Η ελευθερία έκφρασης πνίγεται όταν συγκρούεται με τα συμφέροντα των μονοπωλίων
Σε μια περίοδο που η καπιταλιστική κρίση βαθαίνει και η κοινωνική δυσαρέσκεια φουντώνει, το αστικό κράτος επιταχύνει την αυταρχική του θωράκιση και στο διαδίκτυο. Με επιστολές που απέστειλε σε δεκάδες Έλληνες δημιουργούς περιεχομένου στο YouTube – πάνω από 100 σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες – το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) απαιτεί την υποχρεωτική εγγραφή τους στο «Μητρώο Παρόχων Υπηρεσιών Οπτικοακουστικών Μέσων».
Με επίκληση του νόμου 4779/2021, οι δημιουργοί βαφτίζονται «πάροχοι μέσων επικοινωνίας» και τίθενται υπό κρατική επιτήρηση, με κριτήρια που παραπέμπουν ξεκάθαρα στην απήχηση και το ενδεχόμενο οικονομικό όφελος. Δηλαδή, όχι μόνο καταγράφονται, αλλά και αξιολογούνται – με οικονομικούς και πολιτικούς όρους.
Γιατί, όμως, τώρα; Και γιατί με τόσο επιτακτικό ύφος;
Διότι η αστική τάξη βλέπει ότι το «ανεξέλεγκτο» διαδικτυακό τοπίο απειλεί την ηγεμονία των μονοπωλιακών ΜΜΕ, τα οποία δραστηριοποιούνται επίσης στο YouTube και στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, με χρηματοδοτήσεις, χορηγίες, αλγόριθμους, ακόμα και έμμισθους «influencers». Το κράτος λοιπόν παρεμβαίνει για να επιβάλει κανόνες “ανταγωνισμού” που στην πράξη λειτουργούν υπέρ των μεγάλων συγκροτημάτων και κατά των ανεξάρτητων φωνών.
Ό,τι δεν μπορεί να ελεγχθεί, πρέπει να κατασταλεί ή να απαγορευτεί. Αυτή είναι η βασική λογική του κράτους.
Με το προσωπείο της «ρύθμισης» και της «προστασίας του κοινού», το κράτος επιχειρεί να ενισχύσει τον μονοπωλιακό έλεγχο και στο πεδίο της πληροφόρησης και της ψυχαγωγίας. Το διαδίκτυο, που επί χρόνια παρουσιαζόταν ως δήθεν ελεύθερος χώρος, μετατρέπεται μεθοδικά σε πεδίο επιτήρησης, ταξικής λογοκρισίας και εμπορικής εκμετάλλευσης. Ο στόχος είναι καθαρός: να περιχαρακωθεί η αγορά, να κατασταλούν οι ανεξάρτητες πρωτοβουλίες και να διασφαλιστούν τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στο χώρο των ΜΜΕ.
Δεν είναι τυχαίο ότι το ΕΣΡ δεν κινήθηκε έπειτα από καταγγελίες ή ακραίο περιεχόμενο, αλλά «προληπτικά», δηλαδή ως θεσμός καταστολής που προεξοφλεί την «ενοχή» όποιου δεν ευθυγραμμίζεται. Και φυσικά, το μέτρο δεν αφορά μόνο το YouTube. Αντίστοιχες κινήσεις προετοιμάζονται και για τους δημιουργούς σε TikTok, Instagram, Facebook – με απώτερο σκοπό τη συνολική υποταγή κάθε δημόσιου λόγου στους κανόνες της νομιμότητας και του κέρδους.
Η ουσία είναι μία: όσο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια του κεφαλαίου, η ελευθερία της έκφρασης θα είναι υπό αίρεση.
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ατομική ή νομικίστικη. Χρειάζεται οργανωμένη αντίσταση, πολιτικοποίηση του αιτήματος για ελευθερία στη δημιουργία, και σύνδεσή του με τον γενικότερο αγώνα για την ανατροπή
