Το ενημερωτικό δελτίο του 2015 για τις παγκόσμιες ενεργειακές προοπτικές του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) απαρτίζεται από τα παρακάτω μέρη:
- Μέρος πρώτο: Παγκόσμιες τάσεις μέχρι το 2040
- Μέρος δεύτερο: Ενεργειακός τομέας και κλιματική αλλαγή στο δρόμο για το COP21[1]
- Μέρος τρίτο: Πετρέλαιο και πλανήτης υπό το πρίσμα της χαμηλής τιμής του πετρελαίου
Μέρος πρώτο[2]: Παγκόσμιες τάσεις μέχρι το 2040
Με βάση το Σενάριο Νέων Πολιτικών (New Policies Scenario) η παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια αυξάνεται κατά περίπου 30% μεταξύ των ετών 2013 και 2040. Η αύξηση αυτή σχετίζεται κυρίως με την αύξηση ζήτησης ενέργειας στις χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ[3]. Παρατηρείται σχετική απόζευξη της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης από την ενεργειακή ζήτηση και τις σχετικές με την αυτή εκπομπές ρύπων. Επισημαίνεται ότι παρά την προσπάθεια για μετάβαση σε μορφές περισσότερο «καθαρών» οικονομιών (Σημείωση: απ’ τη σκοπιά των εκπομπών ρύπων), οι, σχετιζόμενες με την ενέργεια, εκπομπές ρύπων του φαινομένου του θερμοκηπίου εκτιμάται ότι θα είναι 16% υψηλότερες το 2040 σε σχέση με σήμερα.
Η κινεζική οικονομία γνωρίζει δομικές αλλαγές (Σημείωση: μεγάλη αύξηση στη ζήτηση για φυσικό αέριο, σχετική συμφωνία με την κυβέρνηση Πούτιν κ.λπ.) και η ζήτηση για γαιάνθρακες σε αυτήν βρίσκει ανώφλι, σε επίπεδα παρόμοια με τα σημερινά. Παράλληλα η βιομηχανική ζήτηση για γαιάνθρακες φθίνει. Οι δυτικές οικονομίες (βλ. ΗΠΑ και ΕΕ) γνωρίζουν μεγάλη πτώση στη ζήτηση πετρελαίου με την τελική ζήτηση, το 2040, να διαμορφώνεται στα επίπεδα των 4 εκ. βαρελιών πετρελαίου ημερησίως (επίπεδα 1960).
Αναμένεται αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρισμό της τάξης μεγέθους του 70% το 2040 σε σχέση με σήμερα με προσπάθεια να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής ενέργειας. Η παραγωγή ηλεκτρισμού, το 2040, στην ΕΕ από ΑΠΕ[4] αναμένεται να φτάσει στο 50% της ολικής ζήτησης, στην Κίνα και την Ιαπωνία το ποσοστό αύξησης κυμαίνεται γύρω στο 30% ενώ στις ΗΠΑ και Ινδία το αντίστοιχο ποσοστό είναι της τάξης του 25%. Το μερίδιο των γαιανθράκων (βλ. λιγνίτης κ.λπ.) στην ολική παραγωγή ηλεκτρισμού μειώνεται, το 2040, στα επίπεδα του 30% της ολικής ζήτησης ηλεκτρισμού. Το 2040, παραμένουν 550 εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς πρόσβαση στον ηλεκτρισμό, οι πλειονότητα εκ των οποίων είναι κάτοικοι της υπό Σαχάριας Αφρικής.
Η αγορά πετρελαίου (oilmarket) βρίσκεται σε άγνωστο έδαφος. Η άρνηση των χωρών που είναι μέλη του OPEC[5]να περιορίσουν την παραγωγή πετρελαίου με σκοπό την εξισορρόπηση προσφοράς – ζήτησης για την σταθεροποίηση των τιμών του πετρελαίου οδηγεί σε πεδία άγνωστα στην μέχρι σήμερα λειτουργία του μηχανισμού εξισορρόπησης της τιμής του πετρελαίου (Σημείωση: ταλάντωση γύρω από τοπικά σημεία ισορροπίας μέσω της ρύθμισης του μηχανισμού προσφοράς και ζήτησης). Στο Σενάριο Νέων Πολιτικών, η παραγωγή πετρελαίου αυξάνεται κατά 12% το 2040 σε σχέση με σήμερα, αγγίζοντας την παραγωγή 100 εκ. βαρελιών πετρελαίου ημερησίως. Οι γαιάνθρακες αποτελούν τον βραδύτερα αναπτυσσόμενο τομέα καυσίμου, με την ανάπτυξη του να προσδιορίζεται στο 10% το 2040 σε σύγκριση με σήμερα. Τέλος, οι χαμηλές τιμές στην τιμή του φυσικού αερίου ευνοούν τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και την εκπόνηση επενδυτικών σχεδίων μεγάλης έντασης κεφαλαίου. Η αναμενόμενη παραγωγή φυσικού αερίου το 2040 αγγίζει τα 5.2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Όσον αφορά τις ενεργειακές εμπορικές σχέσεις, η Ασία, το 2040, αποτελεί τον τελικό προορισμό για:
- το 80% του εμπορίου γαιανθράκων που γίνεται σε περιφερειακό επίπεδο
- το 75% του εμπορίου πετρελαίου
- το 60% του εμπορίου φυσικού αερίου
Κίνα και Ινδία αποτελούν τις χώρες με τις μεγαλύτερες εισαγωγές πετρελαίου μετά τα έτη 2020 και 2035 αντίστοιχα. Οι χώρες της Μέσης Ανατολής εντείνουν τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου (μετά το έτος 2025). Οι χώρες της Βορείου Αμερικής καθίστανται πετρελαϊκά αυτάρκεις στα μέσα του 2020. Παράλληλα, οι εξαγωγές των χωρών αυτών σε φυσικό αέριο αγγίζουν τα 85 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Οι εισαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ αυξάνονται κατά 30% το 2040 σε σχέση με σήμερα με διαφοροποίηση όσον αφορά τις περιοχές εφοδιασμού (Σημείωση: προσπάθεια για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, σύναψη στρατηγικών δεσμών με άλλες χώρες λ.χ. Αζερμπαϊτζάν[6]).
Οι παγκόσμιες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα αγγίζουν τα 68 τρισεκατομμύρια $ για την χρονική περίοδο από το 2015 έως το 2040, εκ των οποίων το 37% στην τροφοδοσία με πετρέλαιο και φυσικό αέριο, το 29% στην τροφοδοσία ισχύος (power supply) και το 32% στην αποδοτικότητα τελικού χρήστη (end use efficiency). Σύμφωνα με το Σενάριο Νέων Πολιτικών, το 60% των επενδύσεων για την παραγωγή ηλεκτρικής ισχύος κατευθύνεται στις ΑΠΕ, με την Κίνα, την ΕΕ, τις ΗΠΑ και την Ινδία να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Παράλληλα, επενδύσεις πραγματοποιούνται και στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης (κτιριακός τομέας και τομέας μεταφορών).
Συνεχίζεται με το «Μέρος δεύτερο: Ενεργειακός τομέας και κλιματική αλλαγή στο δρόμο για το COP21»
Πηγή: iea.org
Σημείωση: Προφανώς οι ανωτέρω προσεγγίσεις έχουν ως δεδομένες ορισμένες παραδοχές π.χ. ότι θα συνεχίσει να υπάρχει ΕΕ με τη μορφή που έχει σήμερα. Παρότι η αδράνεια στις μεταβολές των μεγάλης κλίμακας πολιτικών και οικονομικών δομών είναι υψηλή κανείς δεν μπορεί να θεωρεί δεδομένο ότι έτσι θα έχει η κατάσταση εις το διηνεκές. Μερικές δεκαετίες νωρίτερα ίσως κανείς να μην ανέμενε την πτώση της ΕΣΣΔ. Όμως η ΕΣΣΔ έπεσε με αποτέλεσμα τοπικές, περιφερειακές και παγκόσμιες ανακατατάξεις. Οι απόψεις των αναλυτών που συνέταξαν το ενημερωτικό δελτίο κινούνται εντός του πλαισίου ανάλυσης της αστικής πολιτικής πραγματικότητας. Αναλύοντας δείκτες ανάπτυξης, μελετώντας προβολές (projections) όσον αφορά την αύξηση του πληθυσμού σε διάφορες περιοχές του πλανήτη και προσδιορίζοντας στον βαθμό του δυνατού τα πεδία της προσδοκώμενης ανάπτυξης διαφόρων τμημάτων του Μεγάλου Κεφαλαίου στις περιοχές αυτές, οι αναλυτές καταλήγουν σε συμπεράσματα. Τμήματα των αναλύσεων αυτών επηρεάζουν και την ελλαδική πραγματικότητα π.χ. αγωγός ΤΑP και προοπτικές μείωσης της τιμής του φυσικού αερίου για τον μέσο καταναλωτή στην Ελλάδα, τρόποι αξιοποίησης της πραγματικότητας αυτής από τις εγχώριες ελίτ με στόχο την εμπέδωση της αναγκαιότητας πρόσδεσης στην «ευρωπαϊκή οικογένεια» κ.λπ.
[1] H δημοσίευση του παρόντος ενημερωτικού δελτίου πραγματοποιήθηκε πριν την έναρξη των εργασιών της Διεθνούς Διάσκεψης για το Κλίμα που έγινε στο Παρίσι τον περασμένο Δεκέμβριο
[2] Ελεύθερη μετάφραση με προσθήκες και σημειώσεις (όπου αυτό απαιτείται)
[3] Η λίστα με τις χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ μπορεί να βρεθεί εδώ
[4] ΑΠΕ: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
[5] Η λίστα με τις χώρες μέλη του OPEC μπορεί να βρεθεί εδώ
[6] Ένα κατατοπιστικό γράφημα της πορείας του Αγωγού TAP υπάρχει εδώ
