του Τάκη Παπακωνσταντινόπουλου
Η ιατρική θεωρείται ανθρωπιστική επιστήμη και η σχέση γιατρού -ασθενή διαφέρει από τα άλλα επαγγέλματα .
Η ιατρική από τους πρωτόγονους που θεωρούσαν ότι η αρρώστια οφειλόταν στην είσοδο κάποιας πνευματικής δύναμης ή του δαίμονα και αναλάμβαναν οι μάγοι την ¨θεραπεία¨που δήθεν εξιλέωναν ή συγκρούονταν με τα κακά πνεύματα , πέρασε στην ορθολογική ιατρική που είναι σε πλήρη αντίθεση με τις θρησκευτικές – δεισιδαιμονικές αντιλήψεις για την αρρώστια και την αντιμετώπιση της .
Ήδη από την κλασική Ελλάδα οι πρωτόγονες αντιλήψεις έδωσαν την θέση τους στην επιστημονική ιατρική .
Παρά την υπερίσχυση της ορθολογικής -επιστημονικής ιατρικής τα αποτελέσματα της οποίας ηταν οφθαλμοφανή και αδιαμφισβήτητα δεν έπαψαν να διατηρούνται και σήμερα σε μέρος του πληθυσμού οι παλαιότερες αντιλήψεις οπως η θρησκευτική ,τελετουργική ίαση και οι εναλλακτικές θεραπείες.
Η ιατρική του 20 ου αιώνα ακολουθούσε το ορθολογικό βιοιατρικο μοντέλο με τον γιατρό να κατέχει τον κυρίαρχο ρόλο και τον ασθενή σε παθητικό ρόλο χωρίς συμμετοχή στην διάγνωση και την θεραπεία . Η ιατρική του 21 αιώνα είναι ιατρική ακριβείας και βασίζεται στις δυνατότητες της πληροφορικής ,της επιστήμης των δεδομένων και της τεχνικής νοημοσύνης και ο ασθενής είναι μέτοχος στην λήψη των αποφάσεων ,έχει περισσότερη επαφή με την γνώση ,γίνεται εταίρος στην σχέση του με τον γιατρό .
Στην εποχή μας υπάρχουν μεγάλες αλλαγές στη φύση που επιβαρύνουν την υγεία του ανθρώπου . Αύξηση αυτοάνοσων νοσημάτων που συνδέονται με την συρρίκνωση της βιοποικιλότητας,τρομακτική αύξηση των κακοηθειών από την χρήση της πυρηνικής ενέργειας και των καρκινογόνων ειδών διατροφής κ.α.
Σχετικά με την ¨πρόοδο¨ στην αστική κοινωνία ,ο Μάρξ είχε αναφέρει ότι καταστρέφει τις δυο πηγές του πλούτου ,τη φύση και τον άνθρωπο .
Η γενετική χειραγώγηση της ανθρώπινης φύσης είναι προ των πυλών.
Στην εποχή μας τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας θα παίξουν σχεδόν τον ίδιο ρόλο με την εκβιομηχάνιση του 19ου αιώνα .
Τα ζωτικά όργανα του ανθρώπου παράγουν αξία.
Η δημιουργία οργανοειδών , δηλαδή μοντέλων που μιμούνται ανθρώπινα όργανα ,είναι σε εξέλιξη .
Δημιουργούνται τεχνητά οστά που συμπεριφέρονται σχεδόν το ίδιο με τα φυσικά και παράγονται σε τρισδιάστατο εκτυπωτή .
Δημιουργούνται συστήματα που προσπαθούν να διαβάσουν τις σκέψεις των ανθρώπων μέσω επεξεργασίας των εγκεφαλικών κυμάτων ,να τις μετατρέψουν σε λέξεις που θα προβάλλονται σε οθόνη υπολογιστή ή κινητού και θα επικοινωνούν άτομα που από ασθένεια η ατύχημα έχασαν την ομιλία τους ή τα χέρια τους και δεν μπορούν να γράψουν .
