Γράφει ο Γεράσιμος Αραβανής
Εισήλθε η Ευρώπη και ο κόσμος ολόκληρος στον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο; Αυτό θα αναρωτηθεί κάποιος παρακολουθώντας το βομβαρδισμό που υφίστανται οι λαοί της Ευρώπης από κορυφαίους πολιτικούς παράγοντες της.
Μπήκαμε σε εποχή πολέμου και πρέπει να προετοιμαστούμε κατάλληλα δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός.
Βρισκόμαστε αναμφίβολα σε πόλεμο μας διαβεβαίωσε ο Μπορέλ.
Κανείς δεν ξέρει πόσο χρόνο έχουμε μπροστά μας δήλωσε ο υπουργός άμυνας της Σουηδίας, η οποία συνεχίζει πυρετωδώς τις πολεμικές προετοιμασίες.
Πρέπει να έχετε έναν φακό και ένα μπουκάλι νερό έτοιμο συνέστησε στους γερμανούς ο πρώην πρόεδρος της στρατιωτικής επιτροπής του ΝΑΤΟ.
Όμως τους ξεπέρασε όλους ο Μακρόν αυτός που μόλις πριν δύο χρόνια ήταν ο διαμεσολαβητής για την ειρήνευση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας απορρίπτοντας την πολιτική απομόνωσης της Ρωσίας από τις ΗΠΑ. Ορθά κοφτά δήλωσε την ανάγκη μετατροπής της γαλλικής οικονομίας σε οικονομία του πολέμου κάτι που είχε να ακουστεί στη Γαλλία από την εποχή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου τότε που ο γαλλικός πληθυσμός ολόκληρος είχε επιστρατευθεί στην πολεμική βιομηχανία για να εξοπλιστεί ο γαλλικό στρατός απέναντι στην επίθεση της Γερμανίας.
Είχε προηγηθεί του Μακρόν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην υπουργός άμυνας της Γερμανίας η οποία επέκρινε την 30τή περίοδο υποεπενδύσεων στη γερμανική πολεμική βιομηχανία και εξήγγειλε αύξηση της παραγωγής οβίδων από 500.000 το χρόνο σε δύο εκατομμύρια το 2025, την κατασκευή drones, όπλων για το διάστημα, συστημάτων πυροβολικού και φυσικά την αναπλήρωση του πολεμικού υλικού που καταστρέφεται στην Ουκρανία.
Τα τελευταία 2-3 χρόνια ο εξοπλιστικός πυρετός συνεπήρε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης από τις μικρότερες ως τις μεγαλύτερες από τις πιο πλούσιες ως τις φτωχότερες. Πολεμικά εργοστάσια που διέκοψαν τη λειτουργία τους από πολλές δεκαετίες ξαναέβαλαν μπρος οδηγώντας τις πολεμικές δαπάνες σε δυσθεώρητα ύψη.
Το σύνολο των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών το 2023 έφτασε τα 2443 δισεκατομμύρια δολάρια ποσό ρεκόρ όλων των εποχών. Από το ποσό αυτό οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 37,5% και συνολικά οι χώρες του ΝΑΤΟ το 53%. Αν μάλιστα προστεθούν και οι δαπάνες χωρών συμμάχων τους που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ το ποσοστό ξεπερνά το 62%. Αντίστοιχα οι δαπάνες της Κίνας ανέρχονται στο 12,7% των παγκόσμιων δαπανών.
Το κύριο και μοναδικό ίσως επιχείρημα που επικαλούνται οι χώρες της δυτικής Ευρώπης και οι ΗΠΑ είναι ο ρωσικός κίνδυνος, επισημαίνοντας ότι η Ρωσία δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία θα επιτεθεί σε γειτονικές της χώρες και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως στη Γερμανία, θα απειλήσει ολόκληρη ευρωπαϊκή ήπειρο. Είναι όμως σοβαρό επιχείρημα ότι η Ρωσία θα καταλάβει τη Μαδρίτη και για το λόγο αυτό αυξάνει ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της Ισπανίας κατά 10%, θα καταλάβει το Παρίσι γι’ αυτό ο γαλλικός προϋπολογισμός αυξάνεται κατά 65%; Για να μην αναφερθούμε στην Πολωνία που αύξησε τις στρατιωτικές δαπάνες της το 2023 κατά 75%, Φινλανδία κατά 54% τη Δανία κατά 39% κλπ. Μπορεί η Ρωσία να καταλάβει την Ευρώπη ολόκληρη και αν αυτό συμβεί τι θα την κάνει;
Η πραγματικότητα είναι ότι η ρωσοουκρανική σύγκρουση ενέτεινε την στρατιωτικοποίηση των οικονομιών που ήδη βρισκόταν σε βαθιά οικονομική ύφεση. Μπορεί να λειτούργησε ως επιταχυντής της αλλά δεν είναι η βασική αιτία ούτε επίσης η διαφαινόμενη ανατροπή των γεωστρατηγικών συσχετισμών σε βάρος των ΗΠΑ και των συμμάχων τους και εξ αυτού του λόγου ξέσπασε ο πολεμικός πυρετός.
Εξάλλου έχει πλέον αποδειχθεί ότι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έσπρωξαν κυριολεκτικά τη Ρωσία στον πόλεμο με συγκεκριμένο σχέδιο που ξεδιπλώθηκε για αρκετά χρόνια εντάσσοντας καταρχήν στο ΝΑΤΟ βήμα το βήμα όλες τις χώρες του πρώην συμφώνου της Βαρσοβίας και απειλούσαν τη Ρωσία με οριστική περικύκλωση. Ακόμη και τη συμφωνία της Κωνσταντινούπολης λίγο μετά την έναρξη του πολέμου τορπίλισαν που θα τερμάτιζε από τότε κιόλας τον πόλεμο οδηγώντας στην ακύρωση της. Ο λόγος ήταν ότι ο χρόνος περνούσε και η Ρωσία έβγαινε από την πολύπλευρη κρίση της και δυνάμωνε η οικονομική και γεωστρατηγική ισχύς της και θα ήταν πιο δύσκολο μελλοντικά να την εξαναγκάσουν σε δευτερεύοντα ρόλο στο πλαίσιο της στρατηγικής τους με κυρίαρχο το ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η βάση του φαινομένου της στρατιωτικοποίησης είναι οι ίδιες οι ανάγκες της καπιταλιστικής αναπαραγωγής και του ξεπεράσματος της οικονομικής κρίσης του συστήματος. Η διευρυμένη παραγωγή απαιτούσε διευρυμένες αγορές για την προώθηση των προϊόντων. Όταν πλέον η εσωτερική αγορά δεν μπορούσε να τα απορροφήσει και οι δεδομένες εξαγωγές δεν έλυναν το πρόβλημα το κεφάλαιο στράφηκε κατ’ καταρχήν στην απόκτηση αποικιών για πρώτες ύλες, φτηνό εργατικό δυναμικό και αύξηση της κατανάλωσης. Οι ανταγωνισμοί μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για την απόκτηση αποικιών και τον έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς και οι συγκρούσεις μεταξύ τους μεγάλωσαν. Οι απαιτήσεις για αυξημένες πολεμικές δαπάνες, στρατό ναυτικό και κάθε είδους εξοπλισμούς πολλαπλασιάστηκαν .Ο μιλιταρισμός και η στρατιωτικοποίηση έκαναν ένα σημαντικό βήμα, οι πόλεμοι έγιναν σύνηθες φαινόμενο. Στην πορεία του μεσοπολέμου ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός επεκτείνεται στο μεγάλο μέρος του πλανήτη η αποικιοκρατία υποχωρεί και προς τη δεκαετία του 1960 παύει να υπάρχει, όμως η εξάρτηση της μεγάλης πλειοψηφίας των χωρών του πλανήτη από λίγες μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δυναμώνει. Η πόλεμοι γίνονται συνεχείς και δεν αναφερόμαστε φυσικά στους δύο παγκόσμιους πολέμους μόνο. Έκφραση της πραγματικότητας που διαμορφώνεται είναι η στρατιωτικοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας.
Η διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου και η διεθνοποίηση του παράλληλα με την μείωση του μέσου ποσοστού κέρδους κάνει επιτακτική την ανάγκη πιο ανοικτής και ενεργητικής παρέμβασης του κράτους. Το κράτος γίνεται ο κύριος ρυθμιστής της οικονομίας μέσω της ανάληψης άμεσα οικονομικών δραστηριοτήτων εκεί που ιδιωτική πρωτοβουλία δεν είχε ιδιαίτερο συμφέρον να επενδύσει και μέσω των διευρυμένων κρατικών προϋπολογισμών που κατανέμουν τον εθνικό πλούτο με βάση τις προτεραιότητες του κεφαλαίου κυρίως μέσω της στρατιωτικοποίησης της οικονομίας. Στόχος πάντα ήτανε το μέγιστο κέρδος του κεφαλαίου.
Χάρη στην ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνικής η τεχνολογία των όπλων και γενικότερα η τέχνη του πολέμου τελειοποιήθηκαν, η παραγωγή όπλων και γενικότερα οι πόλεμοι έγιναν πολύ περισσότερο δαπανηροί και θανατηφόροι, αν σκεφτεί κανείς ότι στη θέση της οβίδας ήρθε ο πύραυλος, στη θέση του αλόγου το τελευταίου τύπου άρμα μάχης πιο πρόσφατα τα drones, τα πανάκριβα πολεμικά αεροσκάφη κι άλλα σύγχρονα όπλα. Ο σύγχρονος πόλεμος απαιτεί τελειότατες επικοινωνίες, τεράστια εκπαίδευση και εξειδίκευση τού προσωπικού και μαζί υπερδιόγκωση της στρατιωτικής γραφειοκρατίας, του πιο σκληρού πυρήνα της κρατικής μηχανής. Η πρόοδος της επιστήμης και οι νέες κατακτήσεις της δημιουργήθηκαν για στρατιωτικές ανάγκες είτε αξιοποιούνται πρωτίστως για στρατιωτικούς σκοπούς.
Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν στην περίοδο της “ειρήνης”, στο χρόνο που μεσολαβεί και προετοιμάζει την ανοιχτή πολεμική σύγκρουση. Στην περίοδο πολεμικών συγκρούσεων είναι αυτονόητο ότι πολλαπλασιάζονται, αφού η ζήτηση εκτινάσσεται.
Η τεράστια ανάπτυξη της βιομηχανίας η αύξηση του πλούτου δεν λειτουργεί υπέρ της βελτίωσης της ζωής του ανθρώπου λειτουργεί για την καταστροφή. Ο Λένιν έδινε αυτή την πραγματικότητα σε όλη την τραγική διάσταση της: Να η δουλειά που έκανε αυτή η πλούσια προηγμένη μεγάλη βιομηχανία, έλεγε στην εισήγησή του στο 9ο πανρωσικό συνέδριο των σοβιέτ. Δούλευε για το σακάτεμα των ανθρώπων αυτή η ανθηρή μεγάλη βιομηχανία ικανή να εφοδιάζει τον κόσμο με όλα τα προϊόντα που υπάρχουν στη γη. Μόνο που δεν ξέρουν να τη χρησιμοποιήσουν παρά για να φτιάχνουν πυροβόλα, βήματα και άλλα όπλα που με μεγάλη επιτυχία χρησιμοποιήθηκαν στα 1914- 1918. Τότε η βιομηχανία δούλευε για τον πόλεμο και εφοδίαζε την ανθρωπότητα με τα προϊόντα της τόσο καλά ώστε να έχουμε τουλάχιστον 10 εκατομμύρια νεκρούς και 20 εκατομμύρια ανάπηρους.
Ο καπιταλισμός περιοδικά καταστρέφει μαζικά τα μέσα παραγωγής και το εργατικό δυναμικό αλλιώς δεν μπορεί να ζήσει και αυτό όχι μονάχα με τις οικονομικές κρίσεις μα κυρίως με τους αδιάκοπους τοπικούς και γενικευμένους πολέμους. Οι πόλεμοι του 20ου αιώνα, σημείωνε σημαντικός Αμερικανός οικονομολόγος, μπορεί να αποτελούν την επιθανάτια αγωνία του καπιταλισμού αλλά εξυπηρετούν και την παράταση αυτής της επιθανάτιας αγωνίας του.
Οι κύκλοι καταστροφής και ανοικοδόμησης μέσω των πολέμων παρέχει διέξοδο στο συσσωρευμένο κεφάλαιο. Τεράστιοι πόροι κατευθύνονται στις πολυεθνικές για την παραγωγή όπλων, στη συνέχεια οι πόλεμοι για την κατανάλωση τους, τεράστιες υλικές καταστροφές και ύστερα η ανοικοδόμηση. Το είδαμε πρόσφατα στο Αφγανιστάν στο Ιράκ σε άλλες χώρες θα το δούμε προσεχώς ολοκληρωμένα στην Ουκρανία. Έτσι δημιουργούνται οι ευκαιρίες κερδοφορίας για τις πολυεθνικές που αναζητούν νέες ευκαιρίες να επενδύσουν τα τεράστια ποσά που έχουν συσσωρεύσει.
Ιστορικά οι πόλεμοι έβγαλαν το κεφάλαιο από την κρίση υπερσυσσώρευσης του. Ο πολύ αιματηρός και καταστροφικός Β’ παγκόσμιος πόλεμος έβγαλε τελικά το καπιταλιστικό σύστημα από τη μεγάλη ύφεση που ξέσπασε το 1929 και όχι το new deal και ο κεϋνσιανισμός. Η σοβιετική απειλή, ο κομμουνιστικός κίνδυνος και οι περιφερειακοί πόλεμοι που ξέσπασαν μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο νομιμοποίησαν τη διόγκωση των στρατιωτικών προϋπολογισμών για να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση.
