της Δώρας Μόσχου
«Όσο υπάρχει, εξ αιτίας των νόμων και των ηθών, μια κοινωνική καταδίκη που δημιουργεί τεχνητά, στη μέση του πολιτισμού, την κόλαση, (όσο υπάρχει)… η ατροφία του παιδιού, εξ αιτίας της νύχτας»…
Η «νύχτα» που αναφέρει ο σπουδαίος Βίκτωρ Ουγκώ στον πρόλογο των «Αθλίων» του, είναι η αμάθεια. Και η αμάθεια, για να καταπολεμηθεί, χρειάζεται τη γενική, δωρεάν παροχή γνώσης, έτσι όπως κατακτήθηκε, τον τελευταίο τουλάχιστον αιώνα, με τους αγώνες των λαών. Έστω και με τις αδυναμίες, τις ατολμίες, τις ανισότητες, την ταξική σφραγίδα στις καπιταλιστικές κοινωνίες.
Στις 11 του Σεπτέμβρη, κάθε Σεπτέμβρη, αρχίζει στον τόπο μας η εξαίσια αυτή πορεία προς τη γνώση: από τα «πρωτάκια» που, για πρώτη ίσως φορά, φεύγουν από την αγκαλιά των γονιών τους, μέχρι τους εφήβους της τρίτης λυκείου που ετοιμάζονται για το μεγάλο βήμα της ενήλικης ζωής και τους φοιτητές που έχουν ήδη επιστρέψει στα έδρανα για τις εξετάσεις του εξαμήνου, τα παιδιά και ένα σημαντικό κομμάτι της νεολαίας ξαναγυρίζει στη βασική διαδικασία και στη βασική απασχόληση που θα πρέπει να έχει η νέα βάρδια της εργατικής τάξης: στους χώρους σπουδής, στη μάθηση.
Μαζί και οι εργαζόμενοι στο χώρο της εκπαίδευσης, οι εκπαιδευτικοί και το διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ψυχή και κινητήρια δύναμη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και μακάρι, όλα να ήταν ιδανικά και, μια τέτοια μέρα να ήταν μόνο μέρα χαράς και γιορτής…
Δεν είναι όμως. Κι όσο κι αν είναι δυσάρεστος ο ρόλος αυτού που υπενθυμίζει τα «οικεία κακά» δεν μπορούμε παρά να δούμε τα τεράστια προβλήματα με τα οποία καλούνται να ανοίξουν και να δουλέψουν όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Προβλήματα που αγγίζουν μαθητές, γονιούς και εκπαιδευτικούς και που εντείνουν και οξύνουν τον ταξικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού «μας» συστήματος.
Και, βέβαια, για μια ακόμη χρονιά, το σχολικό έτος θα ξεκινήσει με τον αγιασμό. Σε μια συγκυρία κατά την οποία σε σχολικές μονάδες καταργούνται επιστημονικές κατευθύνσεις την παραμονή της έναρξης του σχολείου (στο 2ο ΓΕΛ του κέντρου της Θεσσαλονίκης ανακοινώθηκε ότι δεν θα υπάρχει θεωρητική κατεύθυνση – κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα) το σεπτόν Υπουργείον μας θυμίζει για μια ακόμη φορά ότι ο ανορθολογισμός, όπως εκφράζεται μέσα από τη σύμφυση εκκλησίας – κράτους, είναι πάντα το αφεντικό…
Και, για να συνεχίσουμε τη θλιβερή απαρίθμηση: τα παιδιά του ελληνικού λαού, γυρνάνε (μετά από πολύ αμφίβολες, λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης διακοπές), σε σχολεία με τεράστια προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής. «Με την πρώτη σταγόνα της βροχής», δε «σκοτώθηκε – ποιητικά – το καλοκαίρι», αλλά πολλά σχολεία ανά την επικράτεια απόκτησαν … πισίνα! Χαρακτηριστικά – αλλά όχι μοναδικά – τα παραδείγματα του 2ου Δημοτικού σχολείου Νέας Φιλαδέλφειας και ενός εκ των ΕΠΑΛ της Κέρκυρας…
Παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες – αλλά και τους διορισμούς – η ανεπάρκεια του διδακτικού προσωπικού συνεχίζεται. Ήδη από το καλοκαίρι, σε ένα κρεσέντο αυταρχισμού, οι Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα, εξέδωσαν φετφάδες με τους οποίους πίεζαν τους διευθυντές των σχολικών μονάδων να προχωρήσουν σε αύξηση των μαθητών ανά τμήμα και την περικοπή τμημάτων, κατά παράβαση κάθε παιδαγωγικού κανόνα. Με αυτό τον τρόπο, μειώθηκε τεχνηέντως και ο αριθμός των απαιτούμενων εκπαιδευτικών, για να λειτουργήσουν ομαλά όλα τα σχολεία της χώρας…
Εξ άλλου, ο ρέκτης υπουργός Παιδείας και ο … ακόμα πιο ρέκτης πρωθυπουργός έχουν τη λύση έτοιμη και τα μικρά σχολεία στις απομακρυσμένες περιοχές της πατρίδας μας: θα διορίζονται μόνο 2 – 3 βασικές ειδικότητες και τα υπόλοιπα μαθήματα θα γίνονται – εξ αποστάσεως και με τηλεκπαίδευση! Το γνωστό φάρμακο διά πάσαν νόσον … Κατά τα άλλα, προσπαθούμε – υποτίθεται – να αποσπάσουμε τα παιδιά από το μαγικό κόσμο της οθόνης…
Πάλι διά πρωθυπουργικών χειλέων, ακούσαμε φέτος να διακηρύσσονται 11 νέα μέτρα που αποσκοπούν στην «εύρυθμη λειτουργία των σχολείων». Μην πάει βέβαια το μυαλό μας ούτε στην επίλυση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω (εκπαιδευτικό προσωπικό, υλικοτεχνική υποδομή), αλλά ούτε και στη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης γνώσης. Αντίθετα, τα μέτρα αυτά στοχεύουν στην αντιμετώπιση της «νεανικής παραβατικότητας». Υπαρκτά προβλήματα, όπως το μπούλινγκ, η αλόγιστη χρήση κινητού μέσα στα σχολεία, ζητήματα που οι ρίζες τους βρίσκονται στις τρέχουσες οικονομικές – κοινωνικές ακόμα και ιδεολογικές συνθήκες, αντιμετωπίζονται με το μόνο τρόπο που ξέρει καλά η κυβέρνηση: την ένταση του αυταρχισμού, τις τιμωρίες, τα κατασταλτικά μέτρα…
Κι ακόμα: οι μαθητές μας θα βρεθούν αντιμέτωποι με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής που ψαλιδίζει νεανικά όνειρα‧ μαθητές και δάσκαλοι με την Τράπεζα Θεμάτων που φροντιστηριοποιεί παραπέρα το σχολείο και σπάει κάθε είδους παιδαγωγική σχέση ανάμεσα στο δάσκαλο και το μαθητή του, στο δάσκαλο και το τμήμα του. Θα βρεθούν αντιμέτωποι με την ελλειμματική γνώση, την παρωχημένη, έξω από τις ανάγκες της εποχής, για να μπορούν μετά οι «ανησυχούντες» να γκρινιάζουν για τις «μορφωτικές ελλείψεις» της νεολαίας, χωρίς να μπουν στον κόπο να αναρωτηθούν τί ακριβώς διδάσκεται η νέα γενιά στη διάρκεια των εγκύκλιων σπουδών της…
