Μέρος Πρώτο
Η περίοδος που διανύει η ανθρωπότητα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και μαζί ελπιδοφόρα, όταν με τον αγώνα της εργατικής τάξης και των λαών είναι δυνατόν να προκύψουν ιδιαίτερα θετικές εξελίξεις. Ο κόσμος σήμερα διατρέχεται από δύο πολύ μεγάλες κρίσεις. Η τεράστια οικονομική κρίση που άρχισε το 2008, έπληξε την Ελλάδα λίγο αργότερα και για σχεδόν 10 χρόνια, (ουσιαστικά μέχρι σήμερα) συνεχίζεται. Δεν πλήττει η κρίση όλες τις χώρες της καπιταλιστικής δύσης με την ίδια ένταση: ιδιαίτερα πλήττει την Ευρώπη. Το αποτέλεσμα είναι να οξύνονται οι αντιθέσεις και ανταγωνισμοί μεταξύ των καπιταλιστικών χωρών. Η καθεμία επιδιώκει να χρεώσει περισσότερα βάρη στις άλλες ώστε να ωφεληθεί η ίδια. Οι ΗΠΑ μέσω της επιβολής δασμών και γενικότερα μέσω της ισχύος τους έναντι των ευρωπαίων εταίρων τους επιδιώκουν να ωφεληθούν οικονομικά και πολιτικά. Το κόστος της κρίσης το πληρώνουν οι εργατικές και λαϊκές μάζες, η νεολαία και οι μικρές επιχειρήσεις που υφίστανται κυρίως τις συνέπειες. Η φτώχεια αυξάνεται, το περιθώριο μεγαλώνει, κατακτήσεις, προϊόν αγώνα πολλών δεκαετιών, αφαιρούνται. Προοπτική ουσιαστικής οικονομικής ανάκαμψης του δυτικού κόσμου δεν διαφαίνεται. Τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα οξύνονται, οι αντιπαραθέσεις γίνονται οξύτερες, οι δασμοί και οι εμπορικοί πόλεμοι μαίνονται. Ο πλούτος ελάχιστων είναι ασύλληπτος‧ ένα τμήμα των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων ωφελείται, ενώ η πλειοψηφία – εργατική τάξη, γενικότερα μισθωτοί, φτωχοί αγρότες και επαγγελματίες άνεργοι και νέοι – είναι σε αδιέξοδο
Το επιχείρημα της ελληνικής κυβέρνησης ότι η Ελλάδα αναγεννάται, η οικονομία εκτοξεύεται και οι εργαζόμενοι γεύονται τους καρπούς της ανάπτυξης δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η σύγκριση της αύξησης του ΑΕΠ της χώρας με το μέσο όρο του ΑΕΠ των χωρών της ευρωζώνης που οι περισσότερες βρίσκονται σε ύφεση είναι παραδοχή αποτυχίας. Το δεύτερο τρίμηνο του 2025 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,7% και ο πληθωρισμός είναι μεγαλύτερος από 3%. Αυτό δεν είναι ανάπτυξη είναι ύφεση. Παρότι η ανεργία μειώθηκε οι φτωχοί εργαζόμενοι αυξήθηκαν ως αποτέλεσμα της διάλυσης των εργασιακών σχέσεων και της απλήρωτης και υπαμειβόμενης εργασίας, ενώ η ακρίβεια καλπάζει. Η πλειοψηφία των συνταξιούχων είναι φτωχοί ή στο όριο της φτώχειας. Με κριτήριο την αγοραστική δύναμη των μισθών η Ελλάδα είναι ουραγός στην ΕΕ. Η δημόσια υγεία υποβαθμίζεται προς όφελος της ιδιωτικής, η δημόσια παιδεία υποχρηματοδοτείται ενώ η ιδιωτική επεκτείνεται. Το περιβάλλον συνεχώς υποβαθμίζεται‧ οι τσιμεντουπόλεις το καλοκαίρι μετατρέπονται σε καμίνια. Τεράστια σκάνδαλα, διαφθορά, εγκληματικότητα και κοινωνικές τραγωδίες είναι καθημερινό φαινόμενο.
Δεύτερη τεράστιων διαστάσεων κρίση είναι η υποβάθμιση των χωρών του δυτικού ιμπεριαλισμού και η απώλεια της ισχύος και της ζωτικότητάς τους σε βαθμό να αδυνατούν να διατηρήσουν την επιρροή τους. Η παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ απειλείται. Οι ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες που συμμετέχουν στους BRICS, με επικεφαλής την Κίνα, αναπτύσσονται με πολύ ταχείς ρυθμούς και διεκδικούν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι τέτοιες τεράστιες ανατροπές δεν γίνονται ομαλά αλλά μέσα από μεγάλες συγκρούσεις, ακόμη και γενικευμένο πόλεμο. Για αυτό το σκοπό προετοιμάζονται οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Το μονοπωλιακό κεφάλαιο της ΕΕ και τα κράτη που τη συναπαρτίζουν προωθούν τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης με 800 δισεκατομμύρια ευρώ κατ’ αρχήν. Με τη στρατιωτικοποίηση των οικονομιών και της κοινωνικής ζωής και τη ρωσοφοβία, μετατοπίζουν τα πολιτικά συστήματα σε συντηρητικότερη κατεύθυνση. Αναγορεύουν τους μετανάστες σε μέγιστο κίνδυνο προωθώντας το ρατσισμό. Υψώνουν τείχη στο «ευρωπαϊκό φρούριο» με την Ελλάδα σε ρόλο χωροφύλακα των συνόρων και αποθήκη μεταναστών. Κατ’ αυτό τον τρόπο, εκτοξεύουν την ακροδεξιά και επιταχύνουν τη γενικότερη αντιδραστική στροφή.
Η θηλιά της οικονομικής κρίσης σφίγγει όλο και περισσότερο, ενώ παράλληλα οι πολεμικές αναμετρήσεις αυξάνονται και μαζί ο κίνδυνος γενικευμένου πόλεμου. Τον ιδρώτα των εργαζομένων θα απορροφούν όλο και περισσότερο τα καπιταλιστικά κέρδη και οι πολεμικές δαπάνες, ενώ τα κοινωνικά προβλήματα θα διογκώνονται συνεχώς. Κρίση και πόλεμος είναι το εκρηκτικό κοκτέιλ της επόμενης περιόδου και οι τεράστιες επιπτώσεις στους εργαζόμενους θα φουσκώσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια, θα ριζοσπαστικοποιήσουν εργατικές και λαϊκές διαθέσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι θα μπουν στους αγώνες. Ιστορικά, σε πολλές περιπτώσεις και σε ανάλογες συνθήκες, δημιουργήθηκε επαναστατική κατάσταση. Μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την κρίση του συστήματος κυριαρχίας της αστικής τάξης που δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί με το συνηθισμένο τρόπο και την αδυναμία της να διατηρήσει την εξουσία της σε αναλλοίωτη μορφή. Τότε η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της παρουσιάζουν την υποψηφιότητά τους για την εξουσία ώστε να επιλύσουν τα προβλήματα που η αστική τάξη αδυνατεί να αντιμετωπίσει.
Για τη δημιουργία επαναστατικής κατάστασης δεν αρκεί η ύπαρξη οικονομικής κρίσης. Η Επαναστατική κατάσταση δεν βρίσκεται εγγενώς στην οικονομική πάλη και στις οικονομικές διεκδικήσεις και αγώνες‧ περιλαμβάνει και κρίση στη δομή της εξουσίας. Συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις η οικονομική κρίση διαπλέκεται με μεγάλα πολεμικά γεγονότα, ενδεχομένως και με στρατιωτικές ήττες, μεγάλες αναταράξεις και απειλές για την εθνική κυριαρχία ή παραβίασή της. Συνδέεται δηλαδή στενά με εθνική κρίση.
Σε παρόμοιες συνθήκες εισέρχεται σταδιακά η ανθρωπότητα αφού η κρίση είναι παρούσα και εντείνεται, οι πόλεμοι αυξάνονται και γίνονται πιο καταστροφικοί και οι απειλές για νέους πολέμους πολλαπλασιάζονται. Η Ελλάδα εμπλέκεται και πρωτοστατεί στους σχεδιασμούς, τις δράσεις και τους πολέμους του ΝΑΤΟ, συμμετέχει με πολλούς τρόπους στον πόλεμο στην Ουκρανία, όπου ουσιαστικά είναι εμπλεκόμενη δύναμη. Αντιπαρατίθεται με την Τουρκία που προωθεί τα επεκτατικά της σχέδια στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, εξυπηρετώντας η ίδια του σχεδιασμούς και τις διεκδικήσεις της ελληνικής ολιγαρχίας (ελληνική ΑΟΖ που συνδέεται με την κυπριακή ΑΟΖ, Αιγαίο ουσιαστικά κλειστή ελληνική θάλασσα κλπ) και όλα αυτά υπό την αμερικάνικη και νατοϊκή επικυριαρχία και επιτήρηση. Όλα αυτά διαμορφώνουν εκρηκτικές και επικίνδυνες συνθήκες. Όλες οι σταθερές που πρόβαλλαν οι κυβερνήσεις τις προηγούμενες δεκαετίες έχουν τρωθεί σκληρά: η Ευρώπη απάνεμο λιμάνι, η Ελλάδα νησίδα σταθερότητας σε μία περιοχή αντιπαραθέσεων και κινδύνων κλπ. Ο Τραμπ κήρυξε εμπορικό πόλεμο με αιχμή τους δασμούς σε όλο τον κόσμο και πρωτίστως στους συμμάχους του‧ ερημοποιεί τη Γάζα για να τη μετατρέψει σε Ριβιέρα της Μεσογείου όπου κερδοσκοπούν μεγάλες πολυεθνικές‧ εκτοξεύει τους εξοπλισμούς τον κρατών τουλάχιστον στο 5%. Η ΕΕ είναι πλέον ο αδύναμος κρίκος και το ερώτημα είναι: ποια προστασία αναμένει η Ελλάδα από αυτή την ΕΕ;
Σε τέτοιες συνθήκες ο αγώνας της εργατικής τάξης και των συμμάχων της πρέπει να κατατείνει στην ήττα της αστικής τάξης και στην εργατική εξουσία και ο προσδιορισμός της στρατηγικής και της τακτικής που θα επιλεγεί. Ο χαρακτήρας οι αρχές και το πρόγραμμα της πολιτικής πρωτοπορίας που θα καθοδηγήσει τους αγώνες σε κάθε φάση με διακηρυγμένο στόχο την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, όπως την καθόρισαν οι κλασικοί του μαρξισμού και ο Λένιν.
Το τοπίο στο χώρο της κομμουνιστικής αριστεράς το χαρακτηρίζουν οι λέξεις πολυκερματισμός και αδυναμία επιτέλεσης του ιστορικού της ρόλου. Θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο και επίπονο να αναδειχθεί ο φορέας -πρωτοπορία που θα ηγηθεί.
Στο σημείωμα αυτό θα ασχοληθούμε με την τακτική και τα άμεσα καθήκοντα στα οποία όλες οι δυνάμεις μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν, αφού η επιτυχία αυτής της προσπάθειας θα διαμορφώσει το κατάλληλο έδαφος για την παραπέρα πορεία.
Ορισμένα ζητήματα ιδιαίτερης σημασίας σχετικά με τη διαμόρφωση αποτελεσματικής πολιτικής.
1 Το αστικό κράτος και ο ρόλος του
Με βάση τη συσσωρευμένη πείρα διεθνώς το κύριο πεδίο δράσης δεν είναι εντός του κράτους και των κρατικών θεσμών του: είναι η οργάνωση των αγώνων, η διαμόρφωση ταξικής συνείδησης στην πλειοψηφία της εργατικής τάξης και των μικροαστικών στρωμάτων, η συμμαχία της εργατικής τάξης με τα πιο κοντινά της, από ταξική άποψη, μικροαστικά στρώματα και η δράση που θα οξύνει την κρίση της αστικής τάξης.
