Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών στη τη Γερμανία δημιούργησε νέα δεδομένα που χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη ρευστότητα και τις ανακατατάξεις μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Αναδειξε τη Χριστιανική Δημοκρατία με αυξημένο ποσοστό και την τάση να προσεγγίσει την καγκελαρία. τον τρικοματικό κυβερνητικό συνασπισμο να δέχεται ισχυρό ράπισμα και τα δύο κόμματα ΑfD και Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ με ιδιαίτερη δυναμική.
Το άρθρο που ακολουθεί περιγράφει τις διεργασίες, τις κοινωνικές αναφορές και τα συμφέροντας που εκφράζουν οι δυνάμεις αυτές.
του Νίκου Αλεξάτου*
Το πολιτικό σκηνικό στη Γερμανία είναι πρωτοφανές. Οι Ευρωεκλογές ανέτρεψαν τους πολιτικούς συσχετισμούς όπως αυτοί ήταν διαμορφωμένοι από τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021. Το σκηνικό όμως που διαμορφώνεται έχει πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις αντίστοιχες ανατροπές που έγιναν στην άλλη ηγεμονική δύναμη της Ε.Ε., τη Γαλλία και έδειξαν για άλλη μια φορά πως η Γερμανία δεν είναι Γαλλία. Η συμμετοχή στις εκλογές ανήλθε στο 64,8%.
Καθαρός νικητής των εκλογών είναι πρώτα απ’ όλα η δεξιά Ένωση των Χριστιανοδημοκρατών (Union CDU/CSU). Επικράτησε σε 8 από τα 16 κρατίδια, όλα στη Δυτική Γερμανία και πήρε συνολικά 30% των ψήφων. Τώρα, μπορεί να κοιτάζει προς το Kanzleramt, την έδρα του Καγκελαρίου στο Βερολίνο. Δεν έθεσε όμως θέμα πρόωρων εκλογών, αντίθετα, κάλεσε την κυβέρνηση να αλλάξει πολιτική σε θέματα οικονομίας και μετανάστευσης. Η νίκη δεν είναι θριαμβευτική και ο Μερτς είναι προσεκτικός, προκειμένου να μην ολισθήσει σε ατοπήματα που θα ανέτρεπαν εκ νέου το εξαιρετικά ρευστό πολιτικό σκηνικό.
Το σκηνικό χαρακτηρίζεται ρευστό γιατί αναπτύσσονται νέες δυναμικές με ανακατατάξεις. Έτσι, νικήτρια καθαρή είναι και η υπερσυντηρητική, εθνικιστική και με ακροδεξιές τάσεις Εναλλακτική για τη Γερμανία. Η AfD, που πήρε 16% σε ομοσπονδιακό επίπεδο, βγήκε πρώτο κόμμα σε όλη την πρώην Ανατολική Γερμανία με ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ του 27 και 31%. Το κόμμα αισθάνεται δυνατό και καλά προετοιμασμένο για τις εκλογικές αναμετρήσεις που έρχονται σε τοπικό επίπεδο μέσα στη χρονιά. Τόσο στη Σαξονία, όσο και στη Θουριγγία, αλλά και στο Βρανδεμβούργο στήνονται τον Σεπτέμβριο κάλπες για τα τοπικά κοινοβούλια και για τους δήμους. Τα τρία κρατίδια, όλα στην πρώην Ανατολική Γερμανία, υπόσχονται μεγάλα πολιτικά οφέλη για το κόμμα καθώς εκεί είναι ήδη πρώτη δύναμη. Επί της ουσίας η AfD πέτυχε νίκη και βρίσκεται στο κατώφλι της τοπικής εξουσίας. Και αυτό με την πλευρά του θα οδηγήσει το κόμμα σε ακόμη καλύτερες θέσεις, αλλά, παράλληλα, θα το θέσει προ ευθυνών διαχείρισης της κατάστασης των πολιτών που μόνο καλή δεν είναι.
Τρίτος νικητής είναι το αντίπαλον δέος της δεξιάς και της AfD: η Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) κατόρθωσε να πετύχει τρεις στόχους. Πρώτον, πήρε σε ομοσπονδιακό επίπεδο 6,2% και καταγράφεται πάνω από το αριστερό κόμμα DieLinke και τους κυβερνώντες φιλελευθέρους του FDP. Είναι το μεγαλύτερο από τα μικρά κόμματα. Δεύτερον, κατάφερε να πάρει τον αριστερό κόσμο από το DieLinke ή από το σπίτι του και να εκλεγεί τρίτο σε όλη την πρώην Ανατολική Γερμανία, σταθερά πίσω από AfD και CDU, με ποσοστά μεταξύ 12,5 και 16,5%. Ακόμα και στο δύσκολο Βερολίνο κατόρθωσε να συγκεντρώσει κάτι λιγότερο από 9% και να ξεπεράσει το DieLinke.
