Η πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου του Αμβούργου, που χαρακτηρίζει τις διδασκαλίες του Καρλ Μαρξ «ασυμβίβαστες με την ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη», αποκαλύπτει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τα όρια της αστικής δημοκρατίας στη Γερμανία και γενικότερα στον πυρήνα των δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών. Εκεί όπου το Σύνταγμα και οι θεσμοί τους εμφανίζονται ως ουδέτεροι και προστάτες της ελευθερίας, στην πραγματικότητα λειτουργούν ως μηχανισμοί περιφρούρησης της αστικής τάξης, έτοιμοι να θέσουν εκτός νόμιμου πλαισίου κάθε ρεύμα σκέψης που αμφισβητεί την κυριαρχία του κεφαλαίου. Η υπόθεση αυτή δείχνει πως ακόμη και η θεωρητική ενασχόληση με τον Μαρξ μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνη, φανερώνοντας το πραγματικό περιεχόμενο της λεγόμενης ελευθερίας στη Δύση: ελευθερία για το κεφάλαιο, περιορισμοί και διώξεις για τους εργαζόμενους και τους πρωτοπόρους τους.
από in.gr
Ένα δικαστήριο στο Αμβούργο της Γερμανίας δήλωσε σε μια απόφαση σχετικά με μια ομάδα μελέτης του Καρλ Μαρξ ότι οι διδασκαλίες του θεμελιωτή του κομμουνισμού ενδέχεται να είναι αντίθετες με την «ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη». Στις 8 Απριλίου, το «Φόρουμ Μαρξιστικής Σχολής Πολιτικής και Πολιτισμού» (Masch) κέρδισε την υπόθεση εναντίον της Κρατικής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος (LfV) στο Διοικητικό Δικαστήριο του Αμβούργου. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι αρχές δεν μπορούν πλέον να χαρακτηρίζουν την ένωση με έδρα το Αμβούργο ως «αριστερή εξτρεμιστική». Το Masch κέρδισε τη δίκη του κατά της συμπερίληψής του στην έκθεση του οργανισμού για το 2021 και της ανάκλησης του καθεστώτος μη κερδοσκοπικού οργανισμού το ίδιο έτος. Η έλλειψη «ενεργής μαχητικής στάσης» έσωσε μια μαρξιστική ένωση, αλλά τώρα, έχει αποκαλυφθεί ότι αυτή η νομική νίκη θα μπορούσε να έχει αντίθετα αποτελέσματα και να αποτελέσει κίνδυνο για όλους τους κύκλους ανάγνωσης του Καρλ Μαρξ στη Γερμανία. Ασυμβίβαστος με την «ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη» Ο λόγος για αυτό βρίσκεται σε ό,τι έγραψε το δικαστήριο του Αμβούργου στην γραπτή απόφασή του στις 10 Ιουλίου. Είναι συνήθης πρακτική τα δικαστήρια να εξηγούν τους ακριβείς λόγους των αποφάσεών τους γραπτώς μόνο εβδομάδες αργότερα, αλλά το περιεχόμενο της απόφασης θεωρείται εκπληκτικό. Το δικαστήριο επιβεβαίωσε την απόφασή του υπέρ του Masch, δηλώνοντας παράνομη την συμπερίληψή της στην έκθεση για την προστασία του Συντάγματος.
Ωστόσο, το έκανε επειδή τα μέλη της δεν είχαν την «ενεργή μαχητική στάση» για να βλάψουν πραγματικά το Σύνταγμα. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο Μαρξ είναι ασυμβίβαστος με την «ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη»*. (*Η ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη, ή «freiheitliche demokratische Grundordnung» στα γερμανικά, είναι μια θεμελιώδης έννοια του Γερμανικού Συντάγματος (Grundgesetz) που ορίζει τις βασικές αρχές του γερμανικού κράτους. Δίνει έμφαση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτή η τάξη θεωρείται το θεμέλιο πάνω στο οποίο είναι χτισμένο το γερμανικό κράτος και προστατεύεται ενεργά από όσους επιδιώκουν να την υπονομεύσουν).
Το δικαστήριο εξετάζει το ζήτημα του κατά πόσον η ενασχόληση με τη μαρξιστική θεωρία είναι θεμελιωδώς συμβατή με το σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας YouTube thumbnail «Μη δογματική και κριτική προσέγγιση της μαρξιστικής θεωρίας» Το Masch δραστηριοποιείται από το 1981. Είναι γνωστή στο Αμβούργο για τις ετήσιες ομάδες ανάγνωσης του πρώτου τόμου του έργου του Μαρξ «Το Κεφάλαιο», αλλά η ομάδα εκδίδει επίσης βιβλία και διοργανώνει συχνά συζητήσεις, κυρίως στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Θεωρεί τον εαυτό της ως συνέχεια της παράδοσης των εργατικών εκπαιδευτικών ενώσεων και των μαρξιστικών εργατικών σχολών και, σύμφωνα με τα ίδια της τα λεγόμενα, επιδεικνύει μια «μη δογματική και κριτική προσέγγιση της μαρξιστικής θεωρίας». Η ένωση θεωρήθηκε ύποπτη από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος, μεταξύ άλλων, επειδή ισχυρίστηκε ότι το Masch ιδρύθηκε αρχικά από το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (DKP) και εξακολουθεί να διατηρεί στενούς δεσμούς με αυτό. Το δικαστήριο απέρριψε αυτή την κατηγορία τον Απρίλιο, σημειώνοντας ότι μόνο ένα από τα 26 μέλη του Masch είναι επί του παρόντος μέλος του DKP. Ωστόσο, η γραπτή αιτιολόγηση πηγαίνει ακόμη πιο μακριά.
Το δικαστήριο εξετάζει το ζήτημα του κατά πόσον η ενασχόληση με τη μαρξιστική θεωρία είναι θεμελιωδώς συμβατή με το σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. «Μαρξιστική Βραδινή Σχολή» Το δικαστήριο κρίνει ότι «οι δραστηριότητες του ενάγοντος, οι οποίες επικεντρώνονται στις θεωρίες του Καρλ Μαρξ, είναι θεμελιωδώς ασυμβίβαστες με την ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη». Το δικαστήριο δηλώνει ότι η κεντρική θέση των έργων και των διδασκαλιών του Μαρξ στις δραστηριότητες του Masch είναι εμφανής από το όνομά της, «Μαρξιστική Βραδινή Σχολή». Σύμφωνα με το δικαστήριο, ο λόγος για τον οποίο αυτό είναι προβληματικό είναι ο εξής: «Η κοινωνική θεωρία που δημιούργησε ο Μαρξ μπορεί να περιέχει ασυμβατότητες σε θεμελιώδη σημεία με τις αρχές της ελεύθερης δημοκρατικής βασικής τάξης». Το δικαστήριο δεν είχε ακόμη αναφερθεί σε αυτό το σημείο στην προφορική απόφασή του τον Απρίλιο.
Κίνδυνος για όλες τις ομάδες ανάγνωσης του Μαρξ
Ο Ridvan Ciftci, ο δικηγόρος που εκπροσώπησε το Masch στο δικαστήριο, θεωρεί τις δηλώσεις του δικαστηρίου «ανεύθυνες». Σύμφωνα με τον ίδιο, η απόφαση αυτή υπονοεί ότι η ανάγνωση του Μαρξ είναι θεμελιωδώς αντισυνταγματική. Στην περίπτωση του Masch, η ομάδα δεν είναι προβληματική μόνο επειδή είναι «αρκετά ασήμαντη» και δεν είναι «ενεργά μαχητική». Σύμφωνα με την εκτίμηση του Ciftci, αυτό αποτελεί απειλή για όλους τους κύκλους ανάγνωσης του Μαρξ στη Γερμανία. «Οποιοσδήποτε σύλλογος που αναφέρεται κυρίως στον Μαρξ θα μπορούσε επομένως να γίνει αντικείμενο παρακολούθησης», λέει ο δικηγόρος. Από αυτή την άποψη, η απόφαση με την οποία το Masch υπερασπίστηκε επιτυχώς τον εαυτό του από τον χαρακτηρισμό του ως αντισυνταγματικού φαίνεται να είναι ένα μπούμερανγκ και, τουλάχιστον, μια νομική οπισθοδρόμηση. «Το δικαστήριο ενεργεί σαν τα κείμενα του Μαρξ να γράφτηκαν χθες», λέει ο Hopp, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ο Μαρξ μπορεί «να θεωρηθεί απολύτως δημοκράτης» όταν δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στο φυλλάδιο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, όπως κάνει το δικαστήριο Μια «ριζοσπαστική, αλλά συνταγματική κοινωνική μεταμόρφωση» Στην πραγματικότητα, άλλα δικαστήρια έχουν πρόσφατα υιοθετήσει μια πολύ πιο ευέλικτη προσέγγιση όσον αφορά τη θεωρία του Καρλ Μαρξ. Για παράδειγμα, στην υπόθεση που έφερε η εφημερίδα Junge Welt κατά της παρακολούθησής της από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος, το Διοικητικό Δικαστήριο του Βερολίνου δήλωσε ότι η μαρξιστική κατεύθυνση από μόνη της δεν συνιστά προσπάθεια ανατροπής της ελεύθερης δημοκρατικής βασικής τάξης και ότι η επανάσταση θα μπορούσε να είναι μια «ριζοσπαστική, αλλά συνταγματική κοινωνική μεταμόρφωση». Το δικαστήριο του Αμβούργου, ωστόσο, εξετάζει το ζήτημα από διαφορετική οπτική γωνία. Το δικαστήριο πιστεύει ότι η μαρξιστική θεωρία που υιοθετεί το Masch δεν στοχεύει μόνο σε μεταρρυθμίσεις, αλλά και σε επανάσταση μέσω βίας.
Το δικαστήριο δεν αποδέχεται την αντίρρηση του Masch ότι οι συζητήσεις του περιορίζονται σε μια κριτική του καπιταλισμού. Παραθέτοντας από την ιστοσελίδα της ένωσης, το δικαστήριο σημειώνει ότι ο στόχος της ένωσης είναι «η πλήρης μεταμόρφωση του οικονομικού συστήματος, του κράτους και της κοινωνίας». Το κύριο πρόβλημα είναι η «δικτατορία του προλεταριάτου» Το δικαστήριο πιστεύει ότι, όσον αφορά τον Μαρξ, το πρόβλημα έγκειται στην έννοια της «δικτατορίας του προλεταριάτου». Το δικαστήριο επισημαίνει ότι η έννοια αυτή «αποκλείει αναπόφευκτα άλλες ομάδες του πληθυσμού από τη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων και την έμμεση άσκηση της κρατικής εξουσίας», δηλώνοντας, με άλλα λόγια, ότι η δικτατορία του προλεταριάτου είναι «αντιδημοκρατική». Το μέλος του Masch, Michael Hopp, υποστηρίζει ότι «πρόκειται για πλήρη παρεξήγηση». «Το δικαστήριο ενεργεί σαν τα κείμενα του Μαρξ να γράφτηκαν χθες», λέει ο Hopp, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ο Μαρξ μπορεί «να θεωρηθεί απολύτως δημοκράτης» όταν δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στο φυλλάδιο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, όπως κάνει το δικαστήριο, και ότι ο «παλαιότερος Μαρξ» τόνιζε ότι τα μέσα αλλαγής πρέπει να προσαρμόζονται στην ιστορική συγκυρία. «Ο Μαρξ θα συνιστούσε οτιδήποτε άλλο εκτός από μια ομάδα ανθρώπων να εισβάλει σήμερα στο Bundestag», λέει ο Hopp.
Ο Hopp υποδηλώνει επίσης ότι το δικαστήριο παρερμηνεύει τη φύση της θεωρίας του Μαρξ ως «αναλυτικό εργαλείο» και του Masch ως «εκπαιδευτικό ίδρυμα». «Η υπερβολική απλοποίηση έγκειται στο ότι μας κατηγορούν ότι μετατρέπουμε τα λόγια σε πράξεις. Αλλά εμείς εξετάζουμε τα λόγια και τα συζητάμε υπό νέο πρίσμα» λέει. Ο καπιταλισμός είναι κατοχυρωμένος στο Σύνταγμα; Η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου του Αμβούργου αγγίζει επίσης ένα ζήτημα που έχει συζητηθεί συχνότερα τα τελευταία χρόνια, μετά το αίτημα για «απαλλοτρίωση της Deutsche Wohnen & Co.*»: Σε ποιο βαθμό το Σύνταγμα, η πηγή της ελεύθερης δημοκρατικής βασικής τάξης, ορίζει ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας πρέπει να οργανώνεται σύμφωνα με τις αρχές του καπιταλισμού; (*Η Deutsche Wohnen & Co. enteignen -εν συντομία DWE είναι μια πρωτοβουλία πολιτών που δραστηριοποιείται στο Βερολίνο από το 2018 και η οποία, τον Σεπτέμβριο του 2021, πέτυχε ένα επιτυχημένο δημοψήφισμα για την απαλλοτρίωση και την κοινωνικοποίηση ιδιωτικών εταιρειών κατοικιών. Το δημοψήφισμα δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής, καθώς επρόκειτο για δημοψήφισμα απόφασης.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, η πρωτοβουλία ανακοίνωσε ότι θα θέσει εκ νέου σε ψηφοφορία τον στόχο της για την κοινωνικοποίηση των κατοικιών με ένα δημοψήφισμα για τη θέσπιση νόμου). Το δικαστήριο του Αμβούργου δεν έβγαλε το συμπέρασμα ότι το επιχείρημα του Masch, το οποίο αναφερόταν στον σοσιαλιστή, νομικό και πολιτικό επιστήμονα Wolfgang Abendroth (Βόλφγκανγκ Άμπεντροτ), ότι το Σύνταγμα είναι ουδέτερο όσον αφορά την οικονομική πολιτική, ήταν πειστικό.
Από την άλλη πλευρά πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: «Είναι πλέον ύποπτο κάθε εισαγωγικό μάθημα για τον Μαρξ στο πρώτο εξάμηνο; Τι σημαίνει ακριβώς “ενεργά μαχητικός”; Η ριζοσπαστική κοινωνική κριτική δεν είναι αντισυνταγματική; Για να διευκρινίσει αυτά και άλλα ερωτήματα, το Masch, το οποίο εξετάζει επί του παρόντος την άσκηση έφεσης κατά της απόφασης, σχεδιάζει να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: να οργανώσει μια εκδήλωση συζήτησης».
*Με στοιχεία από harici.com.tr |
Αρχική Φωτό: Ο Μαρξ και ο Ένγκελς στη σοσιαλιστική εφημερίδα Rheinische Zeitung
