της Δώρας Μόσχου
Ο κ. Γιώργος Μαργαρίτης είναι ένας έγκριτος ιστορικός. Γνωρίζει – πιστεύουμε – και από μαρξισμό – λενινισμό και οι δημόσιες παρεμβάσεις του έχουν πάντα ένα ενδιαφέρον από τη σκοπιά της υπεράσπισης των συμφερόντων της εργατικής τάξης. Δεδομένων αυτών των ιδιοτήτων του, αν και ο «Εργατικός Αγώνας» δε συνηθίζει να «απαντά» σε κείμενα που αναρτώνται σε προσωπικές σελίδες στο Facebook, μπαίνουμε στον πειρασμό να σχολιάσουμε μια πρόσφατη ανάρτησή του, με την οποία προσπαθεί να οριοθετήσει τη θέση της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Την ανάρτηση μπορείτε να την βρείτε εδώ (25/10/2024).
Το κείμενο του κ. Μαργαρίτη λοιπόν ξεκινά με μια απροσδόκητη – και όχι πολύ κομψή – αναφορά στο Λένιν. Μας λέει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι ο Λένιν έχει πεθάνει και, ως εκ τούτου, δεν θα κάνει ο ίδιος την επανάσταση που προσδοκούμε, θα την κάνουμε εμείς. Η αλήθεια είναι ότι, σε μια κρίση μεσσιανισμού, οι κομμουνιστές όλου του κόσμου, περιμέναμε να αναστηθεί ο Βλαδίμηρος και να μας οδηγήσει στα Χειμερινά ανάκτορα, άρα ευτυχώς που μας το επισημαίνει, νουθετώντας μας ο κ. καθηγητής…
Πέρα όμως από αυτό: το ότι ο Λένιν έχει πεθάνει έχει καμμιά σχέση με το ότι η θεωρία του για τον ιμπεριαλισμό έχει αποδειχτεί από το μοναδικό κριτήριο της αλήθειας που είναι η αντικειμενική πραγματικότητα; Και η ανάγνωση του έργου του Λένιν δε συμβάλλει απλώς στη «γενική μας παιδεία ώστε να προχωρήσουμε στην επανάσταση». Είναι κάτι παραπάνω από αυτό: είναι το εργαλείο, το οποίο στηριγμένο στο Μαρξ, βοηθά το επαναστατικό υποκείμενο να «διαβάσει» τις εξελίξεις του καιρού του και να συγκροτήσει την τακτική και τη στρατηγική του.
Μετά από αυτό τον πρόλογο, ο κ. Μαργαρίτης προσπαθεί να οριοθετήσει τη θέση της χώρας μας στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Εδώ, θα μας επιτρέψει να εντοπίσουμε ορισμένα … μμμμ, παραστρατήματα, σε σχέση με το πώς ερμηνεύει (αν υποθέσουμε ότι προσπαθεί να ερμηνεύσει) τη λενινιστική θέση για τον ιμπεριαλισμό. Πρώτα – πρώτα, κανείς από όσους πιστεύουν ότι η θέση της Ελλάδας στο σύστημα είναι ενδιάμεση και εξαρτημένη και ότι οπωσδήποτε η Ελλάδα δεν είναι ιμπεριαλιστική, δεν στηρίζει την επιχειρηματολογία του στο μέγεθος της χώρας. Υπάρχουν χώρες πολύ μικρότερες σε έκταση από την Ελλάδα (π. χ. Βέλγιο, Ολλανδία) που, όντας παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις, έχουν πολύ ισχυρότερη θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Το δε παράδειγμα του Βατικανού είναι επιεικώς άστοχο, διότι το Βατικανό συγκαταλέγεται στους ισχυρούς αυτού του κόσμου, αν όχι λόγω εξαγωγής κεφαλαίων (αν και δεν είμαι 100% σίγουρη γι` αυτό) αλλά πάντως λόγω μεγάλης οικονομικής και ιδεολογικής – πνευματικής ισχύος.
Ο κ. Μαργαρίτης αναφέρει ότι οι μικρές σε έκταση χώρες που φέρνει ως παράδειγμα είναι καπιταλιστικές άρα βρίσκονται στην ίδια φάση με τον παγκόσμιο καπιταλισμό. Το ερώτημα είναι: στην ίδια φάση ναι, στην ίδια θέση όμως; Παρακάτω, φέρνοντας παραδείγματα από τον τρόπο με τον οποίο πολιτεύεται η άρχουσα τάξη της χώρας μας, επισημαίνει το αυτονόητο: ότι είναι σαφώς πιο αδύναμη από τις άρχουσες τάξεις των μεγάλων ιμπεριαλιστικών χωρών και ότι συμπεριφέρεται ως παρακολούθημά τους, ώστε να έχει και εκείνη ορισμένα οφέλη.
