09-05-2025
Φίλες και φίλοι, κάθε επετειακός λόγος ενώ αποτελεί αναγκαιότητα, είναι ταυτόχρονα και ένας κίνδυνος. Η αναγκαιότητα στοιχειοθετείται γιατί, όπως η ατομική μας ζωή στηρίζεται στη μνήμη , έτσι και η συλλογική μας έκφραση ως έθνος, ως λαός, ως κοινωνία ορίζεται από τα μεγάλα και κορυφαία ιστορικά γεγονότα (όπως αυτό που τιμούμε σήμερα) , τη μνήμη των οποίων οφείλουμε να διατηρήσουμε άγρυπνη. Οι λαοί που χάνουν την ιστορική τους μνήμη αυτοκαταδικάζονται και βιώνουν το περιβάλλον της αβεβαιότητας. Γιατί κάθε ιστορικό γεγονός συνδέεται με μια πολύπλευρη σχέση με ό,τι προηγήθηκε και με ό,τι θα ακολουθήσει. Με άλλα λόγια τα κορυφαία ιστορικά γεγονότα είναι τα επόμενα των όσων προηγήθηκαν και ταυτόχρονα τα ηγούμενα των όσων πρόκειται να ακολουθήσουν. Για το λόγο αυτό , η οπτική από την οποία οφείλουμε να ατενίσουμε στο μέλλον είναι αυτή που επιδεικνύει το παρελθόν. Ο επετειακός λόγος ενώ είναι αναγκαίος είναι ταυτόχρονα και επικίνδυνος.
Η επικινδυνότητα οφείλεται στο ότι ένα κορυφαίο ιστορικό γεγονός που είναι η ολοκληρωτική ήττα του φασισμού πρέπει να συμπυκνωθεί στα όρια μιας ομιλίας. Ο ίδιος ο λόγος, όμως είναι ανεπαρκής γιατί εύκολα μπορεί να εκπέσει σένα θνησιγενή ρητορισμό, σε τυπικούς διθυράμβους από βήματος ή ακόμη σε άσκηση μνήμης. Σκοπός της σημερινής ομιλίας είναι να αντιμετωπίσουμε από κοινού τις απειλές αυτές και να δώσουμε στην επετειακή μνήμη το ρόλο του οδοδείκτη που θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του παρόντος και στο σχεδιασμό του μέλλοντος μας. Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από τη λήξη του πολέμου με τα 67.000.000 νεκρών, θύματα της ναζιστικής και ιμπεριαλιστικής φρίκης. Δεν είναι το γεγονός αυτό απλά μία πηγή υπερηφάνειας για τους επιγόνους. Κάτι τέτοιο θα στένευε αφόρητα τις διαστάσεις του. Ούτε προσφέρεται για διθυράμβους από άμβωνος. Η σημερινή μέρα είναι μια ευκαιρία να μελετήσουμε απ΄την αρχή την ιστορία μας. Όχι επιφανειακά και βιαστικά, εθιμοτυπικά και τελετουργικά. Γιατί μια τέτοια διαδικασία ενέχει τον κίνδυνο της τυποποίησης και αυτή με τη σειρά της μπορεί να εξωθήσει την ουσία μιας επετείου σε ανεπανόρθωτη φθορά. Ενώ η ουσία της είναι να διατηρούνται τα φωτεινά στίγματά της σε όλο το μάκρος του δρόμου, να αποτρέπουν την επανάληψη των λαθών και να σηματοδοτούν την ασφαλή πορεία στο μέλλον.
Και αφού τελειώσουν όλα τα τελετουργικά και καταλαγιάσουν οι πανηγυρισμοί και καθίσουμε «ενώπιος ενωπίω» θεωρώ ότι πρέπει να στοχαστούμε τις αιτίες που γέννησαν τούτη τη συμφορά. Ήταν τούτη η «πανούκλα» δημιούργημα ενός παρανοϊκού ηγέτη ή ήταν το απαύγασμα και η πραγμάτωση της ιδεολογίας του φασισμού και του ναζισμoύ; Από την άλλη να δούμε τις αξίες και τα ιδανικά που ατσάλωσαν τούτο το λαό «τον μικρό και μέγα» που παραμέρισε τα προσωπικά όνειρά του και όρθωσε το ανάστημά του στον φασίστα εισβολέα και έγραψε ιστορία, άλλαξε τον ρου της ιστορίας, όταν οι ταγοί του εγκατέλειπαν την πατρίδα, κάποιοι συνεργάζονταν ανοιχτά με τον κατακτητή ή στην καλύτερη περίπτωση λούφαζαν, ή δείλιαζαν στο δέος του δυνάστη. Και σαν να μην έφτανε αυτό με την απελευθέρωση κόπιασαν οι «αντιστασιακοί» της Μ. Ανατολής και σε αγαστή συνεργασία άμεσα ή έμμεσα με τους δωσίλογους, ταγματασφαλίτες και τους μαυραγορίτες, έστειλαν στα ξερονήσια , στις φυλακές και στα αποσπάσματα το σημαντικότερο κομμάτι της κοινωνίας που σήκωσε το βάρος της εθνικής μας αντίστασης και μας οδήγησαν υπακούοντας στους Άγγλους στην αρχή και Αμερικάνους μετά στον αδελφοκτόνο εμφύλιο σπαραγμό. Να δούμε τις αξίες και τα ιδανικά που συγκροτούν την ταυτότητα ενός λαού και ταυτόχρονα υποδεικνύουν την πορεία του προς το μέλλον. Χρέος μας λοιπόν είναι να ξεσκεπάσουμε τους λόγους που έκανε τους ευρωπαίους αξιωματούχους να μετονομάσουνε την «ημέρα αντιφασιστικής Νίκης» σε «μέρα της Ευρώπης» με το πρόσχημα της ενοποίησης όλης της ηπείρου παραχαράζοντας ή θολώνοντας σκοπίμως την ιστορία.
Κάτι ανάλογο που προσπαθούν και οι ντόπιοι κυβερνώντες που θέλουν το μεγαλείο του 40 και της αντίστασης να το χρεώσουν σ’όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες, βάζοντας στο ίδιο μετερίζι τον αντάρτη με τον κουίσλιγκ αρνούμενοι να δώσουν την βαρύτητα που πρέπει στην επέτειο της λήξης του πολέμου, επιβάλλοντας κυριολεκτικά μία πολιτική λήθης. Δεν είναι τυχαίο που θεσμοί και φορείς απουσιάζουν προκλητικά από τέτοιου είδους εκδηλώσεις. Να αναδείξουμε και να ανασύρουμε τα παιδευτικά μηνύματα εκείνης της εποχής, τα σωτήρια άλλωστε στις μέρες μας να τα καταστήσουμε οδηγούς, προκειμένου να βγούμε από τον λαβύρινθο στον οποίο τα τελευταία χρόνια το χρηματοπιστωτικό σύστημα με τους εκπροσώπους τους ντόπιους και ξένους μας έχει καταδικάσει.
Μόνο έτσι θα τιμήσουμε το διαπρεπές φορτίο της ιστορίας μας.
Μόνο έτσι θα δώσουμε ελπίδα στα επόμενα όνειρά μας και μόνο έτσι θα βεβαιωθούμε για το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν τα βήματά μας.
Ένα σημαντικό γεγονός αντίστασης όπως αυτό που τιμάμε σήμερα, τιμάται με μία ισόρροπη και ισοδύναμη πράξη παρόντος. Τα μεγάλα έργα μόνο με έργα οφείλουμε να τα τιμούμε. Τότε και μόνο τότε η οφειλόμενη τιμή προσδοκάται να γίνει ισότιμη του μεγάλου γεγονότος. Τότε και μόνο τότε οι απόγονοι τιμητές κοινωνούν και επικοινωνούν με τα μεγάλα γεγονότα. Στην αντίθετη περίπτωση το ευκλεές περιεχόμενο της ιστορίας εκπίπτει σε ανεπίτρεπτη αμηχανία των ρητόρων ή και σε μάταιους επετειακούς λόγους.
Αγαπητοί φίλοι, Θα περίμενε κανείς η ανθρωπότητας να έχει εμπεδώσει τη σημασία της ειρήνης , της συνεννόησης και της συνεργασίας μεταξύ των λαών. Όμως η πραγματικότητα γύρω μας κάθε άλλο , παρά ειρηνική μοιάζει. Στα πεδία της Μέσης Ανατολής , στην Παλαιστίνη, στην Ουκρανία, μπαίνουν άνθρωποι στην κρεατομηχανή του πολέμου για τα συμφέροντα των αφεντικών βυθίζοντας το λαό τους στο πένθος και την καταστροφή, στην ορφάνια και την προσφυγιά διαιωνίζοντας έχθρες και αιτίες συνέχισης του πολέμου. Καθώς βρισκόμαστε στην καρδιά μιας πρωτόγνωρης κρίσης εδώ και αρκετά χρόνια , είναι προφανές πως η ανασύνταξη της μνήμης και η συγκρότηση μιας νέας συλλογικής συνείδησης είναι πάλι η νέα μας ελπίδα. Σήμερα ο εχθρός δεν είναι «ande portas» . Σήμερα ο εχθρός έχει περάσει ήδη, τις πύλες και βρίσκεται εδώ και μάλιστα από χρόνια. Και αφού για καιρό, σάρωνε τις αδιατίμητες αξίες του αλτρουισμού και της αλληλεγγύης αποθέωνε τον ατομικισμό, διεύρυνε τις ανισότητες, επέτεινε την αβεβαιότητα, ενίσχυε τη διαφθορά, ξεθώριαζε το μέτρο, διαμόρφωνε τη δημόσια γνώμη, κατέστρεφε τη συλλογική συνείδηση, έφτασε σήμερα να μας απειλεί όλους σε παγκόσμιο επίπεδο μέσα από τα πάσης φύσεως μορφώματα της συντήρησης και του σκοταδισμού.
Σήμερα λοιπόν , είναι και πάλι η ώρα ενός εθνικού συναγερμού. Θα πρέπει να ανασυντάξουμε την μνήμη μας και να υφάνουμε από την αρχή τις λησμονημένες αξίες της αλληλοκατανόησης και της θυσίας , προκειμένου να συγκροτήσουμε μία νέα συλλογικότητα στην οποία ο άλλος δεν θα είναι ξένος ανταγωνιστής, αλλά συνοδοιπόρος συναγωνιστής και εν τέλει συνάνθρωπος. Μόνο έτσι θα βρούνε ανάπαυση τα εκατομμύρια των ψυχών. Μόνο έτσι θα αντιμετωπίσουμε την επερχόμενη λαίλαπα του φασισμού.
Αυτή την υποθήκη μας άφησαν οι νεκροί μάρτυρες μας.
