Για τον καινούριο χρόνο εύχομαι στο δυναμικό του Εργατικού Αγώνα, τους αναγνώστες και τους φίλους του, σε όλους του κομμουνιστές Υγεία και στον καθένα ξεχωριστά ό,τι επιθυμεί.
Η Διακήρυξη της ΚΚ – Εργατικός Αγώνας με απαλλάσσει από εκτιμήσεις των γεγονότων της χρονιάς που πέρασε. Ήθελα όμως να υπογραμμίσω τη συνεχή και μεθοδευμένη προσπάθεια συκοφάντησης του κομμουνιστικού κινήματος και των πρωτεργατών του: Έντεχνα παρουσιάζουν “διαφορές” του Ένγκελς με τον Μαρξ, υποστηρίζουν ότι “ο Ένγκελς οδήγησε στον Σταλινισμό”, χτυπούν τον Στάλιν για να αμφισβητήσουν τον Λένιν και να η “Γιάλτα” ή ο “κινέζικος ιός” κατά Τραμπ. Όλα αυτά για να δυσφημίσουν τον σοσιαλισμό ως κοινωνικό σύστημα.
Τιμώντας τα 97 χρόνια από το θάνατο του Λένιν (21/1/1924) και το κόμμα των Μπολσεβίκων, σκέφτηκα να αναφέρω σκέψεις, εκτιμήσεις και ενέργειες του Λένιν για ένα ζήτημα που και σήμερα απασχολεί, αυτό των κοινωνικο-πολιτικών συμμαχιών, όπως φαίνεται μέσα από τα κείμενά του:
ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ «ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΒΙΕΤ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ»
(ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
Σύντροφοι! Το ζήτημα της σημασίας και του ρόλου του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών βρίσκεται σήμερα στην ημερήσια διάταξη της σοσιαλδημοκρατίας της Πετρούπολης και όλου του προλεταριάτου της πρωτεύουσας. Πιάνω την πέννα για να εκθέσω μερικές σκέψεις πάνω στο φλέγον αυτό ζήτημα, όμως πριν απ’ αυτό θεωρώ απόλυτα απαραίτητο να κάνω μια ουσιαστική διευκρίνιση. Εγώ εκφράζω τις γνώμες μου, σαν τρίτος. Είμαι υποχρεωμένος να εξακολουθώ να γράφω από την αναθεματισμένη ξενιτιά, από το σιχαμένο προσφυγικό «εξωτερικό». Και είναι σχεδόν τελείως αδύνατο να σχηματίσει κανείς σωστή γνώμη πάνω σε ένα τόσο συγκεκριμένο πρακτικό ζήτημα, χωρίς να επισκεφτεί την Πετρούπολη, χωρίς να δει ούτε μια φορά το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, χωρίς ν’ ανταλλάξει γνώμες με τους συντρόφους του της δουλειάς. Γι’ αυτό αφήνω στη σύνταξη την ευθύνη για τη δημοσίευση ή μη δημοσίευση αυτού του γράμματος, που είναι γραμμένο από άνθρωπο ακατατόπιστο. Διατηρώ το δικαίωμα ν’ αλλάξω γνώμη όταν θα κατορθώσω επιτέλους να γνωρίσω το ζήτημα όχι μόνο «από τα χαρτιά».
Και τώρα ας μπούμε στο θέμα. Μου φαίνεται πως ο σ. Ράντιν δεν έχει δίκιο, όταν στο φύλλο αρ. 5 της «Νόβαγια Ζίζν» (είδα μόνο πέντε φύλλα αυτής της έφημερίδας, που στην ουσία είναι το κεντρικό όργανο του ΣΔΕΚΡ) βάζει το ερώτημα: Σοβιέτ των εργατών βουλευτών ή κόμμα; Μου φαίνεται πως δεν μπορούμε να βάζουμε έτσι το ζήτημα και πως η απόφαση χωρίς άλλο πρέπει να λέει: και Σοβιέτ των εργατών βουλευτών και κόμμα. Το ζήτημα -και πρόκειται για ζήτημα πολύ σοβαρό- είναι μόνο, πώς θα ξεχωρίσουμε και πώς θα συνδυάσουμε τα καθήκοντα του Σοβιέτ με τα καθήκοντα του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος της Ρωσίας.
Μου φαίνεται πως δε θα ήταν σκόπιμο από την πλευρά του Σοβιέτ να προσκολληθεί ολοκληρωτικά σ’ ένα οποιοδήποτε κόμμα. Αυτή η γνώμη πιθανόν να προξενήσει έκπληξη στους αναγνώστες, και γι’ αυτό (ξαναθυμίζοντας ακόμα μια φορά με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο πως πρόκειται για γνώμη ενός τρίτου) θα περάσω κατευθείαν στη διευκρίνιση των απόψεών μου.
Το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών γεννήθηκε από τη γενική απεργία, εξαιτίας της απεργίας, για τους σκοπούς της απεργίας. Ποιος διεξήγαγε και αποπεράτωσε νικηφόρα την απεργία; Ολόκληρο το προλεταριάτο, που μέσα του υπάρχουν, ευτυχώς σαν μειοψηφία, και μη σοσιαλδημοκράτες. Τι σκοπούς επιδίωκε η απεργία; Οικονομικούς και πολιτικούς μαζί. Οι οικονομικοί αφορούσαν ολόκληρο το προλεταριάτο, όλους τους εργάτες και ως ένα βαθμό μάλιστα όλους τους εργαζόμενους, και όχι μόνο τους μισθωτούς εργάτες. Οι πολιτικοί σκοποί αφορούσαν όλο το λαό, ή, πιο σωστά, όλους τους λαούς της Ρωσίας. Οι πολιτικοί σκοποί της ήταν η απελευθέρωση όλων των λαών της Ρωσίας από το ζυγό της απολυταρχίας, της δουλοπαροικίας, της έλλειψης δικαιωμάτων, της αστυνομικής αυθαιρεσίας.
Πάμε παρακάτω. Πρέπει να συνεχίσει το προλεταριάτο τον οικονομικό αγώνα; Ασφαλώς πρέπει, πάνω σ’ αυτό δεν υπάρχουν κι ούτε μπορούν να υπάρχουν δυο γνώμες ανάμεσα στους σοσιαλδημοκράτες. Πρέπει να διεξάγεται αυτός ο αγώνας μόνο από τους σοσιαλδημοκράτες, είτε μόνο κάτω από τη σοσιαλδημοκρατική σημαία; Μου φαίνεται, όχι∙ εξακολουθώ να διατηρώ τη γνώμη που διατύπωσα (είναι αλήθεια σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες, που πάλιωσαν πια) στο «Τι να κάνουμε;», και συγκεκριμένα τη γνώμη πως δεν είναι σκόπιμο να περιορίζουμε τον αριθμό των μελών των επαγγελματικών ενώσεων, συνεπώς, και τον αριθμό εκείνων που παίρνουν μέρος στον επαγγελματικό, τον οικονομικόν αγώνα, μόνο στα μέλη του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Μου φαίνεται πως το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, σαν επαγγελματική οργάνωση, πρέπει να επιδιώκει να περιλαβαίνει μέσα του βουλευτές απ’ όλους τους εργάτες, τους υπαλλήλους, το υπηρετικό προσωπικό, τους εργάτες γης κτλ., απ’ όλους εκείνους που απλώς θέλουν και μπορούν να παλαίψουν από κοινού για την καλυτέρευση της ζωής όλου του εργαζόμενου λαού, απ’ όλους εκείνους που απλώς έχουν κάποια στοιχειώδη πολιτική τιμιότητα, απ’ όλους, εκτός από τους μαυροεκατονταρχίτες. Όσο για μας, τους σοσιαλδημοκράτες, εμείς θα προσπαθήσουμε από την πλευρά μας, πρώτο, να μπούμε σ’ όλα τα συνδικάτα με ολόκληρη (αν είναι δυνατό) τη δύναμη όλων των κομματικών μας οργανώσεων, και, δεύτερο, να χρησιμοποιήσουμε την κοινή πάλη με τους συντρόφους προλετάριους, ανεξάρτητα από τις αντιλήψεις τους, για να κηρύσσουμε ακούραστα και σταθερά τη μοναδικά συνεπή, τη μοναδικά πραγματική προλεταριακή κοσμοθεωρία, το μαρξισμό. Για ένα τέτοιο κήρυγμα, για μια τέτοια δουλειά προπαγάνδας και ζύμωσης, εμείς ασφαλώς θα διατηρήσουμε, θα δυναμώσουμε και θα αναπτύξουμε το ολότελα αυτοτελές, σταθερό στις αρχές του ταξικό κόμμα μας του συνειδητού προλεταριάτου, δηλ. το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας. Κάθε βήμα του προλεταριακού αγώνα, συγχωνευμένο αδιάρηκτα με τη σοσιαλδημοκρατική, σχεδιασμένη και οργανωμένη δράση μας θα φέρνει τις μάζες της εργατικής τάξης της Ρωσίας όλο και πιο κοντά στη σοσιαλδημοκρατία.
Αυτό όμως το μισό του ζητήματος που αφορά τον οικονομικό αγώνα είναι σχετικά απλό, και μάλιστα ζήτημα είναι αν προκαλεί ιδιαίτερες διαφωνίες. Διαφορετικό πράγμα είναι το άλλο μισό του ζητήματος: η πολίτική καθοδήγηση, ο πολιτικός αγώνας. Διακινδυνεύοντας να καταπλήξω ακόμα περισσότερο τους αναγνώστες, είμαι ωστόσο υποχρεωμένος να πω πως και σ’ αυτό τον τομέα δεν μου φαίνεται σκόπιμο ν’ απαιτούμε από το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών να αποδεχτεί το σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα και να ενταχθεί στο Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας. Μου φαίνεται πως για την πολιτική καθοδήγηση του αγώνα σήμερα είναι εξίσου απόλυτα απαραίτητα και το Σοβιέτ (μετασχηματισμένο προς την κατεύθυνση που θα πούμε τώρα) και το κόμμα.
Μπορεί και να πέφτω έξω, όμως (σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχω, πληροφορίες ελλείπεις και μόνο «από τα χαρτιά») μου φαίνεται πως από πολιτική άποψη το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών πρέπει να το βλέπουμε σαν έμβρυο τής προσωρινής επαναστατικής κυβέρνησης. Μου φαίνεται πως το Σοβιέτ πρέπει, όσο το δυνατό πιο γρήγορα, ν’ ανακηρύξει τον εαυτό του προσωρινή .επαναστατική κυβέρνηση όλης της Ρωσίας είτε (πράγμα πού είναι το ίδιο, μόνο με άλλη μορφή) να δημιουργήσει μια προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση.
Γράφτηκε στις 2—4 (15—17) του Νοέμβρη 1905. Πρωτοδημοσιεύτηκε στις 15 του Νοέμβρη 1940 στην εφημερίδα «Πράβντα» αρ. φύλ. 308
Άπαντα 5η ρωσ. έκδ. τόμ. 12ος, σελ. 61—64.
ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΩΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΔΕΚΡ
«ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΠΑ ΤΟ ΕΝΩΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΔΕΚΡ»
ΤΑ ΣΟΒΙΕΤ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ
Παίρνοντας υπόψη:
1) πως τα Σοβιέτ των εργατών βουλευτών εμφανίζονται αυθόρμητα εξαιτίας των μαζικών πολιτικών απεργιών, σαν «κομματικές οργανώσεις των πλατιών εργατικών μαζών∙
2) πως τα Σοβιέτ αυτά στην πορεία της πάλης αναπόφευκτα αλλάζουν, τόσο ως προς τη σύνθεσή τους, εντάσσοντας στις γραμμές τους τα πιο επαναστατικά στοιχεία της μικροαστικής τάξης, όσο και ως προς το περιεχόμενο της δράσης τους, μετατρεπόμενα από καθαρά απεργιακές οργανώσεις σε όργανα της πανεπαναστατικής πάλης∙
3) πως, εφόσον τα Σοβιέτ αυτά είναι έμβρυα της επαναστατικής εξουσίας, η δύναμη και η σημασία τους εξαρτιώνται ολοκληρωτικά από τη δύναμη και την επιτυχία της εξέγερσης.
Δεχόμαστε και προτείνουμε στο συνέδριο να κάνει δεκτό:
1) πως το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας πρέπει να συμμετέχει στα ακομματικά Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, συγκροτώντας απαραίτητα μέσα σε κάθε Σοβιέτ όσο το δυνατό πιο ισχυρές ομάδες κομματικών μελών και κατευθύνοντας τη δράση αυτών των ομάδων σε στενό συνδυασμό με τη γενική δράση του κόμματος∙
2) πως η δημιουργία τέτοιων οργανώσεων, για πλατύτερη και βαθύτερη επιρροή της σοσιαλδημοκρατίας πάνω στο προλεταριάτο και του προλεταριάτου πάνω στην πορεία και την έκβαση της δημοκρατικής επανάστασης, μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να είναι καθήκον των τοπικών οργανώσεων του κόμματός μας·
3) πως πρέπει να προσελκύονται σε συμμετοχή στα ακομματικά Σοβιέτ των εργατών βουλευτών όσο το δυνατό πλατύτερα στρώματα των εργατών, καθώς και εκπρόσωποί της επαναστατικής δημοκρατίας, και ιδιαίτερα από αγρότες, φαντάρους και ναύτες∙
4) πως με το πλάταιμα της δράσης και της σφαίρας επιρροής των Σοβιέτ των εργατών βουλευτών είναι απαραίτητο να τονίζουμε πως τέτοιου είδους θεσμοί, όταν δεν στηρίζονται στον επαναστατικό στρατό και δεν ανατρέπουν τις κυβερνητικές αρχές (δηλ. όταν δεν μετατρέπονται σε προσωρινές επαναστατικές κυβερνήσεις), είναι καταδικασμένοι σε αναπόφευκτη κατάρευση∙ γι’ αυτό ο εξοπλισμός του λαού και το δυνάμωμα της στρατιωτικής οργάνωσης του προλεταριάτου πρέπει να θεωρούνται σαν ένα από τα κύρια καθήκοντα αυτών των θεσμών σε κάθε επαναστατική στιγμή.
Τόσο στο άρθρο το 1905 όσο και στο σχέδιο για το Συνέδριο φαίνονται καθαρά:
- Χρειάζεται κόμμα (ΚΚ) και Σοβιέτ
- Το Σοβιέτ εργατών γεννήθηκε από τη γενική απεργία
- Το Σοβιέτ δεν είναι σκόπιμο να προσκολληθεί ολοκληρωτικά σ’ ένα κόμμα
- Το Σοβιέτ πρέπει να επιδιώκει διεύρυνση απ’ όλα τα στρώματα της εργατικής τάξης, εργάτες γης κ.α.
- Το κόμμα δουλεύει στα Σοβιέτ διατηρώντας πλήρως την αυτοτέλειά του
- Τα Σοβιέτ χαρακτηρίζονται ακομματικά
- Τα Σοβιέτ πρέπει να ανακηρύξουν τον εαυτό τους προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση ή να δημιουργήσουν άλλη επαναστατική κυβέρνηση
Με τη λήξη της απεργίας και τις εξελίξεις της επανάστασης του 1905 τα Σοβιέτ αδρανοποιούνται, δεν υπάρχουν. Μια μορφή εμφανίστηκε το 1915, ο κεντρικός πυρήνας εργατών (από τους Μενσεβίκους), με στόχο να μπει ανάμεσα στα Σοβιέτ εργατών και στη νέα Κεντρική Βιομηχανική Στρατιωτική Επιτροπή του Πέτρογκραντ.
Ουσιαστικά τα Σοβιέτ δημιουργούνται και αναπτύσσονται μετά την επανάσταση του Φλεβάρη και την ανάδειξη της αστικής κυβέρνησης του Κερένσκι. Η πρώτη πανρωσική διάσκεψη των Σοβιέτ έγινε 27/28 Φλεβάρη του 1917 στο Μινσκ. Οι Μπολσεβίκοι αντιπρόσωποι αποτελούσαν λιγότερο από το 10%.
Με τον ερχομό του Λένιν από την εξορία τον Απρίλη, το κόμμα των Μπολσεβίκων καθορίζει τους στόχους της επανάστασης και τον τρόπο (πώς θα πραγματοποιηθεί). Όλα αυτά διατυπώνονται σε συνθήματα λίγων λέξεων που εγγίζουν και κινητοποιούν εργάτες, στρατιώτες και τον ρώσικο λαό: «Ψωμί, Γη, Ειρήνη, Ελευθερία», «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ».
Πρέπει να σημειωθεί η ριζική διαφορά για το ρόλο των Σοβιέτ. Οι Μενσεβίκοι και οι Εσέροι έβλεπαν κι ήθελαν τα Σοβιέτ σα μορφή πίεσης στην αστική κυβέρνηση γιατί θεωρούσαν ότι δεν υπάρχουν προϋποθέσεις (ανάπτυξη καπιταλισμού) για σοσιαλιστική επανάσταση. Αντίθετα, οι Μπολσεβίκοι και ο Λένιν επιδίωκαν την ανάδειξη των Σοβιέτ σε πλήρη εξουσία κι έτσι το πέρασμα με σχετικά ειρηνικό τρόπο στην εξουσία της εργατικής τάξης, για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.
Ταυτόχρονα, ο Λένιν επιδίωκε τη συσπείρωση όλων των διεθνιστών επαναστατών, έχοντας αρχίσει από το Μάη συζητήσεις με τον Τρότσκι. Τον Ιούλιο έγινε ξανά πρόταση στους Μενσεβίκους και τον Μάρτοφ να αναδείξουν τα Σοβιέτ σε κυβέρνηση. Μετά την άρνηση στο VI Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ (Μπολσεβίκοι) από 26 Ιουλίου ως 3 Αυγούστου, απέσυραν προσωρινά το σύνθημα «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» και αποφάσισαν εξέγερση. Το Συνέδριο έγινε με απουσία του Λένιν και του Ζηνόβιεφ που αναζητούσε η αστυνομία και του Τρότσκι που ήταν φυλακή, με συμμετοχή όμως τροτσκιστών αφού είχε μόλις επέλθει συμφωνία.
Το Συνέδριο δεν έδωσε στη δημοσιότητα τη σύνθεση της ΚΕ αλλά μόνο τα ονόματα αυτών που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους. Ψήφισαν 134 αντιπρόσωποι: Λένιν 133, Ζηνόβιεφ 132, Κάμενεφ 131, Τρότσκι 131. Η ΚΕ αποτελείτο από 21 μέλη και 10 αναπληρωματικά. Τακτικά μέλη εξελέγησαν ακόμη οι: Αρτιόμ, Μπερζίμ, Μπουμάνοφ, Μπουχάριν, Ντζερζίνσκι, Κολοντάι, Κρετίνσκι, Μιλιάτιν, Μουράνοφ, Ναγκίν, Ρίκοφ, Τσαουμιάν, Σμίλγκα, Σοκόλνικοφ, Στάλιν, Σβερντλόφ και Ουρίτσκι.
Αυτή ΚΕ, μαζί με άλλα στελέχη, ανέλαβαν την ευθύνη για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης. Ταυτόχρονα με γρήγορους ρυθμούς άλλαζαν οι συσχετισμοί υπέρ των Μπολσεβίκων στα Σοβιέτ. Στην Πετρούπολη και τη Μόσχα είχαν την πλειοψηφία. Το σύνθημα «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» επανέρχεται και η Πανρωσική Σύνοδος (25-27 Οκτώβρη) των Σοβιέτ Εργατών, Στρατιωτών, Αγροτών τάσσεται με την εξέγερση και εκλέγει κυβέρνηση με επικεφαλής τον Λένιν. Από αυτό το σημείο και μετά αρχίζει ένα άλλο κεφάλαιο που αξίζει να μελετηθεί όσον αφορά ζητήματα χειρισμών, πολιτικής και τακτικής από τον Λένιν και κυρίως τη λειτουργία του Μπολσεβίκικου κόμματος.
Ορισμένες σκέψεις για τη Διακήρυξη
Θεωρώ ότι χρειάζεται σοβαρή μελέτη και κατόπιν παρατηρήσεις, κριτικές, προτάσεις. Πρέπει να παίρνεται υπόψη ότι είναι Διακήρυξη και όχι Πρόγραμμα. Αυτού δοθέντος, στη συνέχεια θα υπάρξουν συμπληρώσεις, διευκρινήσεις, ανάδειξη σημαντικών πλευρών. Η Διακήρυξη θεωρώ ότι χαράζει την κατεύθυνση, αναδείχνει τη λογική σε ζητήματα πολιτικής και τακτικής.
Οι προτάσεις και παρατηρήσεις ακόμα και εκτιμήσεις που απορρίπτουν μέρος ή και το σύνολο είναι χρήσιμες όταν είναι αιτιολογημένες και δεν έχουν προσωπικό χαρακτήρα. Άλλωστε πρέπει να μιλάμε για αντιπαράθεση θέσεων και απόψεων και όχι για προσωπικές διαφορές. Με βάση αυτά, έχει ενδιαφέρον η αφετηρία. Αν είναι από Μαρξιστική Λενινιστική αφετηρία, αυτό αφορά και τη Διακήρυξη.
Ο Λένιν, σε γράμμα εκτίμηση της στιγμής, το 1917 έλεγε: «Ο μαρξισμός απαιτεί από μας τον πιο ακριβή, αντικειμενικά επαληθεύσιμο υπολογισμό του συσχετισμού των τάξεων και των συγκεκριμένων ιδιομορφιών της κάθε ιστορικής στιγμής». Ερώτημα: “προσπαθεί να κάνει αυτό η Διακήρυξη του Δεκέμβρη;”. Νομίζω πως ναι. Υπάρχουν οι εκτιμήσεις για τον σημερινό κόσμο, για την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, για την κρίση του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, για τη δημιουργία νέων ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων. Για την Ελλάδα το επίπεδο ανάπτυξής της, τη χρεοκοπία και τις αιτίες, για τις αντιθέσεις κλπ. Με βάση αυτά και τον χαρακτήρα της εποχής, καταλήγει ότι η επανάσταση στην Ελλάδα θα έχει σοσιαλιστικό χαρακτήρα.
Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την κατάσταση, νομίζω δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές. Έχω όμως τη γνώμη ότι δεν κατανοούνται οι ιδιομορφίες του σήμερα σε σχέση με κάποιες προηγούμενες θέσεις των ΚΚ και του ΚΚΕ. Σ’ αυτές θα αναφερθώ.
Τη δεκαετία του 1970 αναπτύχθηκε η θεωρία της κύριας αντίθεσης, υιοθετήθηκε από πολλά ΚΚ κι από το δικό μας το ΚΚΕ. Αυτή η εκτίμηση βασιζόταν στην ύπαρξη των δύο παγκόσμιων κοινωνικών και πολιτικών συστημάτων, στην αντίθεσή τους. Έπαιρνε επίσης υπόψη το Κίνημα των Αδεσμεύτων που, ξεκινώντας από το ζήτημα του πολέμου και της κατάργησης των πυρηνικών, είχε σαφή αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα. Θεωρήθηκε ότι έτσι διαμορφώνονταν οι δυο άξονες «Ιμπεριαλισμός και πόλεμος – αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις», «πυρηνική καταστροφή – Ειρήνη». Σωστό ή όχι, ιστορικοί, φιλόσοφοι, θεωρητικοί πρέπει να ασχοληθούν. Μπορούμε σήμερα να μιλάμε για “κύρια αντίθεση” με την έννοια που αυτή έμπαινε το 1970-1980; Νομίζω πως ΟΧΙ.
