του Θέμη Τζήμα
Η λογική της επιθετικής ενέργειας θυμίζει αρκετά τις αντίστοιχες ενέργειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όπως η εκστρατεία του 1944 στις Αρδέννες από τους Γερμανούς.
Σε νέα φάση ο πόλεμος στην Ουκρανία
Ενώ η γενοκτονία του Ισραήλ στην Παλαιστίνη συνεχίζεται με τη συνενοχή της «Δύσης» και ενώ περιμένουμε τη δράση του Ιράν μετά την επίθεση που δέχτηκε στα εδάφη του από το Ισραήλ, στο πλαίσιο του άλλου μείζονος πολεμικού μετώπου, αυτού της Ουκρανίας, η επίθεση των Ουκρανών στο Κουρσκ όχι μόνο δεσπόζει αλλά ίσως και να φέρνει πιο κοντά το τέλος του συγκεκριμένου πολέμου.
Οι ουκρανικές δυνάμεις εξαπέλυσαν πριν περίπου 4 ημέρες από τότε που γράφεται το παρόν άρθρο μια καλά οργανωμένη επίθεση εναντίον ρωσικών εδαφών στο Κουρσκ. Ο αριθμός των αντρών που συμμετέχουν ποικίλουν. Αρχικώς έγινε λόγος για μια δύναμη περίπου 1.000 ανδρών αλλά στην πορεία αποδείχτηκε ότι πρόκειται σίγουρα για πάνω από 10.000 άνδρες που ίσως να φτάνουν και τις 20.000. Πρόκειται για δυνάμεις ελίτ, εξοπλισμένες με τα σύγχρονα γερμανικά και αμερικανικά τεθωρακισμένα που έχουν αποσταλεί στην Ουκρανία, με κάλυψη σε επίπεδο ηλεκτρομαγνητικών αντιμέτρων και εναέρια υποστήριξη. Η λογική της επιθετικής ενέργειας θυμίζει αρκετά τις αντίστοιχες ενέργειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όπως η εκστρατεία του 1944 στις Αρδέννες από τους Γερμανούς: μια «σιδερένια γροθιά» ικανή να διαρρήξει το μέτωπο του αντιπάλου στο ευάλωτο σημείο του προκειμένου κατόπιν νέες δυνάμεις να εισχωρήσουν και να καταλάβουν κρίσιμα εδάφη.
Το πρόβλημα με αυτές τις ενέργειες είναι ότι ενώ είναι εντυπωσιακές απαιτούν μεγάλο αριθμό έμψυχου δυναμικού και υλικού από τη μια, καθώς και να προκαλέσουν συνθήκες κατάρρευσης του αντιπάλου από την άλλη, προκειμένου να πετύχουν σταθερά κέρδη. Ειδάλλως, αν ο αντίπαλος ανασυγκροτηθεί και κατορθώσει να προκαλέσει σημαντικές απώλειες στον επιτιθέμενο, η αρχική διείσδυση μετατρέπεται σε παγίδα εντός της οποίας εξαντλούνται οι διαθέσιμες εφεδρείες.
Από την άλλη πλευρά, οι ρωσικές δυνάμεις έδειξαν για άλλη μια φορά κάποιες χρόνιες αδυναμίες τους. Το σύστημα διοίκησης και επικοινωνιών επιδεικνύει ξανά και ξανά σοβαρά προβλήματα. Είναι άξιο έρευνας πώς έλαβε χώρα μια τέτοια συγκέντρωση δυνάμεων στα σύνορα της Ρωσίας και πέρασε απαρατήρητη ή σε κάθε περίπτωση δεν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως, πριν ακόμα η ουκρανική ενέργεια εκδηλωθεί σε όλη της την έκταση. Επιπλέον ενώ στην ίδια περιοχή συγκεντρώνονταν ρωσικές δυνάμεις (προφανώς σε απόσταση από τα σύνορα) για να ανοίξουν ένα νέο μέτωπο στις ουκρανικές φαίνεται ότι η μεταφορά τους στο μέτωπο αντιμετώπισε δυσκολίες. Δίπλα σε αυτά υπάρχουν και μια σειρά ακόμα προβλημάτων στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις αλλά ίσως το σημαντικότερο συνίσταται στο ότι το ρωσικό κράτος παρότι διαθέτει δεξαμενή εφεδρειών δεν θέλει να επιστρατεύσει περισσοτέρους Ρώσους στη βάση πολιτικών και οικονομικών σκοπιμοτήτων. Εξακολουθεί να διεξάγει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με μη ολοκληρωτικά μέσα.
