Ο «Εργατικός Αγώνας» αναδημοσιεύει το παρακάτω κείμενο, το οποίο δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη», εκτιμώντας τη σημασία της τεκμηρίωσης που προσφέρει για την όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού και τη νέα κούρσα εξοπλισμών. Ωστόσο, επισημαίνουμε ότι διατηρούμε επιφυλάξεις ως προς την παρουσίαση ορισμένων κρατών, όπως η Κίνα, όπου η εξίσωση με τις δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ) παραγνωρίζει τις υπαρκτές διαφοροποιήσεις στην κλίμακα ισχύος και επιρροής τους.
Προς νέα κούρσα εξοπλισμών, με αύξηση και εκσυγχρονισμό των πυρηνικών όπλων, με εισαγωγή νέων ακόμα πιο επικίνδυνων τεχνολογιών
Τα πυρηνικά οπλοστάσια μεγαλώνουν και εκσυγχρονίζονται, καθώς όλα τα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα εντείνουν την πολεμική προπαρασκευή τους για μια ενδεχόμενη γενικευμένη σύγκρουση για το «ξαναμοίρασμα» του κόσμου, σπρώχνοντας τους λαούς στον όλεθρο…
Εν μέσω της σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν, η οποία περιλαμβάνει επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, η φετινή έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη με έδρα τη Στοκχόλμη (SIPRI) για τον παγκόσμιο πυρηνικό κίνδυνο έρχεται να επιβεβαιώσει πως ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα και είναι τόσο δύσκολο να συμβιβαστούν οι ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, που τα κράτη εκσυγχρονίζουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια και σχεδιάζουν να τα αυξήσουν, καθώς αποχωρούν από συμφωνίες ελέγχου των εξοπλισμών.
Σχεδόν όλα από τα 9 πυρηνικά κράτη – ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Βόρεια Κορέα, Ισραήλ – συνέχισαν τα εντατικά προγράμματα πυρηνικού εκσυγχρονισμού το 2024, αναβαθμίζοντας τα υπάρχοντα όπλα και προσθέτοντας νεότερες εκδόσεις. Επίσης σχεδιάζουν να αυξήσουν τα αποθέματά τους.
Το SIPRI κατέγραψε 12.241 πυρηνικές κεφαλές τον Γενάρη του 2025, από τις οποίες 9.614 βρίσκονταν σε στρατιωτικά αποθέματα για πιθανή χρήση.
Υπολογίζεται ότι 3.912 από αυτές τις κεφαλές είναι αναπτυγμένες με πυραύλους και αεροσκάφη και οι υπόλοιπες βρίσκονταν σε κεντρική αποθήκευση.
Περίπου 2.100 από τις αναπτυγμένες κεφαλές βρίσκονταν σε κατάσταση υψηλής επιχειρησιακής επιφυλακής για βαλλιστικούς πυραύλους. Σχεδόν όλες αυτές οι κεφαλές ανήκαν στη Ρωσία ή τις ΗΠΑ, αλλά η Κίνα ενδέχεται τώρα να διατηρεί κάποιες κεφαλές σε πυραύλους εν καιρώ ειρήνης.
Οι νέες τεχνολογίες θέτουν ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους.
Στην εισαγωγή στο SIPRI Yearbook 2025, ο Διευθυντής του Ινστιτούτου, Νταν Σμιθ, επισημαίνει:
«Τα σημάδια δείχνουν ότι μια νέα κούρσα εξοπλισμών ετοιμάζεται, η οποία συνεπάγεται πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο και αβεβαιότητα από την προηγούμενη».
«Η ταχεία ανάπτυξη και εφαρμογή μιας σειράς τεχνολογιών – τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοδυναμικές δυνατότητες, διαστημικοί πόροι, εξελίξεις στην πυραυλική άμυνα και την κβαντική – επαναπροσδιορίζουν ριζικά τις πυρηνικές δυνατότητες, την αποτροπή και την άμυνα».
Επιπλέον, καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη και άλλες τεχνολογίες επιταχύνουν τη λήψη αποφάσεων σε φάση κρίσεων, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να ξεσπάσει πυρηνική σύγκρουση ως αποτέλεσμα κακής επικοινωνίας, παρεξήγησης ή τεχνικού ατυχήματος.
Τελειώνει η εποχή μείωσης των πυρηνικών όπλων
«Η εποχή της μείωσης του αριθμού των πυρηνικών όπλων στον κόσμο, η οποία διαρκούσε από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, φτάνει στο τέλος της», ανέφερε το SIPRI.
«Αντίθετα, βλέπουμε μια σαφή τάση αύξησης των πυρηνικών οπλοστασίων, όξυνσης της πυρηνικής ρητορικής και εγκατάλειψης των συμφωνιών ελέγχου των όπλων».
Σημειώνεται ότι από το 1990, οι παλαιότερες πυρηνικές κεφαλές γενικά καταστρέφονταν ταχύτερα από ό,τι αναπτύσσονταν νέες, κάτι που οδήγησε στη μείωση του συνολικού αριθμού τους. Η τάση αυτή όμως αναμένεται να αντιστραφεί τα επόμενα χρόνια.
Η Ρωσία και οι ΗΠΑ κατέχουν μαζί περίπου το 90% όλων των πυρηνικών όπλων. Τα μεγέθη των αντίστοιχων στρατιωτικών αποθεμάτων τους (δηλαδή των αξιοποιήσιμων κεφαλών) φαίνεται να έχουν παραμείνει σχετικά σταθερά το 2024, αλλά και τα δύο κράτη εφαρμόζουν εκτεταμένα προγράμματα εκσυγχρονισμού, που θα μπορούσαν να αυξήσουν το μέγεθος των οπλοστασίων τους στο μέλλον, τονίζει το SIPRI.
Εάν δεν επιτευχθεί νέα συμφωνία για τον περιορισμό των αποθεμάτων τους, ο αριθμός των κεφαλών που αναπτύσσουν σε στρατηγικούς πυραύλους φαίνεται πιθανό να αυξηθεί μετά τη λήξη της διμερούς Συνθήκης του 2010 για τον Περιορισμό των Στρατηγικών Επιθετικών Οπλων (New START) τον Φλεβάρη του 2026.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις διαπραγματεύσεων για την ανανέωση ή την αντικατάστασή του, ή ότι κάποια από τις δύο πλευρές επιθυμεί να το πράξει. Οι ΗΠΑ επιμένουν ότι οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει περιορισμούς στο πυρηνικό οπλοστάσιο της Κίνας, κάτι το οποίο αρνείται το Πεκίνο. Η Ρωσία ζητά να περιληφθούν στη συμφωνία και οι πυρηνικές κεφαλές άλλων ΝΑΤΟικών κρατών, της Γαλλίας και της Βρετανίας.
Παρά τα προβλήματα που υπήρξαν το 2024 για την εξέλιξη των πυρηνικών τους οπλοστασίων, ΗΠΑ και Ρωσία αναμένεται να αυξήσουν τις αναπτύξεις πυρηνικών όπλων τα επόμενα χρόνια.
Η ρωσική αύξηση θα συμβεί κυρίως ως αποτέλεσμα του εκσυγχρονισμού των υπόλοιπων στρατηγικών δυνάμεων, ώστε να φέρουν περισσότερες κεφαλές σε κάθε πύραυλο και της επαναφόρτωσης ορισμένων σιλό που είχαν αδειάσει στο παρελθόν.
Η αύξηση των αμερικανικών πυρηνικών κεφαλών θα μπορούσε να συμβεί ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης περισσότερων πυρηνικών κεφαλών σε υπάρχοντες εκτοξευτές, της επανενεργοποίησης άδειων εκτοξευτών και της προσθήκης νέων, μη στρατηγικών πυρηνικών όπλων στο οπλοστάσιο.
Οι υποστηρικτές των πυρηνικών στις ΗΠΑ πιέζουν για αυτά τα βήματα ως αντίδραση στις νέες πυρηνικές αναπτύξεις της Κίνας.
Η Κίνα αυξάνει ταχύτατα το πυρηνικό της οπλοστάσιο
Το ταχύτερα αναπτυσσόμενο οπλοστάσιο, ωστόσο, είναι αυτό της Κίνας.
Στην έκθεσή του το SIPRI αναφέρει ότι η χώρα διαθέτει τουλάχιστον 600 πυρηνικές κεφαλές και προσθέτει περίπου 100 στο οπλοστάσιό της κάθε χρόνο από το 2023. Πέρυσι, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, η Κίνα αύξησε τον αριθμό των πυρηνικών κεφαλών της από 410 το 2023 σε 500 στις αρχές του 2024.
Αντίστοιχα, το Πεντάγωνο ανέφερε στην περσινή του έκθεση για τη στρατιωτική ισχύ της Κίνας ότι διαθέτει πάνω από 600 λειτουργικές πυρηνικές κεφαλές και βρίσκεται σε καλό δρόμο για να αυξήσει το οπλοστάσιό της σε 1.000 κεφαλές έως το 2030.
Σύμφωνα με το SIPRI, η Κίνα θα μπορούσε να έχει τόσους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους όσο οι ΗΠΑ ή η Ρωσία έως το 2030, αλλά θα υστερεί σε αριθμό κεφαλών. Εκτιμά ότι η Κίνα θα έχει μέγιστο αριθμό 1.500 κεφαλών έως το 2035.
Συγκριτικά, οι ΗΠΑ διαθέτουν 5.177 πυρηνικές κεφαλές, ενώ η Ρωσία 5.459, σύμφωνα με εκτιμήσεις του SIPRI.
Οι άλλες πυρηνικές δυνάμεις
Η Βρετανία δεν αύξησε των αριθμό των πυρηνικών κεφαλών της το 2024, όμως, με δεδομένη την απόφαση που πήρε η χώρα το 2021 να τις αυξήσει από τις 225 στις 260, είναι πιθανό πως ο αριθμός τους θα αυξηθεί στο κοντινό μέλλον.
Το πυρηνικό οπλοστάσιο της Γαλλίας παρέμεινε αμετάβλητο, στις περίπου 290 κεφαλές, ωστόσο «το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των πυρηνικών όπλων της προχώρησε κατά τη διάρκεια του 2024».
Η Ινδία και το Πακιστάν επίσης «συνέχισαν να αναπτύσσουν νέους τύπους συστημάτων – φορέων πυρηνικών όπλων το 2024». Στις αρχές του 2025 η Ινδία διέθετε «αυξανόμενο απόθεμα» περίπου 180 πυρηνικών όπλων, ενώ το οπλοστάσιο του Πακιστάν παρέμενε σταθερό στις περίπου 170 πυρηνικές κεφαλές.
Το πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων της Βόρειας Κορέας παραμένει «στην καρδιά της στρατηγικής της για την εθνική ασφάλεια», σύμφωνα με την έκθεση του SIPRI, που εκτιμά πως διαθέτει περίπου 50 πυρηνικές κεφαλές και διαθέτει «επαρκείς ποσότητες σχάσιμου υλικού για να φτάσει συνολικά έως και τις 90 κεφαλές».
Το Ισραήλ, που δεν έχει παραδεχτεί ποτέ δημόσια πως διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο, επίσης βρίσκεται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού του οπλοστασίου του, που το SIPRI εκτιμά πως έφθανε τις 90 πυρηνικές κεφαλές στις αρχές του 2025.
Κράτη εξετάζουν να αναπτύξουν ή να φιλοξενήσουν πυρηνικά όπλα
Εξάλλου οι συζητήσεις σε Ανατολική Ασία, Ευρώπη και Μέση Ανατολή σχετικά με το πυρηνικό καθεστώς και την πυρηνική στρατηγική υποδηλώνουν ότι υπάρχει δυνατότητα για περισσότερα κράτη να αναπτύξουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα, επισημαίνει η έκθεση του SIPRI.
Επιπλέον, τα κράτη διαπραγματεύονται την κοινή χρήση πυρηνικών όπλων. Το 2024, τόσο η Λευκορωσία όσο και η Ρωσία επανέλαβαν τις δηλώσεις τους ότι έχουν αναπτυχθεί ρωσικά πυρηνικά όπλα σε λευκορωσικό έδαφος.
Αρκετά ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ έδειξαν την προθυμία τους να φιλοξενήσουν αμερικανικά πυρηνικά όπλα στο έδαφός τους, ενώ ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμ. Μακρόν, επανέφερε το ζήτημα ότι η πυρηνική αποτροπή της Γαλλίας θα πρέπει να έχει «ευρωπαϊκή διάσταση», κάτι που φέρεται να υιοθετεί και η Γερμανία.