Οι φοιτητές θα βρεθούν ξανά αντιμέτωποι με την υποχρηματοδότηση των ΑΕΙ, με την έλλειψη φοιτητικής στέγης, με την απειλή των ιδιωτικών πανεπιστημίων που θα λειτουργήσουν ανταγωνιστικά με πολλά ΑΕΙ, κυρίως νησιωτικών περιοχών, με την πανεπιστημιακή αστυνομία, έτοιμη να τσακίσει κάθε κινητοποίηση, κάθε δραστηριότητά τους…
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και οι εκπαιδευτικοί, με τη σειρά τους, βλέπουν να γκρεμίζονται, η μια μετά την άλλη, όλες τους οι κατακτήσεις των προηγούμενων δεκαετιών, αποτέλεσμα της τότε ανάπτυξης του εκπαιδευτικού κινήματος. Το δημόσιο σχολείο γίνεται ολοένα και πιο αυταρχικό. Η διαβόητη αξιολόγηση δεν αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου, αλλά στη χειραγώγηση και τον εξανδραποδισμό των εκπαιδευτικών. Οι υλικοί όροι ζωής των εκπαιδευτικών είναι αξιοθρήνητοι, ιδιαίτερα των νεοδιόριστων και των αναπληρωτών: με μια βαλίτσα στο χέρι και με γλίσχρους μισθούς, καλούνται να αντιμετωπίσουν και τη θλιβερή πραγματικότητα που έχει διαμορφώσει γι` αυτούς η «βαριά βιομηχανία», σύμφωνα με την αστική τάξη, της χώρας: ο υπερτουρισμός. Η εκτίναξη των ενοικίων, η μετατροπή πολλών διαμερισμάτων σε τουριστικά καταλύματα, οι μισθώσεις μέχρι τέλος Μαϊου (ή και … μέσα Απριλίου!) σε τουριστικές περιοχές, οδηγούν τους εκπαιδευτικούς σε απόγνωση, ή στη διαμονή στα αυτοκίνητά τους (Ρόδος), μέσα στις σχολικές μονάδες (Μήλος), ή ακόμα και … στο πλησιέστερο αρμυρίκι (Σαντορίνη)!
«Δάσκαλος φτωχός, αγράμματος λαός», φωνάζαμε και εξακολουθούμε να φωνάζουμε. Το αστικό κράτος θέλει και το δάσκαλο φτωχό – υποχείριο και το λαό αγράμματο. Γι` αυτό και όχι απλώς αδιαφορεί για το ζοφερό τοπίο της εκπαίδευσης στην Ελλάδα αλλά φροντίζει να το σκοτεινιάζει όλο και περισσότερο. Όμως … υπάρχουν τα πρόσωπα των παιδιών που πρέπει να γλυτώσουν από την ατροφία που προκαλεί η νύχτα της αμάθειας υπάρχει η ανάγκη να διασωθεί και να ενισχυθεί η δημόσια δωρεάν παιδεία‧ υπάρχει ακόμα η ανάγκη να απαιτηθεί γνώση σύγχρονη, γνώση που να διδάσκει στη νέα βάρδια της τάξης μας τους νόμους που κινούν τη φύση και την κοινωνία, ώστε να μπορεί αύριο να αξιοποιήσει την πρώτη, προστατεύοντάς την και να αλλάξει τη δεύτερη‧ υπάρχει η ανάγκη οι εργάτες της παιδείας να προστατεύσουν την αξιοπρέπειά τους στο υλικό και στο ηθικό πεδίο. Και «η ανάγκη γίνεται ιστορία». Όσο δύσκολες και να είναι οι συνθήκες, η μέρα αυτή παραμένει μια χαρούμενη μέρα. Γιατί, με την καινούργια σχολική χρονιά, διαμορφώνονται και οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός ρωμαλέου εκπαιδευτικού κινήματος που θα συσπειρώνει, θα διεκδικεί, θα κατακτά, θα διδάσκει τις αξίες της συλλογικής δράσης. Ένα κίνημα στο οποίο θα έχουν λόγο και συμμετοχή μαθητές – φοιτητές, εκπαιδευτικοί και γονείς. Σε όλους αυτούς, ο «Εργατικός Αγώνας» εύχεται καλή, δημιουργική και αγωνιστική χρονιά!