Αυτή η παραδοχή δεν σημαίνει ότι οι εν λόγω σκοπιμότητες είναι ασήμαντες. Η διεξαγωγή ενός πολέμου δεν ορίζεται μόνο στα πεδία των μαχών αλλά αποτελεί μια πολιτική διεργασία η οποία οφείλει να σταθμίζει κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες. Παρά τις αδυναμίες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων φαίνεται ότι η κατάσταση οδεύει σε σταθεροποίηση από πλευράς των Ρώσων και έπειτα σε αναστροφή των ουκρανικών κερδών. Η επέλαση των Ουκρανών έχει επιβραδυνθεί αν όχι σταματήσει μετά την είσοδο
κάποιων επίλεκτων ρωσικών δυνάμεων στη μάχη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο για τους Ουκρανούς δεν είναι αυτή καθ’ εαυτή η απώλεια εδαφών από όσα κατέλαβαν αλλά η απώλεια έμψυχου δυναμικού. Η εξελισσόμενη εξάντληση των καλύτερων δυνάμεων των Ουκρανών στην περιοχή του Κουρσκ ενώ ταυτοχρόνως το μέτωπο στο Ντονμπάς διαρρηγνύεται υπέρ των Ρώσων αργά αλλά σταθερά, σημαίνει ότι η αποτυχία της ουκρανικής επίθεσης στο Κουρσκ δε θα σηματοδοτήσει απλώς την παύση των ουκρανικών ενεργειών αλλά διακινδυνεύει να τους ωθήσει σε συνθήκες κατάρρευσης.
Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς λοιπόν γιατί αυτή η επιλογή των Ουκρανών έλαβε χώρα τώρα. Μια πιθανότητα (η πιο στέρεη σε τακτικό επίπεδο) είναι οι Ουκρανοί να επεδίωκαν να καταλάβουν το πυρηνικό εργοστάσιο του Κουρσκ. Ένας πυρηνικός εκβιασμός θα μπορούσε μέχρι ενός σημείου να επιβάλλει διαπραγμάτευση στη ρωσική πλευρά και παραλλήλως θα προκαλέσει εσωτερική κρίση στη Ρωσία. Προς το παρόν όμως φαίνεται ότι δεν επιτυγχάνεται αυτός ο στόχος.
Μια δεύτερη πιθανότητα συνίσταται στο να πρόκειται για ενέργεια δημοσίων σχέσεων και άσκησης πίεσης προς τη νατοϊκή πλευρά για μεγαλύτερη εμπλοκή της. Με δεδομένη την κούραση των «δυτικών» από τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά και τη βαριά επίδραση των γεγονότων στη Μέση Ανατολή, οι Ουκρανοί χρειάζονται απελπισμένα νίκες. Ενόψει μάλιστα των αμερικανικών εκλογών μπορούν (να επιδιώξουν) να καταστούν παράγοντας της σύγκρουσης των Δημοκρατικών με τον Τραμπ.
Το ουκρανικό ρίσκο ωστόσο είναι υψηλό. Η αποτυχία της επίθεσης στο Κουρσκ μπορεί να έχει αντίστοιχες συνέπειες με εκείνες της προαναφερθείσας γερμανικής επίθεσης των Αρδεννών. Μια ταχεία κατάρρευση των μάχιμων ουκρανικών δυνάμεων. Θα φανεί τις επόμενες εβδομάδες. Υπό αυτήν την έννοια μπορεί η κλιμάκωση των συγκρούσεων να αποτελεί το «πρελούδιο» του τερματισμού τους.
Εν είδει υστερόγραφου πρέπει να σημειώσουμε το εξής: δεν είναι απίθανο τα γεγονότα στο Κουρσκ να επηρεάζουν το χρόνο εκδήλωσης της ιρανικής απάντησης στο Ισραήλ. Άλλωστε, το ρωσικό στρατηγικό βάθος και η στήριξη θα είναι κρίσιμη στο πλαίσιο ενός κατακλυσμιαίου πολέμου στη Δυτική Ασία.
