεις. Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά μένει να φανεί . 

Τους ηγέτες αυτούς δείχνει να τους ανησυχεί σοβαρά η κατάσταση που επικρατεί στους λαούς και οι επιπτώσεις που η πανδημία θα έχει στην  οικονομία, στην υγεία και σε κάθε έκφανση της ζωής των κοινωνιών.

Αναγνωρίζουν ότι τα προβλήματα στις κοινωνίες είναι πολύ μεγάλα και μαζί ότι διαψεύστηκαν οι προβλέψεις των ηγεσιών και η βεβαιότητα που είχαν το Σεπτέμβρη του 2000 όταν 189 χώρες υπέγραψαν τη διακήρυξη της χιλιετίας. Στη διακήρυξη τονιζόταν ότι θα οικοδομούσαν μία πολυμερή τάξη πραγμάτων ικανή να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της εποχής, την πείνα, την ακραία φτώχεια, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τις επιδημίες, τα οικονομικά σοκ και την πρόληψη των συγκρούσεων.

Στη συνέχεια το άρθρο διαπιστώνει ότι ο κόσμος μας έχει βιώσει αποκλίνουσες τάσεις οι οποίες έχουν οδηγήσει αφενός μεν σε ευημερία για ένα τμήμα των πληθυσμών και παράλληλα παρέμειναν και εντάθηκαν οι ανισότητες: ‘’οι δημοκρατίες κέρδισαν έδαφος την ίδια στιγμή που παρατηρήσαμε μία δυναμική επιστροφή του εθνικισμού και του προστατευτισμού”.

Το κείμενο βέβαια δεν κάνει τον κόπο  να εξηγήσει για ποιο λόγο οι προβλέψεις αυτές δεν επαληθεύτηκαν, όπως βέβαια τέτοιου είδους προβλέψεις διαψεύδονται  πολλές δεκαετίες τώρα στην πορεία του καπιταλισμού, ούτε προσδιορίζει  και τι θα διορθωθεί για να αλλάξουν τα πράγματα σήμερα.

Το κείμενο αναγνωρίζει την ανάγκη ευρείας πρόσβασης στα τεστ, τις θεραπείες και τα εμβόλια, ώστε η ανοσία που θα αναπτυχθεί να είναι “‘παγκόσμιο αγαθό το οποίο πρέπει να είναι διαθέσιμο και εφικτό για όλους”. Δεν θέλει όμως να δει την τραγική πραγματικότητα που βιώνουν οι λαοί καθημερινά από την πανδημία.  Ότι στις φτωχότερες χώρες τα εμβόλια είναι ελάχιστα ή δεν έφτασαν ποτέ, ότι το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 60% των εμβολίων και από τα 90 εκατομμύρια εμβολιασθέντων ανθρώπων μόνο 25 άνθρωποι εμβολιάστηκαν στην υποσαχάρια Αφρική, ότι ο Καναδάς έχει εξασφαλίσει αποθέματα εμβολίων που φτάνουν να εμβολιαστούν πέντε φορές τα 38 εκατομμύρια των κατοίκων του. Και για να είμαστε περισσότερο σαφείς, η ανισότητα δεν περιορίζεται μεταξύ των πλουσίων και φτωχών χωρών αλλά και εντός των πλουσίων χώρων μεταξύ των φτωχότερων και πλουσιότερων τμημάτων του πληθυσμού. Δεν μπορούσε όμως να συμβεί   διαφορετικά από τη στιγμή που η επιστήμη είναι στα χέρια των πολυεθνικών των φαρμάκων και τα αποτελέσματα των ερευνών είναι πνευματικά δικαιώματα και πατέντες νομικά κατοχυρωμένα. Είναι το κέρδος που καθορίζει τη διακίνηση των εμβολίων και των φαρμάκων και όχι οι ζωές των ανθρώπων.

