Εργατικός Αγώνας

Η κρίση του κορονοϊού και η ανάγκη της κοινωνικής αλλαγής

Γράφει ο Γεράσιμος Αραβανής.

Η μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 σμπαράλιασε οικονομίες, έριξε στην ανεργία και την ανέχεια εκατομμύρια ανθρώπους, τα συσσίτια για την επιβίωση και η φιλανθρωπική δραστηριότητα πολλαπλασιάστηκαν. Στην Ελλάδα ιδιαίτερα η δεκαετία των μνημονίων συσσώρευσε τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

Σήμερα έρχεται η πανδημία του νέου κορονοϊού, τα πρωτοφανή μέτρα παρεμπόδισης της εξάπλωσης της με αποτέλεσμα δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο να είναι αποκλεισμένοι, περισσότερο από 700.000 κρούσματα της καταγεγραμμένα μέχρι στιγμής και 40.000 θάνατοι και βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή. Τη μεγάλη ύφεση στην οποία βυθίζονται οι οικονομίες τα βάρη της οποίας θα πληρώσουν οι εργαζόμενοι, τα διαλυμένα κυριολεκτικά δημόσια συστήματα υγείας και την τεράστια έλλειψη στοιχειωδών μέσων προστασίας των υγειονομικών και του λαού και αντιμετώπισης της πανδημίας.

Αποτέλεσμα όλων αυτών αλλά και του συνόλου των συνθηκών ζωής των λαών και του ελληνικού λαού είναι όλοι να προβληματίζονται και να αναρωτιούνται τι έφταιξε, τι  δεν έγινε σωστά. Πώς είναι δυνατόν σήμερα ο άνθρωπος να έχει πάει στο φεγγάρι, να ετοιμάζεται για τον Άρη, να έχει πετύχει τόσα αξιοθαύμαστα στην επιστήμη και την τεχνολογία, ο πλούτος να είναι τεράστιος και να μην υπάρχουν κλίνες στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας για τους ασθενείς, τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού και πολύ περισσότερο να μην υπάρχουν τα ευτελούς αξίας υλικά, γάντια και μάσκες προφύλαξης. Πώς είναι δυνατόν ο πλούτος παγκόσμια να είναι τεράστιος και ο μισός σχεδόν πληθυσμός να υποσιτίζεται ή να ζει στη φτώχεια, οι πρόσφυγες να είναι δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια, να ζητούν ψωμί και επιβίωση και οι πλούσιες χώρες να υψώνουν τείχη για να τους απομακρύνουν, μήπως μολυνθούν οι δυτικές αξίες και ο δυτικός τρόπος ζωής.

Είναι αλήθεια ότι οι προσεγγίσεις στα ερωτήματα αυτά είναι πολλές, άλλες καλοπροαίρετες και άλλες υποβολιμαίες, άλλες ειλικρινείς και άλλες εντελώς ανειλικρινείς που στόχο έχουν τον αποπροσανατολισμό όσων σκέφτονται και αναζητούν απαντήσεις. Ακόμη και οι νεοφιλελεύθεροι που είχαν και έχουν τον Friedman και τον Χάγιεκ ευαγγέλιο, αυτοί που ζητούσαν να μη υπάρχει κανένας περιορισμός ή όριο στο “ ιδιωτικό”, πολλοί από αυτούς σήμερα μιλούν για το δημόσιο νοσοκομείο, την αξία του δημόσιου τομέα της υγείας και γενικότερα των δημοσίων αγαθών. Αύριο φυσικά θα ξεχάσουν, θα αλλάξουν τροπάρι γιατί στην αντίληψή τους είναι πρώτα οι επιχειρήσεις, η ελευθερία της αγοράς, το «μικρό» κράτος, κανείς περιορισμός στην ιδιωτική πρωτοβουλία ή στη χειρότερη περίπτωση λίγοι κανόνες που δεν θα μπορούν να εμποδίσουν την απόλυτη ελευθερία, που θεωρούν την κρατική παρέμβαση ως “ το δρόμο προς την δουλειά”.

Αλλά και οι άλλοι στο αστικό στρατόπεδο, οι οπαδοί του Κέινς και της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης, αφού με την κρατική παρέμβαση που ασκούσαν τις δεκαετίες πριν το 1980 έδιναν απόλυτη ελευθερία στο κεφάλαιο, ιδιαίτερα στο μονοπωλιακό και χρησιμοποιούσαν το κράτος για να αμβλύνει τις   ταξικές αντιθέσεις και τα προβλήματα του καπιταλιστικού συστήματος, πέρασαν χωρίς καμία δυσκολία στο νεοφιλελευθερισμό, κανονικά αδερφάκια με τους νεοφιλελεύθερους και διαμόρφωσαν από κοινού το Μάαστριχτ, τη Λευκή Βίβλο, την ΟΝΕ και το ευρώ, μαζί υπερχρέωσαν την Ελλάδα και μαζί με το ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοσαν τα μνημόνια και ισοπέδωσαν τον εργαζόμενο λαό. 

Η συζήτηση και ο προβληματισμός μεταξύ των εργαζομένων φουντώνει, η αλήθεια είναι πολύ περισσότερο γυμνή σήμερα από ποτέ, οι καιροί είναι πονηροί για τους ισχυρούς γι’ αυτό παίρνουν και θα πάρουν τα μέτρα τους. Ξανά ορισμένοι προσπαθούν να σερβίρουν την ξαναζεσταμένη σούπα του κεϋνσιανισμού. Το κύριο βάρος, καταρχήν προπαγανδιστικά, θα δοθεί στην προβολή της με όσο πιο πειστικό τρόπο μπορούν. Ορισμένες πλευρές αυτής της αντίληψης, όπως διατυπώνονται, είναι ότι, ο κορονοϊός με σαφήνεια λέει ότι η ανθρωπότητα πρέπει να αναζητήσει νέο δρόμο, το νεοφιλελευθερισμό πρέπει να το αντικαταστήσει με ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, κάτι σαν ένα σύγχρονο Νew Deal. Ο δρόμος αυτός θα περιλαμβάνει την ενίσχυση των δημοσίων υπηρεσιών π.χ. των νοσοκομείων, θα περιορίζει τις πιο ακραίες συνέπειες της “παγκοσμιοποίησης’’, θα αντιμετωπίζει ελλείψεις όπως στα φάρμακα και στα νοσοκομειακά υλικά κλπ. Το κεφάλαιο βεβαίως θα παραμένει ασύδοτο, η εκμετάλλευση των εργαζομένων θα εντείνεται μαζί και οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, οι πόλεμοι, η εκμετάλλευση και εξάρτηση φτωχότερων χωρών.

Ακόμη κι αν μπορούσαν να γυρίσουν οι χώρες σε μία τέτοια διαχείριση, πράγμα πολύ αμφισβητήσιμο, είναι απολύτως σίγουρο ότι για τους λαούς δεν θα ξημερώσουν καλύτερες μέρες. Η κρίση του κορονοϊού δεν μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική υπέρ των εργαζομένων, αφού δεν είναι αποτέλεσμα λανθασμένων εκτιμήσεων και επιλογών προσώπων ή κάποιου κράτους, είναι προϊόν του συστήματος στις μέρες μας. Το καπιταλιστικό σύστημα επαίρεται ότι νίκησε το σοσιαλισμό, αλλά βρίσκεται σήμερα στην κατάσταση που βρισκόταν πριν από τη νίκη αυτή, είναι αναγκασμένο να αντιμετωπίσει τις αντιφάσεις του που κορυφώνονται.

Οι προϋποθέσεις ανάπτυξης για να ξεπεραστούν τα προβλήματα του είναι ιδιαίτερα αποδυναμωμένες. Το κεφάλαιο εξάντλησε σε μεγάλο βαθμό τις εφεδρείες του, επεκτάθηκε σε κάθε γωνιά του πλανήτη και πήρε υπό την κυριαρχία του ολόκληρο τον τομέα ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών· Η στήριξη της ανάπτυξης του στην αξιοποίηση των πιο σύγχρονων τεχνολογικών κατακτήσεων αυξάνει κατακόρυφα το σταθερό κεφάλαιο και μειώνει την εργασία που περιέχουν τα προϊόντα και άρα μειώνει το ποσοστό κέρδους του· Τέλος ο ανελέητος ανταγωνισμός και οι συγκρούσεις μεταξύ μονοπωλιακών επιχειρήσεων και ιμπεριαλιστικών χωρών είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που εμποδίζει την ανάπτυξη και κλείνουν εξομάλυνση των αντιφάσεων του.

Ο καπιταλισμός εδώ και χρόνια, περισσότερο σήμερα και καταφανέστατα αύριο, δεν μπορεί να γίνει πιο λαϊκός, θα αφαιρει κατακτήσεις και δεν θα δίνει νέες γιατί δεν μπορεί πλέον να ελέγξει τις τεράστιες δυνατότητες, παραγωγικές και επιστημονικές που έχει δημιουργήσει. Λειτουργεί με κριτήριο την μεγιστοποίηση των κερδών μιας μικρής μειοψηφίας σε βάρος της ζωής και του μέλλοντος της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού και αυτό οδηγεί πλέον τις αντιφάσεις του στα άκρα.

Ο άνθρωπος εξερευνεί το διάστημα, αναπτύσσει σε πρωτοφανή βαθμό την επιστήμη και δημιουργεί θαυμαστές τεχνολογίες, συγκεντρώνει τον πλούτο σε ελάχιστους, οι δισεκατομμυριούχοι πολλαπλασιάζονται, όπως και οι πεινασμένοι και τα νοσοκομεία και τα υγειονομικά συστήματα στερούνται ακόμη και ευτελούς αξίας, μεγάλης όμως σημασίας  όμως για την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων, υλικών. Ο λόγος είναι ότι οι πολυεθνικές συγκεντρώνουν το κεφάλαιο και την παραγωγή σε συγκεκριμένους τομείς που δίνουν υψηλά κέρδη, στα χρηματιστήρια και την κερδοσκοπία, οδηγούν στο κλείσιμο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να δραστηριοποιηθούν στην παραγωγή των ειδών αυτών ή κάνουν την παραγωγή τους ασύμφορη και τα κράτη αποχωρούν από την ενίσχυση του δημοσίου συστήματος υγείας. Τα μεγάλα μονοπωλιακά συμφέροντα που εισχώρησαν στην υγεία στα κενά που άφησε η κρατική αποχώρηση μόνο για αυτά δεν νοιάζονται.

Παραδείγματα αντίστοιχα υπάρχουν πλήθος. Δεν είναι όμως δυνατό να γίνουν οποιεσδήποτε αλλαγές στην οικονομία και την κοινωνία χωρίς τη θέλησή και ακόμη περισσότερο εναντίον των συμφερόντων του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Οι κυβερνήσεις και τα κράτη εκφράζουν και προωθούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης συνολικά, πρώτα και κύρια μονοπωλιακού κεφαλαίου. Η ριζική αλλαγή του κράτους ώστε να υπηρετήσει τα λαϊκά συμφέροντα προϋποθέτει την κατάργηση των μονοπωλίων και τη ριζική αλλαγή των Σχέσεων Ιδιοκτησίας. Αυτό εξάλλου το έχει αποδείξει η δράση της σοσιαλδημοκρατίας ολόκληρο τον 20ο αιώνα.

Η λύση του προβλήματος αυτού είναι τα μονοπώλια και το μονοπωλιακό υπερκέρδος και η εξουσία τους να πάψουν να εξουσιάζουν τους ανθρώπους. Αυτό όμως σημαίνει κατάργηση τους, ανατροπή της αστικής εξουσίας από την εργατική τάξη και το λαό, άλλος δρόμος δεν υπάρχει.

 Σήμερα ζούμε τη διαδικασία που ο Μαρξ περιέγραψε πριν από 150 και πάνω χρόνια. Τόνιζε τότε: «Σε μία ορισμένη βαθμίδα της ανάπτυξης τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής, με τις σχέσεις ιδιοκτησίας μέσα στις οποίες κινούνταν μέχρι τότε. Από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων αυτές οι σχέσεις μετατρέπονται σε δεσμά τους. Τότε επέρχεται μία εποχή κοινωνικής επανάστασης». Το στενό, λοιπόν, συμφέρον των μονοπωλίων και η εκμετάλλευση δισεκατομμυρίων ανθρώπων που λειτουργούν τα μέσα παραγωγής, οι Σχέσεις Παραγωγής, όπως αναφέρει ο Μαρξ, έχουν μετατραπεί σε δεσμά των παραγωγικών δυνάμεων που γνωρίζουν τεράστια ανάπτυξη. Την ανάπτυξη και την ομαλή εξέλιξη των κοινωνιών μπορεί να εγγυηθεί πλέον η εργατική εξουσία, ειδάλλως η βαρβαρότητα που ζούμε στα γενικευτεί.

Ο καπιταλισμός δεν σφυρηλάτησε μόνο τα όπλα που θα του φέρουν το θάνατο. Δημιούργησε και τους ανθρώπους που θα τα χειριστούν, τους σύγχρονους προλετάριους. Μόνο που η εργατική τάξη και οι λαοί σήμερα αδυνατούν να αναλάβουν αυτό το μεγάλο καθήκον.

Οι κομμουνιστές και η αριστερά γενικότερα έχουν χάσει τον πρωτοπόρο, τον καθοδηγητικό ρόλο τους και μπορούν να τον κερδίσουν μόνο αν αποκαταστήσουν τα επαναστατικά χαρακτηριστικά τους, τον επαναστατικό χαρακτήρα της μαρξιστικής λενινιστικής θεωρίας, τα χαρακτηριστικά του επαναστατικού κόμματος, αν αναδείξουν και δράσουν στη βάση ενός συστήματος αξιών. Αυτών των αξιών που χαρακτηρίζουν την κομμουνιστική κοινωνία σε αντιπαράθεση με το σύστημα αξιών του καπιταλισμού στο οποίο οι κοινωνίες σήμερα γυρίζουν την πλάτη, αν στρέψουν τη δράση τους εναντίον των κυρίαρχων κύκλων χωρίς συμβιβασμούς και δεύτερες σκέψεις.

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας