Οι διαγραφές φοιτητών δεν είναι ένα μεμονωμένο εκπαιδευτικό ή οικονομικο μέτρο, αλλά κρίκος σε μια αλυσίδα πειθαρχικών πολιτικών που επιχειρούν να ευθυγραμμίσουν τη νεολαία με τις σύγχρονες ανάγκες λειτουργίας του αστικού κράτους. Είναι κρίκος στην προσπάθεια στρατιωτικοποίησης της κοινωνικής ζωής, που ξεκινά από τα πανεπιστήμια και τα σχολεία, διαπερνά τους χώρους δουλειάς –δημόσιου και ιδιωτικού τομέα – και αγγίζει την καθημερινότητα όλου του λαού μέσα από θεσμικές ρυθμίσεις όπως ο νέος Ποινικός Κώδικας, οι τροποποιήσεις στον ΚΟΚ, οι απαγορεύσεις σε χώρους αναψυχής. Προκειται για την πολιτική που προετοιμάζει την κοινωνία για ένταση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και για πολεμική κινητοποίηση, απαιτώντας πειθαρχημένους «υπηκόους».
Ο Εργατικός Αγώνας στέκεται απέναντι σε αυτή τη στρατηγική και γι’ αυτό δίνει βήμα σε κείμενα αναγνωστών, όπως το παρακάτω που αναδεικνύει ορισμένες από τις πραγματικές διαστάσεις των επικείμενων διαγραφών.
Ξ.Β.
Οριοθέτηση της ευθύνης σχετικά με το νομοσχέδιο περί αυτόματης διαγραφής φοιτητών
Η διαγραφή των αιώνιων φοιτητών από τα Ελληνικά πανεπιστήμια είναι μία μονομερής ενέργεια εναντίον των φοιτητών τοποθετώντας την ευθύνη ολοκλήρωσης των σπουδών τους αποκλειστικά και μόνο σ’ αυτούς αγνοώντας ή παραβλέποντας τις ευθύνες των πανεπιστημίων και του Υπουργείου Παιδείας. Στην διαδικασία επιτυχούς ολοκλήρωσης των ακαδημαϊκών σπουδών εμπλέκονται τρεις πυλώνες – φοιτητές, πανεπιστήμιο και Υπουργείο Παιδείας. Το να μεταθέτεις την ευθύνη για την αδυναμία ολοκλήρωσης των σπουδών αποκλειστικά και μόνο στους φοιτητές , φτάνοντας μάλιστα σε απόφαση διαγραφής τους, είναι μια ενέργεια που στερείται λογικής.
Την ευθύνη για την επίλυση του προβλήματος των αιώνιων φοιτητών διαχρονικά είχαν πρωτίστως η εκάστοτε κυβέρνηση με το Υπουργείο Παιδείας καθώς και τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα . Από την μεταπολίτευση και μετά καμία κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να λύσει το πρόβλημα των αιώνιων φοιτητών. Με την ισοπεδωτική διαγραφή των φοιτητών σήμερα παραδέχονται την ανικανότητά τους να λύσουν το πρόβλημα. Η κυβέρνηση κατά βάση επιλέγεται από τον λαό για να επιλύει προβλήματα και όχι να λειτουργεί τιμωρητικά διαγράφοντας φοιτητές από τα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια. Η διαγραφή των φοιτητών πλήττει τις οικογένειες τους που έχουν επενδύσει χρόνο και χρήμα στην προσπάθεια τους να μορφώσουν τα παιδιά τους και τελικά ακυρώνει τον αγώνα τους.
Έρευνα – προβληματισμοί
Η διαγραφή είναι μια διοικητική ενέργεια η οποία ενδεχομένως δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και κοινωνικές μελέτες που αφορούν στις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής κοινωνίας. Έχει ερευνηθεί στην χώρα μας, ποιες είναι οι κοινωνικές οικονομικές ή άλλες παράμετροι που οδηγούν τους φοιτητές να μην ολοκληρώνουν τις σπουδές τους; Υπάρχει πρύτανης σχολής που γνωρίζει με ακρίβεια πόσοι φοιτητές του εργάζονται; Το υπουργείο παιδείας τί γνωρίζει για το συγκεκριμένο θέμα; Μπορεί το Υπουργείο Παιδείας να ενημερώσει με ακριβή στοιχεία και δεδομένα πόσο «στοιχίζουν» στο Ελληνικό κράτος οι αιώνιοι φοιτητές; Γνωρίζουν; Εσείς τι πιστεύετε;
Εάν έχουμε φοιτητές που εργάζονται, εφαρμόζουμε μοντέλο παραδοσιακής εκπαίδευσης , διάλεξη στο αμφιθέατρο και εξετάσεις ή πάμε σε ένα μοντέλο εκπαίδευσης ενηλίκων για να διευκολυνθούν οι φοιτητές που εργάζονται ταυτόχρονα; Τι από τα παραπάνω έχει γίνει σήμερα στα πανεπιστήμια; Ποια είναι η συνδρομή του Υπουργείου Παιδείας προς αυτήν την κατεύθυνση; Η διαγραφή των φοιτητών χωρίς να ληφθούν υπόψη οι λόγοι καθυστέρησης στην ολοκλήρωση των σπουδών τους, αγνοεί τις ανισότητες και ΤΙΜΩΡΕΙ τους πιο ευάλωτους , οικονομικά και κοινωνικά.
Έχουν αναλυθεί ερευνητικά οι πολιτικές των πανεπιστημίων αλλά και το νομοθετικό έργο από την πλευρά της πολιτείας για την επίλυση του προβλήματος των αιώνιων φοιτητών τα τελευταία 50 χρόνια; Και αν υπάρχουν τέτοιες έρευνες πώς επηρέασαν την λειτουργία των ιδρυμάτων, την διαχείριση των πόρων και την ποιότητα της εκπαίδευσης; Αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα που είναι η διαγραφή 290 χιλιάδων φοιτητών μάλλον κάτι δεν πήγε καλά.
Έχουν λάβει οι αρμόδιοι γνώση για το αν υπάρχουν διαχρονικά καθηγητές στα ελληνικά πανεπιστήμια με ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό φοιτητών που « κόβονται» επανειλημμένα και μαζικά στο μάθημα τους;
Υπάρχει μελέτη των συνεπειών της διαγραφής; Ενδιαφέρει αν η διαγραφή έχει κοινωνικό, οικονομικό ή ψυχολογικό αντίκτυπο στους φοιτητές και στην κοινωνία γενικότερα;
Όποιος μπορέσει να αντλήσει επιστημονικά δεδομένα για τους παραπάνω προβληματισμούς ενδέχεται να διαπιστώσει ότι ανάλογη ευθύνη για την ολοκλήρωση των σπουδών έχουν εκτός από τους φοιτητές, το πανεπιστήμιο και το Υπουργείο Παιδείας. Η ανάλυση των δεδομένων και τα συμπεράσματα που θα προκύψουν θα βοηθήσουν στη ενίσχυση της ακαδημαϊκής λειτουργίας και την βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους φοιτητές. Αυτός ακριβώς πρέπει να είναι ο στόχος, η διαρκής βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους φοιτητές.
Αν οι εμπλεκόμενοι φορείς της Ανώτατης Εκπαίδευσης δεν εργαστούν προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι αναγκασμένοι κάθε χρόνο να διαγράφουν χιλιάδες φοιτητές.
Η διαγραφή όμως δεν αποτελεί λύση.
Αναδρομή στο παρελθόν
Η διαγραφή των φοιτητών από τα Ελληνικά πανεπιστήμια ιδίως εκείνων που έχουν «λιμνάσει», δηλαδή έχουν υπερβεί το ανώτατο όριο φοίτησης δεν είναι απλώς ένα διοικητικό μέτρο. Για πολλούς συνιστά και μια συμβολική διαγραφή μνήμης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η καθυστέρηση στη λήψη πτυχίου δεν οφειλόταν σε ακαδημαϊκή ανεπάρκεια του φοιτητή αλλά σε πολιτικές, κοινωνικές ή θεσμικές διώξεις. Η διαγραφή φοιτητών δεν είναι κάτι καινούργιο για τα ελληνικά πανεπιστήμια μιας και έχει ξανασυμβεί στην εποχή των κοινωνικών φρονημάτων 1947-1981.
Στην περίοδο αυτή που περιλαμβάνει τον εμφύλιο πόλεμο, την μετεμφυλιακή περίοδο, την δικτατορία του 1967-1974, και την πρώιμη μεταπολίτευση τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν ήταν αποκομμένα από την πολιτική. Αντίθετα, καθηγητές συχνά φιλοκαθεστωτικοί συνεργάζονταν με τις αρχές και συνέτασσαν μαύρες λίστες φοιτητών με βάση τα κοινωνικά φρονήματα. Αυτοί οι φοιτητές μπορούσαν να διαγραφούν, να μην πάρουν πτυχίο, να διωχθούν, να υπηρετήσουν την στρατιωτική τους θητεία σε τόπους εξορίας ενώ την περίοδο της χούντας υπήρχε φυλάκιση , εξορία , και βασανιστήρια στα ΕΑΤ-ΕΣΑ και την Μπουμπουλίνας.
Γιατί έχει σημασία αυτό σήμερα;
Όταν οι φοιτητές αυτών των δεκαετιών (50, 60, 70) διαγράφονται τυπικά λόγω παρέλευσης χρόνου, χάνονται τα ίχνη αυτής της ιστορικής βίας. Δεν διαγράφεται μόνο ένας φοιτητής που δεν αποφοίτησε. Διαγράφεται ένας άνθρωπος που πάλεψε ενάντια σε αυταρχικές δομές, εμποδίστηκε θεσμικά να ολοκληρώσει τις σπουδές του, έζησε στο πετσί του την ιδεολογική και πολιτική στοχοποίηση. Αυτό που διακυβεύεται είναι η συλλογική μνήμη της πανεπιστημιακής ιστορίας, η σχέση του πανεπιστημίου – εξουσίας, η ηθική αποκατάσταση όσων αδικήθηκαν.
Αν η πολιτεία επιλέγει τη διαγραφή τέτοιων φοιτητών – που έχουν υπερβεί το ανώτατο όριο φοίτησης – χωρίς να εξετάζει πλαίσια και αιτίες, τότε δεν πρόκειται μόνο για διαγραφή φακέλων αλλά για εξαφάνιση ιστορικών αποτυπωμάτων που είναι κρίσιμα για να κατανοήσουμε τι δεν πρέπει να ξαναγίνει το ελληνικό πανεπιστήμιο.
Σήμερα – Διαγραφή και δείκτες αξιολόγησης
Η διαγραφή φοιτητών που δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο με στόχο την βελτίωση δεικτών αξιολόγησης των Ελληνικών Πανεπιστημίων είναι ένα σύνθετο ηθικό ζήτημα. Εξαρτάται από το πως ορίζονται η ευθύνη, η αξιολόγηση και ο σκοπός του κάθε πανεπιστημίου. Η Κυβέρνηση με το παραπάνω μέτρο επιθυμεί τη διασφάλιση ποιότητας και αξιοπιστίας των πτυχίων. Ένα πανεπιστήμιο που διατηρεί ενεργούς φοιτητές για πολλά χρόνια χωρίς πρόοδο ενδέχεται να φαίνεται ότι δεν λειτουργεί με σοβαρότητα. Η διαγραφή αιώνιων φοιτητών προστατεύει την ακαδημαϊκή αξία του ιδρύματος και των πτυχίων του, την αποδοτική χρήση δημόσιων πόρων. Τα πανεπιστήμια χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους. Εάν κάποιος παραμένει εγγεγραμμένος χωρίς πρόοδο καταναλώνει έμμεσα πόρους (διοικητική μέριμνα, θέσεις σε μαθήματα, χρήση υποδομών) χωρίς αντίκρισμα.
Οι διεθνείς δείκτες αξιολόγησης βασίζονται και σε χρόνους αποφοίτησης. Εάν η χώρα θέλει ανταγωνιστικά πανεπιστήμια αυτά πρέπει να πληρούν ορισμένα στάνταρ. Η βελτίωση των δεικτών αξιολόγησης είναι μια ορθολογική επιλογή. Η αξιολόγηση των πανεπιστημίων τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο βασίζεται συχνά σε συγκεκριμένους δείκτες: Ποσοστό αποφοίτησης (πόσοι τελειώνουν τις σπουδές τους στο λογικό χρόνο). Ερευνητική δραστηριότητα απασχολησιμότητα αποφοίτων. Διεθνείς συμμετοχές και παρουσία. Αποδοτικότητα και διαχείριση πόρων. Ο δείκτης του ποσοστού αποφοίτησης είναι ιδιαίτερα χρήσιμος καθώς σχετίζεται με την αποτελεσματικότητα των σπουδών.
Πως όμως η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας σχεδιάζουν να αξιοποιήσουν την διαγραφή των φοιτητών για να βελτιώσουν τους δείκτες αξιολόγησης.
Απόφοιτοι
Ποσοστό αποφοίτησης = —————
Εισαχθέντες
Διαγράφοντας χιλιάδες αιώνιους φοιτητές που δεν τελείωσαν τις σπουδές τους , αυτοί αφαιρούνται από το κλάσμα
άρα το ποσοστό εμφανίζεται αυξημένο γιατί οι ΜΗ απόφοιτοι εξαφανίζονται από το λογαριασμό. Αυτό βελτιώνει την εικόνα του ιδρύματος στους δείκτες αποδοτικότητας και στην εξωτερική αξιολόγηση. Ωστόσο η διαγραφή μπορεί να θεωρηθεί μέσο «δημιουργικής» λογιστικής εφόσον δεν συνοδεύεται από πλήρη, διαφανή και αντικειμενικά στατιστικά για το τι συνέβη με τους διαγραφέντες (πχ. εμφανίζονται ως ποσοστό οι διαγραφέντες; οι λόγοι που καθυστέρησαν, εάν εργάζονται, εάν υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία κ.ά). Υπό αυτές τις προϋποθέσεις η διαγραφή των φοιτητών μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός καλλωπισμού των αριθμών. Εδώ όμως τίθενται μερικά σοβαρά ζητήματα.
Υπάρχει αλήθεια, με βάση την κοινή λογική, πραγματική ποιότητα και αντικειμενικότητα της αξιολόγησης των Ελληνικών πανεπιστημίων;
Υπάρχει ανάληψη ευθύνης από τους καθηγητές και τα πανεπιστήμια για την αποτυχία των διαγραφέντων;
Έχει αυτός ο τύπος αξιολόγησης καμία σχέση με την επιστήμη εφόσον στηρίζεται σε δείκτες που μπορούν να αλλοιωθούν μέσω της διαγραφής των φοιτητών.
Η πρακτική αυτή χαρακτηρίζεται από πλήρη διαφάνεια ή αποτελεί μορφή δημιουργικής λογιστικής που αλλοιώνει την πραγματική εικόνα της εκπαιδευτικής διαδικασίας;
Μήπως με την διαγραφή των φοιτητών «αλλοιώνεται» η ιστορία των πανεπιστημίων; Μήπως η διαγραφή των αιώνιων φοιτητών από τα πανεπιστήμια τιμωρεί τους πιο ευάλωτους;
Καταργείται ο ρόλος του πανεπιστημίου ως χώρος δια βίου μάθησης;
Αντιμετωπίζουν την ανώτερη εκπαίδευση ως δικαίωμα ή ως εργαλείο αποδοτικότητας;
Η ύπαρξη φοιτητών με πιο αργή πρόοδο είναι πρόβλημα ή ένα κομμάτι μιας πιο ανοικτής δημοκρατικής εκπαίδευσης;
Το πανεπιστήμιο θα αποτελέσει ξανά μηχανισμό κοινωνικού ελέγχου;
Ποιες σχέσεις θα εγκαινιάσει το Πανεπιστήμιο με την Κυβέρνηση της χώρας;
Θα πληγεί μακροπρόθεσμα το γόητρο του δημόσιου πανεπιστημίου (αφού από δω και στο εξής κάθε χρόνο θα γίνονται διαγραφές φοιτητών ) στην ελληνική κοινωνία;
Αυτά είναι τα δεδομένα… οι απαντήσεις και τα συμπεράσματα δικά σας…
Ξ. Β.