Τρίτον, φάνηκε να καταφέρνει να βάλει φρένο στην ανάπτυξη της AfD. Δίνοντας πολιτική φωνή σε πλήθος πολιτών, με καθαρά αντινεοφιλελεύθερο, αντιπολεμικό και κοινωνικό λόγο, φαίνεται πως πείθει. Η σχέση της με την AfD είναι αυτή της παράλληλης πορείας δύο αντιπάλων προς το πεδίο της σύγκρουσης: όπου η AfD είναι δυνατή, εμφανίζεται και η Βάγκενκνεχτ δυνατή. Απευθύνονται μέχρι ένα σημείο σε παρόμοια ακροατήρια. Αυτό δημιουργεί ένα σκηνικό ξεκαθαρίσματος και πόλωσης, το οποίο στο μέλλον θα απαιτήσει από όλες τις δυνάμεις να τοποθετηθούν ώστε να υπάρχει κυβερνησιμότητα. Αυτά όμως μέλλει να γίνουν. Το κόμμα αυτό χρειάζεται οπωσδήποτε πολλή δουλειά σε οργανωτικό επίπεδο προκειμένου να μπορέσει να προχωρήσει υψηλότερα.
Όσον αφορά τον τρικομματικό κυβερνητικό συνασπισμό Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Φιλελευθέρων, αυτός υπέστη συντριβή. Αθροιστικά τα τρία κόμματα πήραν 30%, ακριβώς όσο πήρε και η χριστιανοδημοκρατία. Οι Σοσιαλδημοκράτες κέρδισαν την πρωτιά μόνο στη Βρέμη, το λιμάνι που αποτελεί το μικρότερο κρατίδιο της Γερμανίας, με 21,5%, ενώ οι Πράσινοι βγήκαν πρώτοι στις δύο μεγάλες πόλεις-κράτη, στο Βερολίνο με 19,6% και στο Αμβούργο με 21,2%. Μακράν λιγότερο δηλαδή από το 30% που πήραν η χριστιανοδημοκρατία και η AfD σχεδόν παντού όπου κέρδισαν.
Το κόμμα DieLinke υπέστη πανωλεθρία εξασφαλίζοντας μόλις 2,7% των ψήφων. Δυνάμεις διατήρησε στο Βερολίνο, στη Βρέμη και στα πέντε κρατίδια στην πρώην Ανατολική Γερμανία, κάτω όμως από το BSW (με εξαίρεση τη Βρέμη) με το οποίο μοιράζονται το ίδιο αριστερό κοινό. Το μοιράζονται όμως, πραγματικά; Αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα που απαντιέται καταφατικά μόνο εν μέρει. Η Βάγκενκνεχτ έχει απεύθυνση πρώτα και κύρια σε ανθρώπους των κατώτερων τάξεων και σε ανθρώπους της (ανατολικογερμανικής) επαρχίας. Σε ανθρώπους που βλέπουν με συμπάθεια τον κομμουνισμό και είναι ξεκάθαρα ενάντια στον πόλεμο. Το DieLinke από την άλλη ολοένα και πιο πολύ εκφράζει τα μεσοστρώματα μορφωμένων ανθρώπων της πόλης που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εξασφαλίζουν τη ζωή τους μέσα στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο και κινούνται αριστερά από ανθρωπιστικές αφετηρίες, ενώ δεν θέτουν κόκκινη γραμμή ενάντια στον πόλεμο. Προσομοιάζουν δηλαδή προς τους Πράσινους. Έτσι όμως κερδίζουν οι Πράσινοι αυτόν τον κόσμο λόγω μεγέθους, στιλ και εμπειρίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η στάση της Γερμανίας ήταν ένα από τα ζητήματα που έπαιξαν ρόλο σε αυτές τις Ευρωεκλογές. Το σχήμα είναι περίπου αυτό: οι ΗΠΑ μας βάζουν να πολεμήσουμε τη Ρωσία, μας αποκόπτουν από τον σημαντικότατο οικονομικό εταίρο μας και έτσι καταστρέφεται η οικονομία μας. Αυτό οδηγεί σε ακρίβεια και – κυρίως – σε αποβιομηχάνιση ενώ τα κέρδη πάνε στις ΗΠΑ. Επικρατεί ύφεση και ανασφάλεια. Αυτός είναι ο κοινός τόπος τόσο της AfD όσο και της Βάγκενκνεχτ.
Από την άλλη όμως ο μιλιταρισμός και η πρόσδεση στο άρμα των ΗΠΑ που ίσως υποκρύπτει και τον ρεβανσισμό σε μια τρίτη ιστορική αναμέτρηση με τη Ρωσία όπως εκφράζεται από το κυρίαρχο -μέχρι χτες- πολιτικό προσωπικό δεν υπέστη ήττα. Αν τα δύο κόμματα που τάσσονται χωρίς αστερίσκους κατά του πολέμου πήραν αθροιστικά 22%, το κόμμα του πολέμου πήρε 61%. Και η Γερμανία συζητά την επαναφορά της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας…
*Ο Νίκος Αλεξάτος είναι ιστορικός και κοινωνικός επιστήμονας. Έχει ζήσει χρόνια στο Βερολίνο και ασχολείται με θέματα ελληνογερμανικού ενδιαφέροντος.
Πηγή: kosmodromio
