14 Αυγούστου το 1954, λίγο πριν ξημερώσει, στην Αγία Μαρίνα στο Δαφνί, ο Νίκος Πλουμπίδης έπεσε νεκρός από τα πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος. Για τον λαό, το όνομά του είναι δεμένο με την αποφασιστικότητα, τη διορατικότητα και την ανιδιοτέλεια ενός κομμουνιστή ηγέτη που στη διάρκεια της Κατοχής συνέβαλε σε μεγάλες νίκες για το κίνημα. Από τις πιο γνωστές, η αποτροπή της πολιτικής επιστράτευσης το 1943.
Ο Πλουμπίδης υπήρξε δάσκαλος, συνδικαλιστής, στέλεχος του ηρωικού ΚΚΕ και άνθρωπος με βαθιά πίστη στις αξίες του. Ακόμα και όταν το κόμμα του, μέσα στη σκληρή εποχή του Εμφυλίου και των διώξεων, τον θεώρησε χαφιέ και πράκτορα, εκείνος δεν απαρνήθηκε την ιδεολογία του. «Το κόμμα μου κάνει λάθος και κάποτε θα το καταλάβει» απάντησε σε όσους τον ρωτούσαν γιατί συνεχίζει να το υπερασπίζεται.
Στις 25 Νοέμβρη 1952 συλλαμβάνεται στον Κολωνό. Στη δίκη, η Ασφάλεια τού προτείνει να καταδικάσει ανοιχτά τον Ζαχαριάδη με αντάλλαγμα ελαφρύτερη ποινή. Αρνείται, δηλώνοντας «Η τιμή είναι η τιμή του Κόμματός μου. Ό,τι θεωρώ σωστό το εφαρμόζω πρώτος».
Λίγο πριν την εκτέλεσή του, μέσα στην απομόνωση των φυλακών, κατέγραψε τις μνήμες του από την 5η Μάρτη 1943. Εκείνη τη μέρα, με γενική πολιτική απεργία και παλλαϊκή διαδήλωση στην Αθήνα, ο λαός ανάγκασε τους Γερμανούς κατακτητές και την κυβέρνηση Λογοθετόπουλου να πάρουν πίσω την πολιτική επιστράτευση. Η κινητοποίηση δεν έγινε τυχαία. Προηγήθηκαν μέρες οργάνωσης σε κλάδους, συνοικίες και δημόσιες υπηρεσίες, με στόχο όχι μια «απλή» απεργία αλλά μια μάχη που θα κερδηθεί.
Στις 4 Μάρτη, μόλις έμαθε ότι η επιστράτευση θα ανακοινωθεί την επόμενη, αποφάσισε να δράσει άμεσα χωρίς να περιμένει την έγκριση του ΠΓ. Μέσα σε λίγες ώρες οι μηχανισμοί της ΚΟΑ κινήθηκαν. Προκηρύξεις, συνθήματα, πλακάτ, οργανωμένες διαδρομές πορείας. Το πρωί της 5ης Μάρτη η Αθήνα ήταν νεκρή από δουλειά και ζωντανή από λαό. Εργάτες, υπάλληλοι, βιοτέχνες, έμποροι, όλοι στον δρόμο. Η διαδήλωση είχε όγκο και αποφασιστικότητα που δεν είχε ξαναδεί η πόλη.
Η νίκη ήταν άμεση. Η πολιτική επιστράτευση ακυρώθηκε και χιλιάδες νέοι γλίτωσαν τα γερμανικά κάτεργα. Ήταν ένα παράδειγμα που έμεινε στην Ιστορία για το πώς οι λαοί, όταν δρουν ενωμένοι, μπορούν να επιβάλουν τη θέλησή τους ακόμα και απέναντι στον πιο σκληρό αντίπαλο.
Ο Νίκος Πλουμπίδης άφησε την τελευταία του πνοή παραμονή Δεκαπενταύγουστου του 1954, μένοντας πιστός μέχρι τέλους στις αξίες του.