Μέχρι εδώ καλώς. Ωστόσο, από αυτή την ανάλυση – παράθεση στοιχείων, απουσιάζει μια ουσιαστική παράμετρος: η θέση του Λένιν ότι ο ιμπεριαλισμός χαρακτηρίζεται από το νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης, στη βάση του οποίου μια φούχτα ισχυρών οικονομικά χωρών εκμεταλλεύεται τη μεγάλη πλειονότητα των – πιο ανίσχυρων οικονομικά και πολιτικά – χωρών του κόσμου. Σε αυτό το πλαίσιο, η δική μας χώρα που βρίσκεται; Ιστορικά – ο κ. Μαργαρίτης, επαναλαμβάνω, είναι έγκριτος ιστορικός και γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα – τί έχει συμβεί, κάθε φορά που η ελληνική αστική τάξη έχει επιχειρήσει να βγει από το στενό κουστούμι που της έχουν ράψει οι σύμμαχοι – πάτρωνές της; Τι συνέβη το 1922, όταν η Ελλάδα, με τον ενθουσιασμό των απλών φαντάρων που πίστευαν ότι πάνε να ελευθερώσουν σκλαβωμένους αδελφούς, άνοιγε το δρόμο για τα δυτικά κεφάλαια προς τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής; Πώς το πλήρωσε αυτό ο ελληνικός λαός και ο ελληνισμός γενικότερα;
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι κάθε αστική τάξη έχει τις σκοπιμότητες και τις επιδιώξεις της. Και η ελληνική αστική τάξη, συγκροτημένη είτε εκτός ελλαδικού χώρου είτε εντός, αλλά σε στενή σχέση και συνάφεια με το ξένο κεφάλαιο, κυρίως το αγγλικό κατά τη γέννησή της, εννοείται ότι προσπαθεί να διατηρήσει την εξουσία της σε βάρος του ελληνικού λαού‧ και, ενίοτε, να επιχειρήσει και μια εκτός συνόρων διεύρυνση των συμφερόντων της. Τούτο όμως δε σημαίνει ότι δεν υποτάσσει τη βούλησή της στη βούληση των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών, οι οποίες, με τη σειρά τους, τη στηρίζουν ενάντια στον ίδιο το λαό «της». Πώς αλλιώς δηλαδή θα μπορούσε να ερμηνευτεί ο μεγάλος Δεκέμβρης του `44, που τα ογδοντάχρονά του θα τιμηθούν σε ένα περίπου μήνα; Και η αστική τάξη της χώρας επιθυμούσε να διατηρήσει την εξουσία της αλλά και ο βρετανικός ιμπεριαλισμός να μη χάσει από τη σφαίρα επιρροής του μια περιοχή του κόσμου που θεωρούσε την πίσω αυλή του …
Τούτων δοθέντων: το ότι μια χώρα είναι καπιταλιστική σήμερα που ο καπιταλισμός βρίσκεται στο κρατικο – μονοπωλιακό, ιμπεριαλιστικό του στάδιο, δεν την καθιστά ιμπεριαλιστική, όπως ισχυρίζεται για την Ελλάδα ο κ. Μαργαρίτης. Θα το επαναλάβω: το ζήτημα είναι στη θέση μέσα στο σύστημα και όχι στη φάση του συστήματος.
Η εργατική τάξη της χώρας μας υφίσταται διπλή εκμετάλλευση: και από την ελληνική αστική τάξη, αλλά και από τα μεγάλα μονοπώλια που εκπορεύονται από τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία κ.α.
Το πολιτικό ζήτημα που προκύπτει από τη θεώρηση της Ελλάδας ως ιμπεριαλιστικής χώρας, σχετίζεται άμεσα και με το πώς θα οργανώσει τη στρατηγική και τις συμμαχίες του το επαναστατικό υποκείμενο. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, η πολιτική του ΚΚΕ που, επίσημα, καλοβλέπει – αν δεν έχει πλήρως υιοθετήσει – αυτή την αντίληψη, έχει ορισμένα απτά και όχι προωθητικά για το κίνημα αποτελέσματα: υποτίμηση του κινήματος ειρήνης, σε μεγάλο βαθμό εγκατάλειψη των παραδοσιακών αντιιμπεριαλιστικών συνθημάτων, εγκατάλειψη του πατριωτισμού στα χέρια κάθε ακροδεξιού σκουπιδιού…
Ο Λένιν έχει πεθάνει, το γνωρίζουμε. Ο λενινισμός όμως είναι σκληρό καρύδι και η ζωντανή ιστορική πραγματικότητα αποδεικνύει διαρκώς την ισχύ και το κύρος του. Θεωρούμε ότι η λενινιστική θεωρία και ανάλυση για τον ιμπεριαλισμό είναι ένα ερμηνευτικό σχήμα που έχει απόλυτη εφαρμογή στο σύγχρονο κόσμο, αλλά και στη χώρα μας. Ειδικά την τελευταία 15ετία, των μνημονίων, του βαθέματος της εξάρτησης της χώρας από ΕΕ και ΗΠΑ, της πλήρους υποταγής όλων των αστικών πολιτικών σχημάτων στις ίδιες αυτές δυνάμεις, η «ιμπεριαλιστική Ελλάδα’ μπορεί να εκληφθεί και ως αστεϊσμός … Ας δούμε λίγο και τη χθεσινή δουλοπρεπή εικόνα της Προέδρου της Δημοκρατίας απέναντι στο Γερμανό πρόεδρο, ο οποίος με ιταμότητα μας είπε ότι το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων έχει νομικά λήξει, αλλά οι γερμανοί μας αγαπούν και είναι φίλοι μας αφού κάνουν επενδύσεις (διάβαζε: απομυζούν υπεραξία από την εργατική τάξη της χώρας μας…)
Δυστυχώς όμως αυτός ο αστεϊσμός μπορεί να αποβεί μοιραίος για την ανάπτυξη ενός ρωμαλέου αντιϊμπεριαλιστικού κινήματος που, σαφώς, θα έχει και αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό.
ολόκληρη η ανάρτηση του Γ. Μαργαρίτη:
