Η ιστοτριψία αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα του πού μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη γνώση όταν συνδυάζει επιστήμη, τεχνολογία και δημιουργικότητα. Πρόκειται για μια νέα, μη επεμβατική μέθοδο θεραπείας του καρκίνου που αξιοποιεί εστιασμένους υπερήχους υψηλής έντασης. Σε αντίθεση με τις κλασικές θερμικές τεχνικές, η ιστοτριψία δεν «καίει» τον όγκο. Αντίθετα, χρησιμοποιεί μηχανικές δυνάμεις που προκαλούν την κατάρρευση μικροσκοπικών φυσαλίδων μέσα στον ιστό του όγκου, διαλύοντάς τον σε κυτταρικό επίπεδο χωρίς να τραυματίζει τους γύρω υγιείς ιστούς. Οι υπέρηχοι λειτουργούν σαν ένα αόρατο νυστέρι, απόλυτα ελεγχόμενο, που καταστρέφει τον όγκο με ακρίβεια χιλιοστού.
Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ποσοστά τεχνικής επιτυχίας άνω του 90% σε όγκους του ήπατος, με ελάχιστη επιβάρυνση για τον ασθενή και χωρίς ανάγκη νοσηλείας. Επιπλέον, η καταστροφή του όγκου με αυτόν τον τρόπο φαίνεται να ενεργοποιεί φυσικούς μηχανισμούς του ανοσοποιητικού συστήματος, προσφέροντας μια ελπιδοφόρα διέξοδο για συνδυασμούς με ανοσοθεραπεία. Η μέθοδος έχει ήδη εγκριθεί από την αμερικανική FDA για συγκεκριμένες περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες για την εφαρμογή της σε νεφρούς, πάγκρεας και προστάτη.
Κι όμως, αυτή η επαναστατική τεχνολογία, όπως και δεκάδες άλλες, κινδυνεύει να μείνει όμηρος της αγοράς. Η ιστοτριψία, όπως κάθε μεγάλο επιστημονικό επίτευγμα, είναι προϊόν συλλογικής γνώσης: πολυάριθμοι ερευνητές, πανεπιστήμια, χρηματοδότηση από κρατικά και διεθνή προγράμματα, συσσωρευμένη επιστημονική εμπειρία που ανήκει στην ανθρωπότητα. Παρ’ όλα αυτά, ο έλεγχος των αποτελεσμάτων, όπως και η εμπορική της εκμετάλλευση, βρίσκεται στα χέρια μονοπολίων, που θα καθορίσουν πού, πώς και σε ποιον θα φτάσει αυτή η θεραπεία. Το αποτέλεσμα είναι προδιαγεγραμμένο: υψηλό κόστος, περιορισμένη πρόσβαση, καθυστέρηση στη διάδοση, και μια ακόμη τεχνολογία που υπηρετεί το κέρδος και όχι τον άνθρωπο.
Η ιστοτριψία δείχνει με τον πιο καθαρό τρόπο τι μπορεί να πετύχει η επιστήμη όταν υπηρετεί κοινωνικές ανάγκες και όχι την κερδοφορία. Αν η έρευνα και η τεχνολογική ανάπτυξη κοινωνικοποιηθούν, αν απελευθερωθούν από τα δεσμά της εμπορευματοποίησης, θα μπορούσαν μέσα σε λίγα χρόνια να οδηγήσουν σε θεαματικές θεραπείες μαζικής χρήσης για ασθένειες που ακόμη «θερίζουν» την ανθρωπότητα. Ο καρκίνος, οι εκφυλιστικές παθήσεις, τα αυτοάνοσα δεν είναι ανίκητα, είναι θύματα ενός συστήματος που μετρά τις ζωές με όρους κόστους και κέρδους.
Η καινοτομία δεν πρέπει να είναι προνόμιο των μονοπωλίων. Είναι καρπός κοινωνικής εργασίας, επιστημονικής συνεργασίας, της ανάγκης του ανθρώπου να κατανοήσει και να αλλάξει τον κόσμο. Και αυτόν τον κόσμο, μόνο μια κοινωνία που θα έχει κοινή ιδιοκτησία στα μέσα έρευνας και παραγωγής μπορεί πραγματικά να τον αλλάξει προς όφελος όλων.