Αυτά έχουν συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν.  Στις αρχές του 21ου  αιώνα, όταν ο ιός  HIV σκότωνε στην Αφρική 2 εκατομμύρια ανθρώπους το χρόνο, τα φάρμακα έφτασαν μετά από χρόνια ή και καθόλου και ο λόγος είναι ότι οι πολυεθνικές των φαρμάκων τα κοστολογούσαν προς 10.000 ευρώ  τη  θεραπεία του κάθε ασθενή. Το ίδιο και με τον ιό Η1Ν1: το εμβόλιο αγοράστηκε από τις οικονομικά ισχυρές χώρες, οι πολυεθνικές θησαύρισαν και οι αδύναμες χώρες το απέκτησαν όταν η πανδημία είχε πλέον τελειώσει. 

Οι συντάκτες του κειμένου είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι σχετικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας στους λαούς. Αντιλαμβάνονται ότι οι επιπτώσεις αυτές θα είναι πολύ βαθιές και πολύπλευρες, θα επιδράσουν συνολικά σε όλες τις πλευρές των  κοινωνιών και επιπλέον θα τραβήξουν σε μάκρος. Η προσδοκία που πήγαζε από ορισμένες διαβεβαιώσεις επιστημόνων, κυρίως όμως κυβερνητικών παραγόντων, για ξεπέρασμα των συνεπειών πλήρως εντός του 2021 (χρονιά στην οποία θα υπήρχε υψηλή ανάπτυξη που θα ισοφάριζε τις οικονομικές απώλειες του 2020, και από το 2022 θα υπήρχε δυναμική οικονομική ανάπτυξη) έχει απολύτως διαψευστεί. Η κρίση θα επεκταθεί και το 2023 και για αρκετές χώρες που πλήγηκαν πιο σοβαρά ως το 2024, καλώς εχόντων των πραγμάτων.

Η κρίση που πυροδότησε ο κορονοϊός δεν επηρεάζει μόνο τις οικονομίες, τροφοδοτεί μεγάλες αλλαγές που εξελίσσονται με μεγάλη ταχύτητα και αγκαλιάζουν συνολικά τις κοινωνίες. Η ψηφιοποίηση αλλάζει βαθιά το εμπόριο, τις  υπηρεσίες, την αγορά ακινήτων συνολικά τον τομέα της υγείας, καθιστά εντελώς αναγκαία την ανάπτυξη τομέων πλήρως υποβαθμισμένων όπως η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Αντίστοιχα επιδρά στην παιδεία, στις μεταφορές, στις δημοτικές υπηρεσίες, κάνει εντελώς αναγκαία τη νέα οργάνωση των πόλεων. Η τηλεργασία μεταβάλλει πλήρως τους όρους και τις συνθήκες απασχόλησης και εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Όλα αυτά θα επηρεάσουν αρνητικά τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εργαζομένων και αυτό πλέον οι ίδιοι οι εργαζόμενοι το αντιλαμβάνονται.

Η πανδημία επιτάχυνε την όξυνση του συνόλου των αντιθέσεων εντός των κοινωνιών, μεταξύ των αστικών τάξεων, μεταξύ των κρατών, μεταξύ υπερεθνικών οργανισμών. Τον ανταγωνισμό των πολυεθνικών της φαρμακοβιομηχανίας τον ζούμε,  όπως και τη συμπεριφορά των ισχυρών κρατών. Από την πανδημία η Κίνα ανέκαμψε πολύ γρήγορα και επανήλθε σε υψηλούς δείκτες ανάπτυξης, μόνο ένα τρίμηνο είχε αρνητικό πρόσημο στο ΑΕΠ. Αντίθετα, για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τις ισχυρές χώρες της Δύσης αυτό θα πάρει χρόνο και οι δείκτες της ανάπτυξης θα είναι   ισχνοί.

Η ανισομετρία μεγαλώνει.  Ενώ η πρόβλεψη ήταν ότι η Κίνα θα ξεπεράσει το ΑΕΠ των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής το 2028, τώρα η ημέρα αυτή έρχεται νωρίτερα. Η νέα αμερικανική ηγεσία υπό τον πρόεδρο Βiden ανάμεσα στις πρώτες δηλώσεις της ήταν να ανακηρύξει την Κίνα ως το υπ αριθμόν ένα πρόβλημα για τις ΗΠΑ, να προειδοποιήσει τη Ρωσία ότι πλέον δεν θα γίνεται τίποτα ανεκτό, θα είναι συνεχώς στο στόχαστρο.  Επίσης ο Βiden ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχει κανένα ζήτημα αλλαγής πολιτικής απέναντι στο Ιράν. Φαίνεται ότι θα ζήσουμε μέρες ψύχους ψυχρού πολέμου, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές. Η προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να περιορίσουν την Κίνα και τη Ρωσία, να κρατήσουν στο περιθώριο το Ιράν, ο ανταγωνισμός για τις σφαίρες επιρροής και για τις πηγές και τα δίκτυα μεταφοράς της ενέργειας θα γνωρίσει μεγαλύτερη έξαρση, νέες εντάσεις και συγκρούσεις που θα φτάνουν ως και την έκρηξη τοπικών πολέμων.

Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κύριες δυνάμεις της καλούνται να πάρουν το μήνυμα και να δώσουν απαντήσεις, να  χαράξουν τις  αναγκαίες κατευθύνσεις αν δεν θέλουν να υποβαθμιστούν περισσότερο. Μία τέτοια αγωνία αποπνέει το κείμενο αυτό.

Την πρωτοβουλία για το κείμενο αυτό φαίνεται να σφραγίζει  κυρίως η ανησυχία για τις αντιδράσεις των εργαζομένων και η προοπτική ανάπτυξης μαζικών αγώνων. Τα προβλήματα των εργαζομένων και των λαών της Ευρώπης είναι τεράστια και η προοπτική μιας ορισμένης αντιμετώπισης τους από τις κυβερνήσεις είναι δύσκολη λόγω και της κρίσης που μαστίζει τις κοινωνίες αυτές από το 2008. Η λαϊκή  δυσαρέσκεια  είναι πολύ μεγάλη και έχει εκδηλωθεί σε πλείστες περιπτώσεις, τις περισσότερες χωρίς συνέπειες αισθητές για την κυρίαρχη τάξη, παρόλα αυτά ο προβληματισμός και η ανησυχία των ηγεσιών είναι έντονος έστω και αν το συνδικαλιστικό και εργατικό κίνημα δεν είναι σε θέση να πρωτοστατήσει και να καθοδηγήσει αποτελεσματικά τους αγώνες.

Πώς θα συμβάλλουν όμως οι ηγεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων;

Το κείμενο διαπιστώνει ότι  ή πανδημία απειλεί να ακυρώσει την πρόοδο που έγινε στην καταπολέμηση της φτώχειας και των φυλετικών ανισοτήτων. “Οι ανισότητες απειλούν τις δημοκρατίες και υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή…. σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη εξακολουθεί να δυσκολεύεται να καλύψει τις βασικές του ανάγκες, εντός πολλών χωρών δε, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών έχει καταστεί μη βιώσιμο, οι γυναίκες δεν απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες”. Και ως θεραπεία για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων προτείνει το  ελεύθερο εμπόριο βασισμένο σε κανόνες ως σημαντικής κινητήριας δύναμης μιας βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Τονίζει  ότι είναι υποχρεωμένοι να διασφαλίσουν ότι η παγκόσμια ανάκαμψη θα φτάσει σε όλους και αυτό σημαίνει την ενίσχυση της στήριξης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες ειδικά της Αφρικής. Σημαίνει επίσης την κοινή προσπάθεια, μέσω του κλαμπ των Παρισίων, για την αναστολή εξυπηρέτησης του χρέους τους, ώστε να διασφαλιστεί βιώσιμη χρηματοδότηση των οικονομιών.

Αυτές είναι οι διαπιστώσεις και  η συμβολή των χωρών της Ευρώπης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.  Ανάπτυξη του ελεύθερου εμπορίου με κάποιους κανόνες ως κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη και των φτωχών χωρών και στη συνέχεια να διασφαλιστεί ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα φτάσει σε όλους. Όσον αφορά τα τεράστια χρέη των χωρών αυτών, αναφέρεται απλώς η συνέχιση της προσπάθειας αναστολής της εξυπηρέτησης τους. Καμιά διαγραφή χρέους δηλαδή, η διαγραφή είναι απαγορευμένη λέξη, μιλούν μόνο για αναστολή εξυπηρέτησης του. Ελεύθερο εμπόριο με κανόνες και αναστολή εξυπηρέτησης του χρέους είναι η λύση για τις καταχρεωμένες φτωχές χώρες.