Αυτά είναι ένα μέρος των δυνατοτήτων της σύγχρονης ιατρικής ,η οποία .όμως διολισθαίνει στην αλλοίωση του ανθρωπιστικού της χαρακτήρα .
Παράλληλα υποχωρούν ανησυχητικά οι έννοιες του κοινωνικού κράτους και η καπιταλιστική αγριότητα θέλει μείωση των δαπανών για την υγέια,αύξηση της οικονομικής συμμετοχής του ασθενή,ιδιωτικοποίηση της υγείας ,με τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που λυμαίνονται την υγεία να γιγαντώνονται. Τον προηγουμενο αιώνα αναπτύχθηκαν συστήματα υγείας στις Σκανδιναβικες χώρες , Αγγλία κ.α που πρόσφεραν κάπως ικανοποιητικές υπηρεσίες υγείας στους λαούς τους ,όχι ιδανικές όπως υποστήριζαν , σαν απάντηση στο κοινωνικό κράτος και την υψηλού επιπέδου και δωρεάν υγεία που αναμφίβολα είχαν οι σοσιαλιστικές χώρες.
Ήθελαν οι καπιταλιστικές χώρες να δείξουν ότι μπορεί να υπάρξει κοινωνικό κράτος ακόμα και σε ένα σύστημα εκμετάλλευσης δηλαδή νησίδες σοσιαλισμού στον καπιταλισμό.
Με την αποψίλωση τώρα του κοινωνικού κράτους και σε αυτές τις χώρες , επιβεβαιώνεται αυτή η άποψη αφού συμπίπτει με την ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού και της έλλειψης του ¨αντίπαλου δέους ¨
Η ιδιωτικοποίηση της υγείας στον καπιταλισμό έχει φτάσει στα όρια αγριότητας με πρώτη την Αμερική που δεν εξετάζεται ούτε σε επείγουσες περιπτώσεις ασθενής χωρίς ασφάλιση ή να μην μπορεί να πληρώσει την ιατρική υπηρεσία ή την νοσηλεία .
Ο ιδιωτικός τομέας έχει εισχωρήσει βαθιά στα υγειονομικά συστήματα των χωρών που αναφέρθηκαν .
Το μοντέλο σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) εφαρμόζεται στην Σουηδία με πιο αντιπροσωπευτική περίπτωση το νοσοκομείο ¨Καρολίνσκα¨ που ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε ομιλία του στα Γιάννινα λίγο πριν την πανδημία ανέφερε σαν υπόδειγμα εφαρμογής και στην Ελλάδα ,αλλά κατά την περίοδο της πανδημίας αναδιπλώθηκε υποστηρίζοντας τάχα την ενίσχυση και αναβάθμιση του ΕΣΥ που αποδείχτηκαν λόγια του αέρα .
Με βάση τα ανωτέρω για την ιατρική του παρόντος και του μέλλοντος ,συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής διάστασης ,ερωτήματα που προκύπτουν:
Θα διατηρήσει η ιατρική τον ανθρωπιστικό της χαρακτήρα;
Πως πρέπει να αντιμετωπίζεται ο ασθενής;
Σαν πελάτης ή σαν άνθρωπος που προτάσσεται το ανθρωπιστικό μέρος;
Εχει σημασία για το σύστημα υγείας , η καταγωγή του ασθενή,η οικονομική του κατάσταση ,ή η κοινωνική του θέση;
Μπορούμε να αντισταθούμε στην εργαλειοποίηση της ιατρικής σε βάρος της ανθρωπιστικής;
Οι γιατροί ,οι υγειονομικοί σε συμμαχία με τον λαό που έχει συμφέρον η ιατρική να είναι υψηλής ποιότητας και ανθρώπινη ,καλούνται να σηκώσουν το βάρος της υπεράσπισης της υγείας του λαού η οποία πρέπει να αξιοποιήσει τις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας χωρίς να χάσει τον ανθρωπιστικό της χαρακτήρα και να παρέχεται ισότιμα και δωρεάν .
