«Η Αμερική επέστρεψε» δήλωσε ο Τζο Μπάιντεν στη διάσκεψη των G7 για την ασφάλεια. Αυτό προβλήθηκε ως ένα πολύ θετικό γεγονός από τα ΜΜΕ, τόσο τα διεθνή όσα κι αυτά της χώρας μας. Βέβαια, η Αμερική δεν έλειψε και πολύ περισσότερο δεν μας έλειψε. Αλλά πού απευθυνόταν ο Μπάιντεν και τι ήθελε να πει;
Αναγόρευσε τον εαυτό του και τις ΗΠΑ ως υπέρτατο κριτή και, πέρα από κάθε λογική, χώρισε τον κόσμο στα δυο: στις δημοκρατίες και τα αυταρχικά καθεστώτα. Στα δεύτερα προσδιόρισε τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν, εντάσσοντας τις άλλες χώρες στην πλευρά των ΗΠΑ. Αποκορύφωμα ήταν όταν ο Μπάιντεν αποκάλεσε τον Βλαντιμίρ Πούτιν «δολοφόνο» προκαλώντας την άμεση αντίδραση του Ρώσου προέδρου που σχολίασε πως ο Μπάιντεν μιλά για δολοφόνους όποτε κοιτάζει στον καθρέφτη.
Με τις δηλώσεις του για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ο Μπάιντεν απευθυνόταν πριν απ’ όλα στο εσωτερικό του, θέλοντας να καθησυχάσει το οικονομικό και πολιτικό διευθυντήριο, τους χρηματοδότες του εκλογικού του αγώνα και να μειώσει την πίεση του ρατσιστικού-αντιδραστικού μπλοκ. Ταυτόχρονα, με έμμεσες ή άμεσες απειλές, απευθυνόταν στους εταίρους και συμμάχους των ΗΠΑ τονίζοντας τους την ανάγκη ευθυγράμμισης τους με τις πολιτικές του.
Παρά το αυταρχικό ύφος του Μπάιντεν, χωρίς να υποτιμάμε την οικονομική, στρατιωτική και πολιτική ισχύ των ΗΠΑ, τις δυνατότητές τους για δημιουργία εντάσεων και πολεμικών συγκρούσεων, σημειώνουμε ότι η κατάσταση εξελίσσονται και αλλάζουν.
Στο εσωτερικό, οι προσπάθειες των Δημοκρατικού κόμματος να δικάσει τον Τραμπ και να διασπάσει το Ρεπουμπλικανικό κόμμα απέτυχαν. Ο Τραμπ, με ομιλία του στο συνέδριο της Επιτροπής Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (Conservative Political Action Conference – CPAC), άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο υποψηφιότητάς του το 2024, απέρριψε το ενδεχόμενο διάσπασης των Ρεπουμπλικάνων. Ωστόσο, με Τραμπ ή χωρίς, υπάρχει ένα μπλοκ ταξικά πιεσμένων, με χαμηλά εισοδήματα, με επισφαλή εργασία και πολλούς ανέργους. Είναι κυρίως λευκοί με χριστιανο-ιδεολογικές-πολιτικές ρατσιστικές αντιλήψεις που εκφράστηκαν από τον Τραμπ και αντιτάσσονται στην κυβέρνηση Μπάιντεν. Στο συνέδριο της Επιτροπής Συντηρητικής Πολιτικής, εκτός από τον Τραμπ, παρευρέθηκαν και μίλησαν πολλά στελέχη μεταξύ των οποίων και πιθανοί υποψήφιοι το 2024 όπως ο Πομπέο και ο Τεντ Κρουζ, γερουσιαστής του Τέξας. Όλοι κατάγγειλαν την προσπάθεια φίμωσής τους από τους τεχνολογικούς κολοσσούς που καθόρισαν πολιτικές θέσεις με στόχο ον έλεγχο της Γερουσίας στις ενδιάμεσες εκλογές. Σαν βασικό ζήτημα καθόρισαν αλλαγές στον εκλογικό νόμο, κυρίως για την επιστολική ψήφο, και ήδη γι’ αυτό το θέμα Ρεπουμπλικάνοι βουλευτές από 43 πολιτείες έχουν καταθέσει πάνω από 250 νομοσχέδια.
Στην εξωτερική πολιτική, ο Μπάιντεν κάλεσε τους εταίρους σε μέτρα κυρώσεων ενάντια στη Ρωσία και την Κίνα αναφέροντας ενδεικτικά ότι ο αγωγός Nord Stream 2[1] είναι κακός. Ταυτόχρονα, έκανε λόγο για ευρωατλαντικές σχέσεις και συμφωνίες, για νέο ΝΑΤΟ και παραμονή των αμερικανικών στρατευμάτων στη Γερμανία.
Ορισμένα ζητήματα με ιδιαίτερη σημασία
Στο τέλος του προηγούμενου χρόνου, πριν ο Μπάιντεν ορκισθεί Πρόεδρος, υπογράφηκαν δυο πολύ σημαντικές συμφωνίες: η μία αφορά την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και υπογράφτηκε από την Κίνα και 14 ακόμα χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιαπωνία, η Ν. Κορέα, η Αυστραλία. Πρόκειται για εταιρική σχέση η οποία δημιουργεί τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο, μια αγορά 2 δις 200 εκατομμυρίων κατοίκων. Η δεύτερη ήταν η συμφωνία επενδύσεων μεταξύ της Κίνας και της ΕΕ. Επίσης υπογράφηκαν συμφωνίες συνεργασίας για γεωγραφικές ενδείξεις, το περιβάλλον και την ψηφιακή τεχνολογία.
Η στάση της Γερμανίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα στις διεθνείς εξελίξεις. Στις διεθνείς σχέσεις κρατά χαμηλό προφίλ, ελίσσεται, αλλά δεν χωρά αμφιβολία ότι όλες οι κινήσεις της υπηρετούν το δόγμα Πρώτα η Γερμανία. Αρνείται να επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία που ακυρώνουν την ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream 2, υποστηρίζει την παραμονή των αμερικανικών στρατευμάτων στο έδαφός της και την ενίσχυση του ΝΑΤΟ γιατί δεν είναι στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και γιατί έτσι περιορίζεται η σημασία της στρατιωτικής ισχύος της Γαλλία στην ΕΕ και την περιοχή.
Το νέο ΝΑΤΟ είναι μια πρωτοβουλία του ΓΓ Στόλντεμπεργκ «ΝΑΤΟ 2030» με υπόδειξη ασφαλώς των ΗΠΑ και στοχεύει στην αποκατάσταση των ΗΠΑ ως της ηγέτιδας δύναμης, ικανής να συσπειρώσει και να διευρύνει την επιρροή του. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις της Χέδερ Κόνλει, αντιπροέδρου για την Ευρώπη, την Ρωσία και την Ευρασία του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών και Διεθνών Σπουδών (Center for Strategic and International Studies, CSIS): «Πρέπει να αποκαταστήσουμε τη θέση του ΝΑΤΟ ως κεντρικού γεωπολιτικού φορέα. Η νέα σχέση θα στηριχθεί πρωτίστως πάνω στο θέμα του εμπορίου. Και φυσικά το ζήτημα της Κίνας θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο». Μιλάει ακόμα για παγκόσμιο ΝΑΤΟ και παγκόσμια Δύση κι ότι τα ευρωπαϊκά μέλη πρέπει να κάνουν δύσκολες επιλογές λόγω Κίνας.
Η Ελλάδα πρωτοστατεί στα πλαίσια εφαρμογής της αμερικανοΝΑΤΟϊκής στρατηγικής. Βέβαια, με όλες τις κυβερνήσεις, ήταν πάντα το «πρόθυμο» παιδί αλλά πάντα το «ριγμένο». Με άρθρο του ο Θάνος Π. Ντόκος (σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Πρωθυπουργού) αναφέρεται στα εξοπλιστικά προγράμματα των Ενόπλων Δυνάμεων, τα οποία θεωρεί αναγκαία λόγω της τουρκικής προκλητικότητας. Ταυτόχρονα, όμως, αναφέρει (άθελά του; ) πού πραγματικά εντάσσονται. Αναφέρεται σε τρεις άξονες:
- Παράλληλα και παρά τα όποια προβλήματα, οφείλουμε να είμαστε ενεργοί και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
- Οικοδόμηση μιας ακόμα στενότερης σχέσης με τη νέα αμερικανική διοίκηση και διαπραγμάτευσης της νέας Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement, MDCA).
- Περαιτέρω εδραίωση ελληνικού ρόλου στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή.
Ωστόσο, στους απλούς ανθρώπους αλλά και σε ειδικούς δημιουργούνται ερωτήματα, υπάρχουν και αντιρρήσεις όσον αφορά τη χρησιμότητα και σκοπιμότητα των συγκεκριμένου τύπου και μεγέθους υψηλού κόστους εξοπλιστικών προγραμμάτων. Για παράδειγμα: η μορφολογία του Αιγαίου απαιτεί τα βαρέως τύπου υποβρύχια και πλοία επιφανείας ή νανοϋποβρύχια; Αεροπλάνα μακράς ακτίνας δράσης ή διαφόρων τύπων πυραυλικά συστήματα; Βέβαια οι επιλογές πέρα από τις σημερινές επιλογές της κυβέρνησης αντιβαίνουν τις ΝΑΤΟϊκές κατευθύνσεις και εντολές.
Πιο καθαρά είναι τα ζητήματα των βάσεων και των αμερικανοΝΑΤΟϊκών διευκολύνσεων. Ποιο είναι το περιεχόμενο της νέας συμφωνίας; Σύμφωνα με πληροφορίες που διαρρέουν, αφορά τη χρονική επιμήκυνση της υπάρχουσας ελληνοαμερικανικής συμφωνίας (Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα κλπ) κι ακόμα 23 σημεία εντός της ελληνικής επικράτειας μεταξύ των οποίων λιμάνια και άλλοι χώροι. Υπάρχουν Έλληνες που πιστεύουν ότι οι αμερικανικές βάσεις θωρακίζουν τη χώρα έναντι της Τουρκίας; Αυτό είναι απίθανο.
Η ελληνική κυβέρνησης της ΝΔ και του Κ. Μητσοτάκη προχωρεί ακάθεκτη σε παραχωρήσεις. Το τελευταίο, μέχρι τώρα, επεισόδιο είναι η μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε κέντρο διακίνησης ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων, όπλων και εφοδίων μέσω του ελληνικού εδάφους προς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Πέρα από οδικό άξονα και σιδηροδρομική γραμμή, ιδιαίτερης σημασίας είναι η κατασκευή αγωγού. Πρόκειται για στρατιωτικό αγωγό καυσίμων που θα ξεκινάει από την Αλεξανδρούπολη και θα καταλήγει στη Ρουμανία, στην αμερικανική βάση «Μιχαήλ Κογκαλνιτσεάνου». Ενδιάμεσα θα συνδεθούν οι αμερικανικές και ΝΑΤΟϊκές βάσεις στη Βουλγαρία και σε άλλα σημεία της Ρουμανίας όπως στη βάση αντιβαλλιστικών συστοιχιών Aegis Ashore στο Deveselu τις οποίες η Ρωσία θεωρεί επιθετικές. Σκέψη υπάρχει και για τη σύνδεση του ελληνικού στρατιωτικού αγωγού με προέκτασή του από την Καβάλα στην Αλεξανδρούπολη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι επικείμενες νέες ελληνοαμερικανικές συμφωνίες και ο στρατιωτικός ΝΑΤΟϊκός αγωγός καυσίμων επιδιώκουν τη διεύρυνση της επιρροής τους στην περιοχή και τη στρατιωτική ενίσχυση των δυνάμεών τους στην προσπάθεια περικύκλωσης της Ρωσίας. Τελικά όμως θεωρώ ότι οι λαοί, μαζί και ο αμερικάνικος λαός, από κοινού με κυβερνήσεις που τάσσονται στην πράξη υπέρ της Ειρήνης, θα τους χαλάσουν τα σχέδια, θα τους φράξουν το δρόμο.
[1] Ο αγωγός Nord Stream 2 θα μεταφέρει φυσικό αέριο της ρωσικής Gazprom κατευθείαν στη Γερμανία περνώντας κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, παρακάμπτοντας την Ουκρανία μέσω της οποίας διέρχεται τώρα το ρωσικό φυσικό αέριο που προορίζεται για την Ευρώπη. Η κατασκευή του αγωγού συναντά αντιδράσεις από την Ουκρανία, που θα χάσει 2,7 δις δολάρια αν σταματήσει η μεταφορά από το έδαφός της, και τις βαλτικές χώρες που τάσσονται στο πλευρό της. Το 90% του έργου είναι έτοιμο αλλά καθυστέρησε επειδή η Δανία δεν έδινε την έγκρισή της για να περάσει ο αγωγός από τα χωρικά της ύδατα. Τελικά η Δανία ακολούθησε το παράδειγμα της Φινλανδίας και Σουηδίας επιτρέποντας την συνέχιση του έργου που αναμένεται να ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες.