Δεύτερη ιδιομορφία αφορά την ουσιαστική ανυπαρξία ΚΚ σε παγκόσμια κλίμακα εδώ και σαράντα χρόνια, ζήτημα που είχε λυθεί πριν από 100 χρόνια. Αυτό ισχύει και στη χώρα μας και αναπτύσσεται στη Διακήρυξη. Ένα από τα ζητήματα που υπήρχαν και υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και εκτιμήσεις αφορά την πολιτική των συνεργασιών των ΚΚ. Υπάρχει βέβαια ένας ευρύς κύκλος πάνω σ΄αυτό:
- Κοινή στάση με άλλα κόμματα και με αστικά για κάποιο ζήτημα στη Βουλή ή στο κίνημα (π.χ. δημοκρατικά δικαιώματα).
- Κοινή δράση ακόμα και εκλογική συνεργασία (π.χ. σε Δήμους).
- Ζήτημα σοβαρό είναι η συμμετοχή ΚΚ σε κυβέρνηση στα πλαίσια του καπιταλισμού. Θεωρώ πως πρέπει να είναι σχεδόν απαγορευτικό. Σε εντελώς ειδικές καταστάσεις στήριξη ή ανοχή.
Σχετικά με το Μέτωπο: Νομίζω ότι πρέπει να καθορίζεται με σαφήνεια ο χαρακτήρας, ο σκοπός (π.χ. αντιδικτατορικό, αντιφασιστικό, αντιιμπεριαλιστικό, αντικαπιταλιστικό κλπ). Τώρα, ποιο Μέτωπο ανταποκρίνεται στη εκάστοτε δοσμένη στιγμή είναι το ζητούμενο. Στην κομμουνιστική ορολογία έχει καθιερωθεί όταν μιλάμε για Μέτωπο να θεωρείται αναγκαία και βέβαιη η συμμετοχή του ΚΚ. Μέτωπο χωρίς ΚΚ δεν μπορεί να υπάρξει. Η συμμετοχή στο Μέτωπο δεν αντικαθιστά την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική αυτοτέλεια του ΚΚ. Το Μέτωπο είναι σταθερό όταν ξεκινά από τα κάτω και βασίζεται στη βάση, στο οργανωμένο εργατικό και λαϊκό κίνημα.
Σκέψεις και προβληματισμοί υπάρχουν για διαφορές, ή πιθανές διαφορές, με το Πρόγραμμα του 15ου Συνεδρίου του ΚΚΕ. Κάποιες διαφορές υπάρχουν στις εκτιμήσεις για την κατάσταση παγκόσμια και στη χώρα. Είναι φυσιολογικό, μετά από 25 χρόνια. Σχετικά με το τι να γίνει και πώς είναι καθοριστική η (μη) ύπαρξη κόμματος. Ωστόσο σε βασικά ζητήματα δεν διαφέρει. Το πιο κρίσιμο είναι ο χαρακτήρας της επανάστασης. Εκεί υπάρχει ταύτιση: θα είναι σοσιαλιστική. Στο άρθρο 15 η Διακήρυξη μιλάει για την ανάγκη κοινωνικοπολιτικού Μετώπου και πώς αυτό θα γίνει. Είναι σωστό ότι στη Διακήρυξη δεν δίνεται όνομα στο Μέτωπο και δεν γίνεται λόγος για πιθανότητα σχηματισμού κυβέρνησης από το κοινοβούλιο. Όμως στο 15 με σαφήνεια γίνεται αναφορά για περίοδο και κατάσταση ανάπτυξης των αγώνων και όξυνση της ταξικής πάλης. Δεν αφορούσε συνεργασίες κομμάτων έξω από το κίνημα, απλές κοινοβουλευτικές διαδικασίες.
Θεωρώ ότι το Μέτωπο μπορεί να συγκροτηθεί σε περίοδο επαναστατικής κατάστασης όπου συντελούνται ριζικές πολιτικές αλλαγές. Η έκβαση του αγώνα θα κριθεί από την ικανότητα του ΚΚ στη δοσμένη στιγμή κι από την ισχύ του Μετώπου στα εργοστάσια και τους κλάδους στρατηγικής σημασίας. Τα ζητήματα Σχετικά με την κυβέρνηση, την ονομασία και το πώς, ας αφήσουμε να τα λύσουν οι τότε πρωταγωνιστές.