Είναι εύλογο το ερώτημα: «ελεύθερο εμπόριο υπάρχει πολλές δεκαετίες τώρα, πάντα διακήρυτταν ότι η οικονομική ανάπτυξη θα είναι για όλους και φρόντιζαν υποτίθεται γι’ αυτό, τότε  γιατί οι αναπτυσσόμενες χώρες καταχρεώθηκαν και χρεοκόπησαν και με την ίδια πολιτική τώρα χωρίς διαγραφή χρέους θεωρούν ότι θα προοδεύσουν και θα αναπτυχθούν;».

Με δυο λόγια νεοφιλελευθερισμός με κάποιους κανόνες ενδεχομένως. Τα κέρδη των πολυεθνικών στα ύψη, τα κεφάλαια και τα κέρδη των τραπεζών διασφαλίζονται απόλυτα και αυτό αποτελεί την πρόταση του άρθρου των έξι και την προοπτική ανάπτυξης των  φτωχών χωρών. Αξίζει να σημειωθεί  η απάντηση που έδωσε  η Κ. Λαγκάρντ σε αίτημα διαγραφής χρέους που συσσωρεύτηκε μέσα στην πανδημία: “Είναι αδιανόητη η διαγραφή χρέους, τα χρέη είναι βιώσιμα, μακροπρόθεσμα διαχειρίσιμα και οι επενδύσεις που θα γίνουν θα δημιουργήσουν ανάπτυξη και θέσεις εργασίας στους καθορισμένους για το μέλλον τομείς”, δηλαδή την πράσινη  οικονομία.

Παγκόσμια συνεργασία ιστορικά δεν υπήρξε ποτέ, αφού  αυτή προϋποθέτει ενιαία οικονομικά συμφέροντα  σε όλα τα επίπεδα διεθνώς και σε κάθε κλάδο της οικονομίας, μεταξύ κρατών με πολύ διαφορετικούς προσανατολισμούς που υπακούουν σε ριζικά διαφορετικά συμφέροντα. Προϋποθέτει απόλυτη κυριαρχία ενός πολυεθνικού μονοπωλίου κατά κλάδο της οικονομίας, εξάλειψη των αντιθέσεων μεταξύ των κρατών. Είναι δηλαδή ο περίφημος υπεριμπεριαλισμός κατά τους ηγέτες της Β’ Διεθνούς, που όμως ποτέ δεν πρόκειται να προκύψει, αφού στην τάση για διεθνοποίηση των κεφαλαίων και των οικονομιών, στην τάση για συγκέντρωση και συγκεντροποίηση των κεφαλαίων αντεπιδρά ο ανταγωνισμός μεταξύ τους για την επικράτηση. Μία απλή ματιά στις διεθνείς σχέσεις σήμερα, στις αντιπαραθέσεις πείθει ότι η πολυμερής συνεργασία παγκόσμια που προτείνει το άρθρο είναι αυταπάτη ή μάλλον απλή απάτη. 

Είναι μία κίνηση των αστικών τάξεων των χωρών της Ευρώπης που στόχο έχει τη βελτίωση του αντιλαϊκού προφίλ τους στα μάτια των λαών, την εξασφάλιση καλύτερων όρων στον ανταγωνισμό με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και τον αποπροσανατολισμό και την ενσωμάτωση των εργαζομένων και των λαών της Ευρώπης.

Η βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων σε όλες τις χώρες και η απαλλαγή των εξαρτημένων χωρών από τα χρέη και την εκμετάλλευση μόνο με το μαζικό αγώνα εναντίον των αστικών τάξεων και του ιμπεριαλισμού μπορεί να επιτευχθεί. Δεν πρέπει να περιμένουν απολύτως τίποτα από τις κυρίαρχες χώρες, είτε αυτές είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποιαδήποτε άλλη ιμπεριαλιστική δύναμη. Δεν μπορούν να περιμένουν φυσικά τίποτε από τις κυρίαρχες τάξεις των χωρών τους.

Η βελτίωση της ζωής τους περνάει μέσα από τον αγώνα για την ανατροπή τους. 

                      

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας