Ποια είναι η συμφωνία;
Η Τουρκία συμφώνησε να πάρει πίσω τους αιτούντες άσυλο που αποβιβάστηκαν στην Ελλάδα, αρχής γενομένης από την Κυριακή. Θεωρητικά αυτό σημαίνει το κλείσιμο της παράνομης διέλευσης του Αιγαίου, μέσω του οποίου πέρυσι πέρασαν στην Ελλάδα από την Τουρκία περισσότεροι από 850.000 άνθρωποι.
Τι παίρνει η Τουρκία ως αντάλλαγμα;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποσχεθεί να δώσει στην Άγκυρα 6 δις ευρώ (4,7 δις αγγλικές λίρες) για να βοηθήσει τους 2.700.000 Σύριους που εκτιμάται πως βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο τουρκικό έδαφος. Επίσης, θα γίνει ευκολότερο για τους Τούρκους να πάρουν ευρωπαϊκή βίζα και η ΕΕ θα συμφιλιωθεί με την ιδέα πως η Τουρκία θα γίνει κράτος μέλος της. Για κάθε Σύριο που επέστρεψε στην Τουρκία, η Ευρώπη έχει υποσχεθεί να δεχτεί κάποιον άλλο Σύριο που ζει σε τουρκικό στρατόπεδο – αν και αν σταματήσει η ροή μεταναστών μέσω του Αιγαίου, είναι πιθανό να μην τεθεί σε χρήση αυτή η διάταξη.
Θα τερματίσει αυτό τη μετανάστευση προς την Ευρώπη;
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μειώσει τον αριθμό [εισόδου], αλλά τα ιστορικά πρότυπα της μετανάστευσης δείχνουν σταθερά ότι, όταν μια διαδρομή κλείνει, ανοίγει μια άλλη. Άλλες πιθανές διαδρομές βρίσκονται ανάμεσα στην Τουρκία και τη Βουλγαρία, την Τουρκία και την Ιταλία, τη Λιβύη και την Ιταλία, το Μαρόκο και την Ισπανία, και τη Ρωσία και τη Φινλανδία.
Είναι η συμφωνία νόμιμη;
Εξαρτάται από το ποιον ρωτάς. Οι υπέρμαχοι των ανθρώπινων δικαιωμάτων λένε ότι παραβιάζει τόσο τη νομοθεσία της ΕΕ όσο και τη Συνθήκη του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ένα ιερό κείμενο που δημιουργήθηκε στον απόηχο του Ολοκαυτώματος. Η σύμβαση αναφέρει ότι αυτοί που την υπέγραψαν δεν μπορούν να αποβάλουν εκείνους που ζητούν άσυλο χωρίς να εξετάσουν τους ισχυρισμούς τους ξεχωριστά. Ως απάντηση, η ΕΕ υποστηρίζει ότι οι πρόσφυγες θα πρέπει να εξετάζονται ξεχωριστά – αλλά επειδή την ίδια στιγμή και απρόσμενα θα ανακηρύξουν την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για τους πρόσφυγες, οι περισσότεροι από αυτούς θα εξακολουθούν να στέλνονται πίσω μαζικά.
Είναι η Τουρκία ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες;
Ξαφνικά η ΕΕ τη θεωρεί ασφαλή, αν και προηγουμένως δεν το έκανε – και είχε σοβαρό λόγο. Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει πλήρως τη Συνθήκη του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Έχει παραβιάσει το διεθνές δίκαιο, στέλνοντας πίσω τους πρόσφυγες στη Συρία. Και, παρά τα νέα εργατική νομοθεσία, στην πράξη δεν προσφέρει στους Σύριους γνήσια πρόσβαση σε νόμιμη εργασία. Ως αποτέλεσμα αυτού, πολλοί Σύριοι στέλνουν τα παιδιά τους να εργαστούν για να τα βγάλουν πέρα. Οι πρόσφυγες που δεν είναι από τη Συρία έχουν ακόμα λιγότερα δικαιώματα.
Από υλικοτεχνική άποψη, μπορεί να λειτουργήσει η συμφωνία;
Θα γίνει μάχη. Τούτη τη χρονική στιγμή η Ελλάδα δεν έχει την ικανότητα να διεκπεραιώσει τόσα πολλά αιτήματα ασύλου. Στο πρόσφατο παρελθόν το μόνο που είχε να κάνει ήταν η μετακίνηση των προσφύγων προς τη Μακεδονία. Τώρα πρέπει να διευθετήσει τις υποθέσεις τους άμεσα, και ενδεχομένως να τους στεγάσει για μέρες ή εβδομάδες, καθώς δεν έχουν κανονιστεί τα διαδικαστικά με την Τουρκία. Για να γίνει αυτό, η Ελλάδα λέει ότι πρέπει να στείλει η Ευρώπη περισσότερους από 2.500 αξιωματούχους αρμόδιους για το άσυλο – ένα δύσκολο ζήτημα δεδομένου ότι στο παρελθόν η ΕΕ δεν κατάφερε να στείλετε πολύ λιγότερους.
Τι γίνεται με τους πρόσφυγες που σήμερα είναι εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα;
Από τότε που έκλεισαν τα σύνορα της Μακεδονίας, περισσότεροι από 40.000 πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα σε άθλιες συνθήκες. Αυτοί, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, δεν θα επιστραφούν στην Τουρκία αλλά θεωρητικά θα μοιραστούν στις χώρες μέλη της ΕΕ. Στην πράξη, τα μέλη της ΕΕ αρνήθηκαν να υλοποιήσουν στο παρελθόν τους όρους της διαδικασίας επιμερισμού [των προσφύγων] και μπορεί να το ξανακάνουν, προκαλώντας μια ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα. Μερικοί από αυτούς τους παγιδευμένους μπορεί να προσπαθήσουν να κινηθούν μέσω των Βαλκανίων, ίσως μέσω της Αλβανίας και θεωρητικά δια θαλάσσης προς την Ιταλία.
Ο Patrick Kingsley είναι διεθνής ανταποκριτής του Guardian. Κάλυπτε την Αίγυπτο αλλά αποσπάστηκε για να ασχοληθεί με το προσφυγικό.
Πηγή: theguardian.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Παναγιώτης Ζαβουδάκης
