Δεν έχουν τελειωμό τα χειροκροτήματα στην ηγεσία του ΚΚΕ από τις διάφορες τροτσκιστικές γκρούπες για το πόνημα του ιστορικού τμήματος αναφορικά με τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και τα όσα αναφέρονται σ’ αυτό για το πρώτο γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη. Αυτή τη φορά η ηγεσία του ΚΚΕ γίνεται δέκτης των επευφημιών του Τροτσκιστικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (ΣΕΚ) που είναι συνιστώσα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Σύμφωνα, όμως, με το νέο δόγμα που σκαρφίστηκε ο Μ. Μαΐλης δεν είναι έτσι τα πράγματα. Το ΣΕΚ δεν επευφημεί την ηγεσία του ΚΚΕ για την αναθεώρηση της ιστορίας του κόμματος. Πρόκειται για συνομωσία του Εργατικού Αγώνα με το ΣΕΚ που στόχο έχει να εκθέσει την ηγεσία του ΚΚΕ και να την αναγκάσει να αλλάξει πρόγραμμα και στρατηγική!!! Το πράγμα θα μπορούσε να είναι εντελώς αστείο και απολύτως γελοίο αν δεν ήταν πολύ σοβαρό.
Παραθέτουμε ασχολίαστο το άρθρο του στελέχους του ΣΕΚ Λέανδρου Μπόλαρη ως μία ακόμη απόδειξη πως ο κατήφορος της ηγεσίας του σημερινού ΚΚΕ δεν έχει πάτο. Τα σχόλια δικά σας.
Ο Ζαχαριάδης, τα ΚΚ και ο πόλεμος
Όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, η Αριστερά διεθνώς έπρεπε να πάρει θέση για τον χαρακτήρα του και τα πολιτικά καθήκοντα που απέρρεαν από τις εκτιμήσεις της. Αυτό αποδείχθηκε μια δύσκολη διαδικασία με πολλές στροφές και γυρίσματα.
Μέχρι την παραμονή του πολέμου τα Κομμουνιστικά Κόμματα σε όλο τον κόσμο ήταν οι πιο ενθουσιώδεις υποστηρικτές της συγκρότησης μιας συμμαχίας που θα «απέτρεπε» ακόμα και θα πολεμούσε τη ναζιστική Γερμανία. Από το 1935 τα Κομμουνιστικά Κόμματα είχαν υποστείλει τη σημαία της πάλης ενάντια στους εξοπλισμούς και το μιλιταρισμό στο όνομα της υπεράσπισης της πατρίδας και της δημοκρατίας. Λέξεις όπως ιμπεριαλισμός, μιλιταρισμός, καταπίεση επιφυλάσσονταν στα ντοκουμέντα της Κομιντέρν μόνο για τις χώρες του Άξονα. Στις 23 Αυγούστου 1939 ήρθε το πρώτο σοκ: η Ρωσία υπέγραψε το Σύμφωνο Μη-Επίθεσης με τη ναζιστική Γερμανία (Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ). Τα ΚΚ σε όλο τον κόσμο αιφνιδιάστηκαν.
Αυτή η στροφή δεν σηματοδοτούσε κάποιου είδους επιστροφή στις επαναστατικές παραδόσεις πάνω στις οποίες χτίστηκε η Κομιντέρν. Για δυο αλληλένδετους λόγους. Συνδεόταν με την υπεράσπιση του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ και όσα περιλάμβανε, ουσιαστικά το διαμελισμό της Πολωνίας. Και το πολιτικό «διά ταύτα» δεν ήταν ούτε οι εργατικοί αγώνες ενάντια στις θυσίες που επέβαλε ο πόλεμος ούτε η επαναστατική προοπτική που θα γεννούσαν. Ήταν η στήριξη στις «ειρηνευτικές πρωτοβουλίες» του ενός ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου.
Για παράδειγμα στις 26 Σεπτέμβρη 1939 ο Ρίμπεντροπ και ο Μολότοφ σε κοινό ανακοινωθέν τους δήλωναν ότι θα ξεκινήσουν «κοινές προσπάθειες» για την επίτευξη «δίκαιας ειρήνης» που αν απορριφθούν η «ευθύνη για τη συνέχιση του πολέμου θα βαραίνει τη Γαλλία και τη Βρετανία».
Γραφειοκρατία
Η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας άλλαζε και η Κομιντέρν έπρεπε να ευθυγραμμιστεί χωρίς πολλές κουβέντες. Όταν ιδρύθηκε το 1919, φιλοδοξούσε να γίνει το επιτελείο και το παγκόσμιο κόμμα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Η επικράτηση της γραφειοκρατίας στην Ρωσία άλλαξε δραματικά το ρόλο της. Ο «σοσιαλισμός» χτιζόταν «σε μια χώρα» και η Κομιντέρν περιορίστηκε, σύμφωνα με την πετυχημένη παρομοίωση του Τρότσκι, στο ρόλο μιας «συνοριακής περιπόλου».
Το ΚΚΕ όταν βρέθηκε αντιμέτωπο με τον πόλεμο στα τέλη του 1939 είχε ουσιαστικά πάψει να λειτουργεί σαν ενιαία οργάνωση. Η συστηματική και άγρια καταστολή της δικτατορίας του Μεταξά ήταν ο ένας –πολύ βασικός- λόγος. Ο άλλος ήταν η χρεοκοπία της πολιτικής συμμαχιών με το «δημοκρατικό» τμήμα της άρχουσας τάξης, το κόμμα των Φιλελευθέρων.
Η εξέγερση του Μάη του 1936 θυσιάστηκε στο βωμό αυτής της επιδίωξης και το αποτέλεσμα ήταν οι Φιλελεύθεροι να ψηφίσουν τις υπερεξουσίες του Μεταξά στη βουλή, λίγο πριν κάνει το πραξικόπημά του με την συνεργασία του βασιλιά και του στρατού. Η επικράτηση της δικτατορίας προκάλεσε σύγχυση και απογοήτευση. Τρία χρόνια μετά, η υπογραφή του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ ενέτεινε αυτά τα φαινόμενα (όπως σε όλα τα ΚΚ).
Έτσι μπορεί να εξηγηθεί η επιτυχία της Ασφάλειας να στήσει –στις αρχές του 1940- μια δικιά της «ηγεσία» του ΚΚΕ που έκδιδε το δικό της Ριζοσπάστη. Ήταν η λεγόμενη «Προσωρινή Διοίκηση». Τα πράγματα γίνονταν ακόμα πιο περίπλοκα από την ύπαρξη της «Παλιάς ΚΕ» που είχε στηθεί ουσιαστικά γύρω από τον Πλουμπίδη. Ο Ζαχαριάδης και τα στελέχη του κόμματος που ήταν κρατούμενοι στην Ακροναυπλία είχαν σχέσεις με την Προσωρινή Διοίκηση της Ασφάλειας.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος τον Οκτώβρη του 1940, ο Ζαχαριάδης έστειλε το πρώτο –πασίγνωστο- ανοιχτό γράμμα του που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες με την έγκριση του Μανιαδάκη, του υπουργού Ασφαλείας της δικτατορίας. Σε αυτό τόνιζε: «Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσσολίνι… Στον πόλεμο αυτό που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη».
Για δεκαετίες αυτό το γράμμα θεωρήθηκε από το ΚΚΕ και το μεγαλύτερο τμήμα της Αριστεράς γενικά, ως μια τολμηρή, μεγαλοφυής πρωτοβουλία, που προδιέγραφε την πολιτική γραμμή που θα «μεγαλουργούσε» στην Αντίσταση με το ΕΑΜ. Οι κριτικές που συνέδεαν το γράμμα του Ζαχαριάδη με τη στρατηγική που οδήγησε στη Βάρκιζα ήταν τρομερά μειοψηφικές.
Χαρακτήρας του πολέμου
Όμως, τον πόλεμο δεν τον αποφάσισε ο «λαός» αλλά ο Μουσολίνι και η επιλογή της δικτατορίας του Μεταξά, ήδη από το 1939, να προσδεθεί στο άρμα της βρετανικής πολεμικής μηχανής έστω και αν έμενε τυπικά ουδέτερη στον πόλεμο. Για τους μαρξιστές, ο χαρακτήρας ενός πολέμου δεν καθορίζεται ούτε από το ποιος ρίχνει τη πρώτη τουφεκιά, ούτε από το πώς τον αντιλαμβάνονται αυτοί που σηκώνουν τα βάρη του. Καθορίζεται από το ποια τάξη διεξάγει τον πόλεμο, με ποιους σκοπούς και στα πλαίσια ποιων αντιθέσεων στο παγκόσμιο σύστημα. Από αυτή την άποψη, ο ιταλοελληνικός πόλεμος ήταν ένα επεισόδιο του ιμπεριαλιστικού δεύτερου παγκόσμιου πολέμου.
Το γράμμα του Ζαχαριάδη, αντί για ξεκαθάρισμα προκάλεσε σύγχυση. Έκανε ο Μεταξάς «αντικειμενικά» εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο άρα και ο Τσόρτσιλ «αντιφασιστικό»; Και τι σήμαινε «όλες μας τις δυνάμεις» και μάλιστα «δίχως επιφύλαξη»; Η ίδια η «παλιά ΚΕ» του ΚΚΕ έφτασε να καταγγείλει το γράμμα σαν πλαστό, σκαρωμένο από την Ασφάλεια. Η ίδια θεωρούσε τον πόλεμο ιμπεριαλιστικό, στον οποίο έσυρε την Ελλάδα «η ξεπουλημένη κυβέρνηση» του Μεταξά.
Τους επόμενους μήνες, όσο συνεχιζόταν ο πόλεμος, ο Ζαχαριάδης έγραψε ακόμα δυο γράμματα (δεν δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες) που στην ουσία τους συνέπιπταν με την εκτίμηση της «παλιάς ΚΕ» την οποία ο ίδιος κατάγγελλε. Στο δεύτερο (26/11/1940) υποστήριζε ότι αφού ο στρατός κι ο λαός υπεράσπισαν τα σύνορα «η Ελλάδα δεν έχει καμιά θέση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ιταλία – Γερμανία» και η λύση είναι: «ειρήνη και ουδετερότητα». Και στο τελευταίο (15/1/1941) δήλωνε: «λαός και στρατός πρέπει να ανατρέψουν τη μοναρχοφασιστική διχτατορία του Μεταξά που είναι ο κύριος και βασικός εχθρός τους και να εγκαθιδρύσουν τη λαϊκή αντιφασιστική κυβέρνηση».
Δεν είναι παράξενο, όπως έγραψε πολλά χρόνια αργότερα ο Θανάσης Χατζής, στέλεχος τότε του ΚΚΕ και αργότερα ο πρώτος γραμματέας του ΕΑΜ, ότι: «χάος επικρατούσε στις γραμμές των κομμουνιστών». Το χάος ήταν προϊόν της προσπάθειας της ηγεσίας του ΚΚΕ (στην κατάσταση που βρισκόταν) να ερμηνεύσει την «νέα γραμμή» της Κομιντέρν μετά το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ. Υπήρχε και μια ακόμα περιπλοκή: το σύμφωνο είχε γίνει με την Γερμανία και αφορούσε την Πολωνία και τις βαλτικές χώρες, όχι με την Ιταλία για τα Βαλκάνια.
Τα «γράμματα του Ζαχαριάδη» ήταν η έκφραση μιας στρατηγικής που είχε χαραχτεί στα μέσα της δεκαετίας του ’30 και η οποία καθόρισε την πολιτική όλων των κομμουνιστικών κομμάτων στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν η στρατηγική της ταξικής συνεργασίας που οδήγησε σε ήττες τα κινήματα και τις επαναστάσεις και στη δεκαετία του ’30 και στον πόλεμο.
Εβδομήντα ολόκληρα χρόνια μετά, η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ ανακαλύπτει πόσο καταστροφική ήταν αυτή η στρατηγική. Παράδειγμα το βιβλίο του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του με τίτλο «Το ΚΚΕ στον Ιταλοελληνικό Πόλεμο 1940-1941» που έχει προκαλέσει θόρυβο με τις κριτικές στα γράμματα του Ζαχαριάδη. Η αλλαγή είναι καλοδεχούμενη αλλά δεν είναι αρκετή. Δεν έχει φτάσει σε αποκατάσταση της επαναστατικής στρατηγικής ούτε όσον αφορά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ούτε στο σήμερα. Κριτική στον Ζαχαριάδη, χωρίς απόρριψη της σταλινικής αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ είναι μόνο ένα μέρος του δρόμου που χρειάζεται η Αριστερά για να μην υπογράψει ξανά Βάρκιζες.
Oι “ Ζαχαριάδηδες” της Γαλλίας
Στις 26 Αυγούστου 1939, η Ουμανιτέ, η εφημερίδα του γαλλικού ΚΚ κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο «Ενότητα του Γαλλικού Έθνους ενάντια στη Χιτλερική Επιθετικότητα». Στις 2 Σεπτέμβρη, σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα ψήφισε υπέρ των πολεμικών πιστώσεων με δηλώσεις υπέρ της ενότητας «όλου του έθνους… συνενώνοντας και τις δικές της νομιμόφρονες και ζωηφόρες δυνάμεις» με μια κυβέρνηση που είχε χτυπήσει τα συνδικάτα και είχε ξηλώσει τις εργατικές κατακτήσεις του 1936.
Στις 30 Σεπτέμβρη, οι επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΓΚΚ έστειλαν επιστολή στον πρόεδρο της Δημοκρατίας με την οποία ζητούσαν να ανταποκριθεί θετικά στο κοινό ανακοινωθέν Μολότοφ – Ρίμπεντροπ και μάλιστα στις συζητήσεις να συμμετέχουν και οι επικεφαλής του στρατού!
Αρχική Δημοσίευση: ergatiki.gr
