Η συζήτηση για το αν και πότε μπορεί να υπάρξει μια βαθύτερη κοινωνική ανατροπή συχνά γίνεται με όρους ημερολογίου ή με γενικές πολιτικές εκτιμήσεις. Όμως η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι οι κοινωνικές εκρήξεις δεν προκύπτουν επειδή «ήρθε η ώρα», αλλά επειδή έχει προηγηθεί μια συσσώρευση εμπειρίας, οργάνωσης και αυτοπεποίθησης στα λαϊκά στρώματα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αγροτικοί αγώνες που εξελίσσονται σήμερα δεν είναι ένα περιφερειακό ή στενά κλαδικό ζήτημα. Αποτελούν κόμβο για το σύνολο της κοινωνικής και πολιτικής σύγκρουσης του μέλλοντος.
Η εξαθλίωση δεν αρκεί – οι ταξικές νίκες είναι το κλειδί
Η φτώχεια, η ακρίβεια και η ανασφάλεια δεν οδηγούν από μόνες τους σε ριζικές αλλαγές. Αντίθετα, συχνά γεννούν φόβο, ατομισμό και παραίτηση. Αυτό που αλλάζει πραγματικά τη συνείδηση και τη στάση των κοινωνικών δυνάμεων είναι η εμπειρία ότι ο συλλογικός αγώνας μπορεί να φέρει αποτέλεσμα. Οι αγρότες παλεύουν για συγκεκριμένα και υλικά αιτήματα: κόστος παραγωγής, τιμές, καύσιμα, χρέη, επιδοτήσεις. Όταν τέτοιοι αγώνες αποσπούν έστω και μερικές κατακτήσεις, το μήνυμα που εκπέμπεται δεν περιορίζεται στον αγροτικό κόσμο. Διαχέεται σε όλη την κοινωνία και απαντά έμπρακτα στο κυρίαρχο αφήγημα ότι τίποτα δεν αλλάζει.
Γιατί οι αγρότες έχουν ειδικό βάρος
Οι αγροτικές κινητοποιήσεις διαθέτουν χαρακτηριστικά που τις καθιστούν ιδιαίτερα επικίνδυνες για την κυρίαρχη πολιτική:
· Μπορούν να διακόψουν πραγματικά την οικονομική δραστηριότητα, μέσω μπλόκων και παρεμβάσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα.
· Δεν είναι εύκολο να παρουσιαστούν ως μειοψηφίες ή περιθώριο, καθώς αφορούν άμεσα την παραγωγή τροφίμων.
· Συνδέονται άμεσα με ζητήματα λαϊκής επιβίωσης και ακρίβειας.
Γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται με συκοφαντία, προσπάθεια διάσπασης ή καταστολή. Μια επιτυχία των αγροτών δεν θα φέρει απλώς ένα οικονομικό αποτέλεσμα υπέρ τους, θα πρόκειται για πολιτικό γεγονός που κλονίζει την ιδέα του μονόδρομου.
Η σημασία της οργάνωσης και της συσσώρευσης
Καμία κοινωνική σύγκρουση δεν ξεκινά από το μηδέν. Κάθε αγώνας πατά πάνω στους προηγούμενους. Όταν ένα κοινωνικό στρώμα καταγράφει νίκες, αυξάνεται ο βαθμός οργάνωσης, συντονισμού και εμπιστοσύνης στη συλλογική δράση. Αυτή η συσσώρευση δεν εξαφανίζεται αν δεν υπάρξει άμεση συνολική ρήξη. Αντίθετα, αποθηκεύεται ως εμπειρία για το μέλλον.
Από την άλλη πλευρά, η ήττα ή η ενσωμάτωση των αγώνων ενισχύει τη μοιρολατρία και αφήνει χώρο στην ένταση του κρατρικού αυταρχισμού. Γι’ αυτό το ερώτημα αν θα κερδίσουν οι αγρότες είναι καθοριστικό για το συνολικό επίπεδο του κοινωνικού αγώνα.
Μια αγροτική νίκη μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για εργαζόμενους σε άλλους κλάδους, για τη νεολαία και για τα λαϊκά στρώματα των πόλεων. Όχι επειδή λύνει τα προβλήματά τους, αλλά επειδή δείχνει ότι η σύγκρουση μπορεί να έχει αποτέλεσμα.
Ιστορικά, οι μεγάλες κοινωνικές ανατροπές προέκυψαν όταν διαφορετικά κοινωνικά στρώματα άρχισαν να βλέπουν τον αγώνα όχι ως μεμονωμένη διαμαρτυρία, αλλά ως διαδικασία με συνέχεια και προοπτική. Σε αυτή τη διαδικασία, οι αγρότες μπορούν να παίξουν ρόλο καταλύτη.
Κρίσεις, πολεμικά ενδεχόμενα και κοινωνικά τρίγκερ
Οι μεγάλες κρίσεις (οικονομικές, πολιτικές ή πολεμικές) συχνά λειτουργούν ως επιταχυντές. Όμως δεν δημιουργούν από μόνες τους κοινωνική ανατροπή. Αν δεν υπάρχει προηγούμενη συσσώρευση οργάνωσης και εμπειρίας, τα σοκ οδηγούν πιο εύκολα στον φόβο, τον εθνικισμό ή την αποδοχή αυταρχικών λύσεων.
Αντίθετα, όταν υπάρχει προηγούμενη εμπειρία νικών, τα ίδια γεγονότα μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες για μαζικές και πιο συνειδητές αντιδράσεις. Υπό αυτή την έννοια, οι σημερινοί αγροτικοί αγώνες επηρεάζουν όχι μόνο το παρόν, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία θα αντιδράσει στις μελλοντικές κρίσεις.
Εν κατακλείδι
Η σημασία των αγροτικών κινητοποιήσεων δεν βρίσκεται στο αν θα ρίξουν το σύστημα. Δεν θα το ρίξουν, ούτε θα προκαλέσουν την επανάσταση. Όμως από την άλλη, μπορούν:
· να αυξήσουν τη συλλογική αυτοπεποίθηση,
· να ενισχύσουν την οργάνωση και τον συντονισμό,
· να σπάσουν τη μοιρολατρία και το αφήγημα του μονόδρομου,
· και να μετακινήσουν το συνολικό επίπεδο του κοινωνικού αγώνα σε υψηλότερο σημείο.
Σε μια περίοδο γενικευμένης επίθεσης στα δικαιώματα εργαζομένων, αγροτών και νεολαίας, κάθε τέτοια νίκη έχει σημασία. Όχι μόνο για το σήμερα, αλλά για το πώς θα δοθούν οι μάχες του αύριο.
Γι’ αυτό: με τους αγρότες μέχρι τέλος, για να στήσουμε τα δικά μας μπλόκα της ανατροπής.