Το κράτος είναι προϊόν των κοινωνιών σε ένα ορισμένο στάδιο ανάπτυξης τους όταν πλέον έχουν διαμορφωθεί οι αντίπαλες κοινωνικές τάξεις. Αυτών των ανειρήνευτων αντιθέσεων είναι προϊόν το κράτος. Εμφανίζεται όταν η ταξικές αντιθέσεις δεν μπορούν αντικειμενικά να συμφιλιωθούν και αντίστροφα η ύπαρξη τους αποδεικνύει ότι η ταξικές αντιθέσεις είναι ανειρήνευτες. Στο «Κράτος και Επανάσταση» αναφέρεται ότι το κράτος είναι όργανα ταξικής κυριαρχίας, όργανο καταπίεσης μιας τάξης από μία άλλη‧ είναι η δημιουργία του κατεστημένου εκείνου που νομιμοποιεί και στερεώνει αυτή την καταπίεση μετριάζοντας τη σύγκρουση των τάξεων,
Το κράτος στον καπιταλισμό, όπως και σε κάθε προηγούμενο κοινωνικό οικονομικό σχηματισμό, είναι κράτος της κυρίαρχης τάξης, εν προκειμένω της αστικής: περιφρουρεί τα αστικά συμφέροντα και την αστική κυριαρχία. Κατά συνέπεια μόνο ως τέτοιο μπορεί να υπάρχει, δεν μπορεί να αξιοποιηθεί από την εργατική τάξη προκειμένου η ίδια να καταλάβει την εξουσία και να οικοδομήσει τη σοσιαλιστική κοινωνία. Συνεπώς οι αγώνες εντός του καπιταλισμού αποσκοπούν καταρχήν στην βελτίωση της ζωής των εργαζομένων και κατά δεύτερον στην προώθηση των επαναστατικών καθηκόντων της εργατικής τάξης και την προετοιμασία του υποκειμένου της επανάστασης.
ΟΙ σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής δεν είναι δυνατόν να εμφανιστούν μαζικά, να αναπτυχθούν και, πολύ περισσότερο, να επικρατήσουν εντός του καπιταλισμού. Θα διαμορφωθούν μετά την ανατροπή της αστικής εξουσίας και τη διάλυση του αστικού κράτους. Σοσιαλιστικές νησίδες εντός του καπιταλισμού δεν ευδοκιμούν‧ εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης μόνο πρόσκαιρο χαρακτήρα μπορούν να έχουν, δεν πρόκειται να γενικευτούν και το αστικό καθεστώς δεν θα τα ανεχθεί για πολύ. Το περιβάλλον που διαμορφώνουν οι ανταγωνιστικές αστικές σχέσεις δεν επιτρέπει την ύπαρξη τους επί μακρόν. Οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής θα εμφανιστούν και σταδιακά θα κυριαρχήσουν απόλυτα μετά την κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής από τη εργατική εξουσία.
Το θέμα αυτό δίχασε το κομμουνιστικό κίνημα και διχάζει μέχρι σήμερα. Οι ευρωκομουνιστές ισχυρίστηκαν, ιδιαίτερα μετά το Μάη του 1968, ότι το κράτος της εποχής του δεν ήταν πια το κράτος του 1917: αυταρχικό καταπιεστικό και σαφώς αντίπαλος της εργατικής τάξης για την περιφρούρηση της αστικής εξουσίας. Και αυτό το δικαιολογούσαν με το επιχείρημα ότι το κράτος είναι πανταχού παρών σε κάθε τομέα της κοινωνικής δραστηριότητας και η εργατική τάξη ασκεί επιρροή εντός του. Ο Πουλαντζάς μάλιστα οδηγήθηκε στη θέση ότι το κράτος είναι προϊόν ταξικού συσχετισμού και η άνοδος του εργατικού κινήματος αντανακλάται στο εσωτερικό του και επηρεάζει τον ίδιο το χαρακτήρα του κράτους, γίνεται δηλαδή εν μέρει και κράτος που εξυπηρετεί την εργατική τάξη. Οπότε η έμφαση δίνεται στην επίμονη πολιτική δράση εντός των θεσμών. Σταδιακά, κατά βάση με ειρηνικό τρόπο και, κύρια ή ακόμη και αποκλειστικά, με δράση στα πλαίσια των κοινοβουλευτικών και κρατικών θεσμών, χωρίς εμφύλιες συγκρούσεις και δυαδική εξουσία είναι δυνατός ο κοινωνικός μετασχηματισμός. Οι κατοπινές εξελίξεις εξουδετέρωσαν αυτούς τους ισχυρισμούς.
Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, σταδιακά η λειτουργία των αστικών δημοκρατικών θεσμών και οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες και πρακτικές πήραν πιο τυπικό χαρακτήρα. Ευρύτερα κοινωνικά τμήματα απογοητεύτηκαν και αποστασιοποιήθηκαν από την ενεργό πολιτική δράση. Όλο και λιγότεροι πια αισιοδοξούν ότι η πορεία αυτή μπορεί να αντιστραφεί. Η παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα και, κατά συνέπεια, η μεγάλη κοινωνική δυσαρέσκεια σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο οδήγησε στην ένταση του αυταρχισμού του αστικού κράτους, σε κατάργηση δημοκρατικών θεσμών, σε λήψη έκτακτων μέτρων ως και στην κατάργηση εκλογικών αποτελεσμάτων, όπου δεν ήταν αρεστά‧ στην απαγόρευση αντιπάλων να θέσουν υποψηφιότητα για ανώτατα κρατικά αξιώματα σε διάφορες χώρες, στη διόγκωση των κατασταλτικών δυνάμεων και της καταστολής, στον ανοιχτό αντικομμουνισμό.
Όλες οι απόπειρες μεγάλων αλλαγών με δράση εντός των θεσμών τοy κράτους και τη καπιταλιστικής οικονομίας διαψεύστηκαν. Η πιο πρόσφατη διάψευση είναι η παταγώδης αποτυχία όλων των πολιτικών εγχειρημάτων που αναδείχθηκαν και ισχυροποιήθηκαν την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 2008. Πλέον ο ισχυρισμός ότι ο κοινωνικός μετασχηματισμός μπορεί να επιτευχθεί με κύρια δράση εντός των κρατικών δομών και θεσμών δεν αντέχει στην κριτική και αυτό το αντιλαμβάνεται η πλειοψηφία των εργαζομένων.
Οι κοινοβουλευτικοί και άλλοι αστικοί θεσμοί δεν είναι αδιάφοροι για το εργατικό κίνημα: μπορούν να αξιοποιηθούν ως σημαντικό βήμα προβολής και ζύμωσης των αιτημάτων των εργαζομένων και διεκδίκησης κάποιων λύσεων. Με αυτή την έννοια η δράση των κομμουνιστικών και αριστερών δυνάμεων εντός των θεσμών αυτών είναι χρήσιμη και αναγκαία.
2 Ο χαρακτήρας της τακτικής
Η τακτική, σε αντίθεση με τη στρατηγική, δεν είναι σταθερή σε ολόκληρη την περίοδο κατά την οποία η στρατηγική ισχύει και δεν είναι απλό προσάρτημά της. Αντίθετα, επηρεάζεται σημαντικά από τις επικρατούσες κάθε φορά συνθήκες, το συσχετισμό δύναμης σε κάθε στιγμή, την ωριμότητα της εργατικής τάξης και των εργαζομένων, τις υφέσεις και εξάρσεις των εξελίξεων. Η αντίληψη ότι προσδιορίσαμε τις στρατηγική, περιγράψαμε τη μοναδική τακτική που προσιδιάζει σε αυτή, την εφαρμόζουμε σε κάθε στιγμή και αναμένουμε τα επαναστατικά γεγονότα για να δράσουμε είναι βαθιά λανθασμένη και επικίνδυνη. Στη στρατηγική, ο χρόνος δεν είναι ομοιόμορφος, ομοιογενής αλλά αποτελείται από “στιγμές” από υφέσεις και εξάρσεις, ήρεμες περιόδους και περιόδους ταχύτατων ή και θυελλωδών εξελίξεων. Σε κάθε μια από αυτές τις “στιγμές” αντιστοιχεί διαφορετική τακτική, με διαφοροποιημένο, σε ένα βαθμό, το εύρος των κοινωνικών και πολιτικών συνεργασιών, το περιεχόμενο και το αντικείμενό τους, το βάθος των στόχων. Πάντα όμως πρέπει η τακτική να είναι εναρμονισμένη με το στρατηγικό στόχο και να προετοιμάζει τις προϋποθέσεις επίτευξής του. Σαφώς μεγαλύτερη σημασία έχουν οι φάσεις έξαρσης, όταν οι εξελίξεις επιταχύνονται και ο χρόνος πυκνώνει, εργατικές και λαϊκές μάζες βγαίνουν ορμητικά στο προσκήνιο και μία μέρα αντιστοιχεί σε πολλές εβδομάδες και ή μήνες. Τότε, το κίνημα μπορεί να γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη‧ αντίθετα, αν δεν δράσει κατάλληλα, μπορεί να οδηγηθεί σε μεγάλη κρίση, να δημιουργηθούν ιστορικές εξελίξεις ή συντριπτικές ήττες. Γεγονότα τέτοιων διαστάσεων και χαρακτήρα πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης , θα γίνουν καθημερινά το επόμενο χρονικό διάστημα και μπορεί να οδηγήσουν οι πολύ μεγάλες κρίσεις.
