του Βασίλη Καλαματιανού
Νέα δεδομένα
Η ανάδειξη του Τραμο στην προεδρία των ΗΠΑ, τα μέτρα και οι αποφάσεις των πρώτων ημερών έχουν δημιουργήσει αντιδράσεις, ανατροπές αλλά και ελπίδες τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και στη διεθνή σκηνή.
Σημαντικό γεγονός, ιδιαίτερης σημασίας αποτελεί η συνάντηση αντιπροσώπων ΗΠΑ – Ρωσίας στο Ριάντ και οι συμφωνίες για προσπάθεις πλήρους αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων, διευθέτησης του πολέμου στην Ουκρανία και άλλων διεθνών ζητημάτων. Η συνάντηση και οι συνεχόμενες συζητήσεις βάζουν φρένο σε απρόβλεπτες πολεμικές εξελίξεις, επανέρχεται η διπλωματία, παραμερίζονται από πρωταγωνιστικό ρόλο ηγετίσκου τύπου Ζελένσκι και της Ε.Ε.
Η υπερψήφιση στο Σ.Α. του ΟΗΕ κειμένου των ΗΠΑ για τον πόλεμο στην Ουκρανία, από Ρωσία, Κίνα συνολικά από αντιπροσώπους ισχυρών με αποχή 5 ευρωπαίων μαζί και του Γεραπετρίτη φανερώνει νέες δυνατότητες διαμόρφωσης συσχετισμών και δυσκολίες. Στις εξελίξεις που τρέχουν σημειώνουμε τη δήλωση του αντιπροέδρου των ΗΠΑ στους ευρωπαίους “στην πόλη άλλαξε ο Σερίφης” και του ΥΠΕΞ ότι έχουμε πολυπολικό κόσμο. Τη συμφωνία ΗΠΑ – Ουκρανίας για τον ορυκτό πλούτο και δηλώσεις του Πούτιν ότι η Ρωσία είναι ανοιχτή για συμφωνίες με επιχειρήσεις των ΗΠΑ για ορυκτά και σπάνιες γαίες ακόμη και στο τμήμα της Ουκρανίας που απελευθερώθηκε. Ακόμη τη μεγάλης σημασίας ανοιχτή πρόταση για μείωση των στρατιωτικών δαπανών κατά 50%, ανοιχτή και στην Κίνα αν θέλει.
Την ίδια στιγμή οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να βάλουν εμπόδια για ειρήνευση στην Ουκρανία, προβάλλουν τον ανύπαρκτο κίνδυνο επίθεσης του Πούτιν και κατάληψη της Ευρώπης, σχεδιάζουν στρατιωτικοποίηση της οικονομίας και ευρωπαικό στρατιωτικό μπλοκ. Τα εκλογικά αποτελέσματα στη Γαλλία, την Αυστρά και πρόσφτα στη Γερμανία δε φαίνεται να οδηγούν τις ηγεσίες σε συμπεράσματα για τις αιτίες αύξησης της εκλογικής δύναμης ακροδεξιών κομμάτων.
Αδυνατούν ή δεν θέλουν να δουν την πραγματικότητα ότι τα εκλογικά αυτά αποτελέσματα και των ΗΠΑ έχουν τις ίδιες αιτίες, κοινή βάση και αφετηρίες. Είναι η οικονομική κατάσταση, η συγκέντρωση πλούτου και η διεύρηνση της ανέχεις και της φτώχειας. Εϊναι η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, η συρίκνωση των κοινωνικών παροχών, η ακρίβεια, η διαγραφόμενη μεγάλης κλίμακας ανεργία. Σε πολιτικό επίπεδο, είναι η πλήρης ενσωμάτωση των Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρώπης στο σύστημα, η απουσία πραγματικών Αριστερών και κομμουνιστικών κομμάτων και η διατύπωση ρεαλιστικής προοδευτικής πολιτικής πρότασης.
Πέρα από τις λαικές αντιδράσεις, υπάρχουν και αντιδράσεις χωρών κυρίως από τις οικονομικά ασθενέστεες ες (τρίτο κόσμο) ενάντια στους οικονομικούς οργανισμούς – ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεχα, ΠΟΕ, ενάντια στην αμερικανική κυριαρχία. Δυναμώνουν περιφερειακή οργανισμοί, αφρικανική ένωση, Ασίας – ΕΙρηνικού, Ασφάλειας και ΣΥνεργασίας της Ασίας, της Σαγκάης και οι BRICS των 10 χωρών με κατοίκους γύρω στα τέσσερα (4) δις, με ΑΕΠ το 35% του παγκόσμιου ενάντι 30% των G7.
Οριμένα Οικονομικά Στοιχεία
Το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι περίπου 100 τρις δολάρια, ενώ το παγκόσμιο χρέος είναι 315 τρις ή 333% του ΑΕΠ.
Το 1% των πλουσότερων κατέχουν το 45% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ το 44% του πληθυσμού παγκόσμια ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, που έχει ορισθεί στα 6,85 δολάρια την ημέρα.
Οι στρατιωτικές δαπάνες παγκόσμια ανέρχονται στα 2,5 τρις δολάρια, από αυτά οι ΗΠΑ δαπανούν το 42% και η ΕΕ 20%
ΗΠΑ
είναι μια πλούσια από κάθε άποψη χώρα, έχει το μεγαλύτερο με ονομαστικούς όρους ΑΕΠ, είναι η μεγαλύτερη αγορά, έχει τις μεγαλύτερες εισαγωγές αλλά ταυτόχρονα το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος, το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμα, μια κοινωνία με τεράστιες αντιθέσεις, στη Ν. Υόρκη υπάρχουν 700.000 άστεγοι. Αυτή η κατάσταση επιβάλλει στον Τραμπ να εφαρμώσει αλλαγές πολιτικής για να αντιμετωπισθούν.
ΚΙΝΑ
είναι η δεύτερη στο ΑΕΠ με ονομαστικούς όρους, πρώτη με όρους αγοραστικής δύναμεης. ΤΟ διάστημα 1978 – 2019 το ΑΕΠ εκατονταπλασιάστηκε. Στα εδάφη της υπάρχει το 70% σπάνιων γαιών του κόσμου, επεξεργάζεται το 95% της παγκόσμιας παραγωγής. Παράγει το 30% των παγκόσμιων βιομηχανικών προϊόντων (περισσότερα από αυτά των ΗΠΑ, Γερμανίας, Ιαπωνίας μαζί). Η βιομηχανία συμβάλλει στο 47% του ΑΕΠ. Παράγει το 95% των παγκόμισων ναυτικών εμπορευματοκιβωτίων, ελέγχει 7 από τους 10 σημαντικούς λιμένες, είναι πρώτη στις εξαγωγές. Το 2024 έχει πλεόνασμα 992,1 δις δολάρια.
ΡΩΣΙΑ
Στις 25/02/2022 ο Μπάιντεν, πρόεδρος τότε των ΗΠΑ είχε δηλώσει “η επιθετικότητα του Πούτιν θα καταλήξει να στοιχήσει ακριβά στη Ρωσία. Οικονομικά και στρατηγικά θα το φροντίσουμε”. Οι προσδοκίες του Μπάιντεν διαψεύσθηκαν. Παρά τις κυρώσεις, οικονομικές και πολιτικές, το 2024 είχε ανάπτυξη 4,4%, ανεργία 2,4%. Αναπροσανατόλισε τις ενεργειακές ροές, αλλά και άλλους τομέις που λειτουργούν με αναπτυγμένη τεχνολογία. Έχει τεράστια βιομηχανία χάλυβα, τρία μόνο εργοστάσια το 2024 επεξεργάσθηκαν 75,8 εκταομμύρια τόνους ορυκτών, έχει μια τεράστια, πρωτοπόρα και με εξαγωγές πολεμική βιομηχανία, διαθέτει εξελιγμένες προσαρμογές πυρηνικών στην οικονομία και την ενέργεια, εξάγει και στις ΗΠΑ καύσιμα για τα πυρηνικά της εργοστάσια. Δυνάμωσε τη συνεργασία με την Κίνα, τις Ινδίες και το Ιράν, με τις χώρες της Αφρικής. Στις αρχές του χρόνου, η Ινδονησία αποφάσισε ένταξη στους BRICS, ενώ το Μάρτη εγκαινιάζεται, εμπορική σιδηροδρομική γραμμή από Πακιστάν (Καράτσι) μέσω Ιράν και Καζακστάν στη Ρωσία. Η εξωτερικής της πολιτική είναι πάραγοντας που επιτρέπει την απομόνωση και ανοίγοι δρόμους πολύπλευρων συνεργασιών.
Σε σχέση με τα παραπάνω, η ΕΕ και η χώρα μας
μένουν προσκολημένες στα περασμένα. Περιστρέφονται γύρω από το Ζελένσκι, προσδοκώντας ήττα της Ρωσία με συμμετοχή των ΗΠΑ, προσδοκούν πρώτες ύλες αλλά και αυτό τελέιωσε, ο Τραμπ τους πρόλαβε. Προβάλλουν τον κίνδυνο της Ρωσίας για να τρομάξουν τους λαούς, για δικαιολογήσουν τα στρατιωτικά τους σχέδια, την πολιτική λιτότητας, την ακρίβεια, την αυτοκτονική τους πολιτική. Έχουν το θράσος να μιλάνε για σύνορα, αλλά ξεχνάνε ότι σύνορα είχε η Σ.Ε., η Γιουγκοσλαβία, η Σερβία, η Ρωσία. Μιλάνε για διεθνή νομιμότητα αλλά ξεχνάνε τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερία, στη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτιστικές παραδόσεις και την αυτοδιάθεση των λαών. Δεν κατάλαβαν ότι το κέντρο βάρους στην παγκόσμια, οικονομικά και πολιτική σκηνή μετατοπίσθηκε οριστικά στην Ασία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρισκόμαστε μπροστά σε γενικότερες εξελίξεις, το εύρος και οι ρυθμοί των οποίων δύσκολα μπορούν να προσδιορισθούν. Ωστόσο, οι παράγοντες που επιδρούν και από μια άποψη καθορίζουν, η οικονομία γενικά, των ΗΠΑ ειδικότερα, η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία σε σχέση και με τη νικηφόρα πορεία των ρωσικών στρατευμάτων, ο ρεαλισμός του Τραμπ, μπορεί να ξεπεράσουν τα εμπόδια που προβάλλονται. Αν επαληθευτούν δηλώσεις αμερικάνων για ισχυρή Αμερική αλλά στα πλαίσια πολυπολικού κόσμου, θα είναι ένα τεράστιο άλμα της ανθρωπότητας προς τα εμπρός. Το 2008 στο Βουκουρέστι σε σύνοδο του ΝΑΤΟ, ο Πούτιν μίλησε για πολυπολικο κόσμο, ενώ ο Σι πριν τρία χρόνια απευθυνόμενος στον Πούτιν έλεγε “μαζί θα κάνουμε αλλαγές που δεν έχει κανείς φαντασθεί”. Η πραγματικότητα και συγκυρίες μπορεί να οδηγήσουν τον Τραμπ στη σωστή πλευρά για τη λύση των προβλημάτων της Αμερικής και την ομαλοποίηση των διεθνών σχέσεων. Ανεξάρτητα όμως από τη στάση του Τραμπ, ο πολυπολικός κόσμος με ή χωρίς τις ΗΠΑ προχωρά. Κυβερνήσεις, κόμματα και κινήματα οφείλουν να παίρνουν υπόψιν τους αυτή την πραγματικότητα.