Στην πορεία ήρθε ο λεγόμενος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας που έδωσε πραγματικά ισχυρή οικονομική ένεση στις πολυεθνικές και ύστερα άλλοι περιφερειακοί πόλεμοι τώρα η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, η καταστροφή της Γάζας και έπεται συνέχεια. Πάντα ο ιμπεριαλισμός κατασκεύαζε έναν εχθρό προκειμένου να νομιμοποιήσει τους πολέμους του και να δικαιολογήσει την κρατική καταστολή καθώς και την περιστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Η 11η Σεπτέμβρη του 2011 σηματοδότησε την έναρξη μιας εποχής μόνιμου παγκοσμίου πολέμου. Ο προϋπολογισμός του πενταγώνου μεταξύ 1998 και 2011 αυξήθηκε 91% και σε παγκόσμιο επίπεδο τα χρόνια μεταξύ 2006 και 2015 κατά 50% αυξήθηκαν οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί το χωρών.
Όμως η πολεμική οικονομία δεν είναι μόνο οι κρατικοί στρατιωτικοί προϋπολογισμοί αυτοί είναι μόνο το άμεσο και εμφανές τμήμα της. Πολεμική οικονομία είναι ουσιαστικά η συγχώνευση της ιδιωτικής συσσώρευσης με την στρατιωτικοποίηση του κράτους. Ο ρόλος του κράτους είναι να διευκολύνει τη δράση του ιδιωτικού κεφαλαίου μέσω της στρατιωτικοποίησης του.
Ως το 2018 οι ιδιωτικοί στρατοί απασχολούσαν 15 εκατομμύρια ανθρώπους παγκόσμια και άλλα 20 εκατομμύρια εργάζονταν στην ιδιωτική ασφάλεια. Οι ιδιωτικές αστυνομίες είναι από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενους οικονομικούς τομείς και επισκιάζουν ακόμη και την κρατική ασφάλεια. Το 2003 έτος εισβολής στο Ιράκ το ποσοστό που δαπανήθηκε για την ι ιδιωτική ασφάλεια παγκόσμια ήταν 78% ψηλότερο των δημόσιων υπηρεσιών ασφαλείας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ιδιωτικούς στρατούς και αστυνομίες που εξυπηρετούν τη διαφύλαξη των ιδιωτικών περιουσιών και την προσωπική φύλαξη επιχειρηματιών, στελεχών και των οικογενειών τους, την παρακολούθηση των αντιπάλων, τις υποκλοπές και την συλλογή δεδομένων. Ουσιαστικά είναι το συμπλήρωμα των κρατικών δυνάμεων καταστολής, αλληλοσυμπληρώνονται δρουν παράλληλα και θα δράσουν αποφασιστικά εναντίον του λαού όταν η αστική τάξη αισθάνεται ότι απειλείται.
Αυτός είναι ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός και όσο περνά ο καιρός και δεν ανακάμπτει από την κρίση του η στρατιωτικοποίηση θα δυναμώνει και θα γίνεται όλο και πιο αντιδραστικός. Οι πόλεμοι θα αυξηθούν και ο κίνδυνος γενικευμένου πολέμου πιο πιθανός.
Ο μαζικός αγώνας εναντίον των ιμπεριαλιστικών πολέμων των επεμβάσεων και των εξοπλισμών πρέπει να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις να διαμορφωθεί ένα οργανωμένο καλά δικτυωμένο κίνημα. Χωρίς αυταπάτες ότι θα εκλείψουν οι πόλεμοι και η στρατιωτικοποίηση, αφού αυτή είναι η πεμπτουσία του καπιταλισμού σήμερα, η ένταση των αγώνων μπορεί να φέρει εμπόδια στους πολέμους να λιγοστέψουν τα θύματα και οι καταστροφές και παράλληλα σε διαλεκτική διασύνδεση αντιμπεριαλιστικού- αντιπολεμικού με τη συνολική πάλη εναντίον του κεφαλαίου με στόχο την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του θα διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις το εργατικό κίνημα να καταστεί ικανό να εκπληρώσει τον ιστορικό του ρόλου.
Στη χώρα μας η εξάρτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, την εποχή των μνημονίων κυρίως, πήρε μεγάλες διαστάσεις. Ο αγώνας για την εθνική ανεξαρτησία την κατάργηση όλων των υποδουλωτικών συμφωνιών, η έξοδος από το ΝΑΤΟ και η αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ιδιαίτερη σημασία μπορεί να κινητοποιήσει ευρύτερα λαϊκά στρώματα και αν συνδεθεί αρμονικά με τον αγώνα εναντίον του κεφαλαίου συνολικά μπορεί να δώσει διέξοδο για τη χώρα για τον λαό μας.