3 Βασικά διδάγματα από τη διακυβέρνηση της «πρώτη φορά αριστεράς»
Την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 2008 που οδήγησε στην επιβολή των μνημονίων στην Ελλάδα, σε χώρες της νότιας Ευρώπης και αλλού, αναδείχθηκαν αντιμνημονιακά πολιτικά σχήματα: εξαγγέλθηκε η κατάργηση των μνημονίων και η διαχείριση της κρίσης υπέρ των εργαζομένων και του λαού και σε βάρος του κεφαλαίου, ενώ έγιναν αναφορές σε μεγάλες αλλαγές και στο σοσιαλισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, οι Ποδέμος στην Ισπανία, το Μπλόκο Πορτογαλία, ο Μελανσόν στη Γαλλία κ.α. όλοι συμβιβάστηκαν και υπηρέτησαν την πολιτική εξόδου από την κρίση προς όφελος της αστικής τάξης. Τα περισσότερα από αυτά τα σχήματα διαλύθηκαν ή φυτοζωούν. Κατάφεραν έτσι ένα τεράστιο πλήγμα στο κύρος της αριστεράς γενικά, στο εργατικό και λαϊκό κίνημα. Εν τέλει έδωσαν πνοή στο αστικό κομματικό σύστημα και αδρανοποίησαν ευρύτερα εργατικά και λαϊκά τμήματα. Πολύ σύντομα θα μπορούν να εξαχθούν για το μέλλον ορισμένα βασικά διδάγματα:
Η πίστη σε βαθιές ανατροπές σε βάρος του κεφαλαίου από πλατιές συμμαχίες κομμάτων και οργανώσεων με κοινό στοιχείο την αντίθεση στα μνημόνια και τον αγώνα εναντίον τους αποδείχθηκε μεγάλη αυταπάτη. Ήταν σχήματα ταξικής συνεργασίας χωρίς καμία προοπτική. Η ιστορική πείρα ολόκληρου του 20ου αιώνα επαληθεύτηκε άλλη μια φορά. Απαιτείται για ένα τέτοιο εγχείρημα πρόγραμμα του παίρνει υπόψη τον ταξικό συσχετισμό εσωτερικό και διεθνή, ισχυρό κίνημα σε ταξική βάση και πρωτοπόρο κόμμα κατάλληλα προετοιμασμένο και αποφασισμένο να αγωνιστεί εξαντλώντας όλες οι δυνατότητες και όχι να συνεργαστεί με φορείς που εκπροσωπούν αντίθετα ταξικά συμφέροντα.
Η επιδίωξη ριζικών αλλαγών σε βάρος του κεφαλαίου χωρίς αποφασιστική σύγκρουση σε κάθε στιγμή και σε κάθε μέτωπο είναι συνταγή υποταγής, αφού το κεφάλαιο δεν πρόκειται να συμβιβαστεί αν απειλούνται οι κυρίαρχες επιλογές του.
Ο σχηματισμός αριστερής κυβέρνησης με στόχο να διαμορφώσει τις αναγκαίες συνθήκες και να ενισχύσει τον ταξικό συσχετισμό, ώστε να προχωρήσει σε βαθιές ανατροπές είναι εντελώς λανθασμένη και επικίνδυνη θέση. Μόνο μια πραγματική αριστερή κυβέρνηση, δηλαδή μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης και μικροαστικών στρωμάτων, με πρόγραμμα βαθιών ανατροπών στην οποία αποφασιστικό ρόλο θα έχουν οι κομμουνιστές και άλλες ανατρεπτικές δυνάμεις και με διαμορφωμένες προϋποθέσεις από τους αγώνες που έχουν προηγηθεί – θετικό συσχετισμό δύναμης, ισορροπία δυνάμεων με αυτές τις αστικής τάξης κλπ – θα μπορούσε να δώσει με επιτυχία αυτή τη μάχη.
