Γράφει η Γαλήνη Βήχα
Πριν λίγες ημέρες δημοσιεύτηκαν μερικές ερωτήσεις – απαντήσεις εκ μέρους του
Υπουργείου Παιδείας με σκοπό να πείσουν για την αναγκαιότητα δημιουργίας των
ιδιωτικών Πανεπιστημίων και να αποδείξουν πόσο ευεργετικά θα είναι για τον λαό.
Μια εκ των ερωτήσεων που τέθηκε ήταν : Γιατί μπορούν να εγκατασταθούν στην
Ελλάδα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων. Η απάντηση που δόθηκε στηριζόταν στο
επιχείρημα πως θα πρέπει να ερμηνεύουμε σωστά τα επίμαχα σημεία του
συντάγματος. Με άλλα λόγια ενημερώνει το αναγνωστικό κοινό πως, παρά το
γεγονός ότι το σύνταγμα απαγορεύει ρητά την απελευθέρωση της τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης από το «μονοπώλιο του κράτους», μπορεί να ερμηνεύεται διαφορετικά
ανάλογα με τις ανάγκες του συστήματος. Αναδεικνύονται έτσι τα όρια της αστικής
δημοκρατίας, παρακάμπτοντας το σύνταγμα όταν εμποδίζει τα σχέδιά τους.
Από τα πιο πολυσυζητημένα επιχειρήματα που προβάλλονται είναι πως , με την
ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων, η Ελλάδα θα προσελκύσει αλλοδαπούς φοιτητές.
Ως παράδειγμα αναφέρονται χώρες όπως η Κύπρος και η Βουλγαρία όπου φοιτούν
χιλιάδες Έλληνες. Ωστόσο, σε άλλη συνέντευξη τόνιζαν πως :
“ Ο στόχος είναι να πετύχουμε το καλύτερο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Θέλουμε
μεγάλα ξένα πανεπιστήμια του εξωτερικού, να μπορέσουν να έρθουν και να
επικουρήσουν το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας. Τα κριτήρια θα
είναι τα αυστηρότερα που υπάρχουν στην Ε.Ε.”
Εύκολα αντιλαμβανόμαστε την αντίφαση που κρύβουν οι παραπάνω προτάσεις
φτάνει να αναλογιστούμε ποιοι είναι οι μαθητές που επιλέγουν για σπουδές χώρες
των Βαλκανίων ή την Κύπρο. Συνεπώς, σκοπός είναι να γυρίσουν στην Ελλάδα οι
φοιτητές που για διάφορους λόγους δεν κατάφεραν ή δεν θέλησαν να εισαχθούν στα
δημόσια πανεπιστήμια της χώρας. Επιπλέον , τα μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα
δεν συνηθίζουν να ιδρύουν παραρτήματα σε ξένες χώρες, καθώς η επένδυση αυτή δεν
είναι κερδοφόρα. Τελικά , είναι τουλάχιστον παραπλανητικό το επιχείρημα πως θα
ιδρυθούν παραρτήματα μεγάλων πανεπιστημίων. Άλλωστε η τάση σε Αμερική και
Ευρώπη είναι να κλείνουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια λόγω οικονομικών
προβλημάτων(1).
Ακόμη σύμφωνα με το Υπουργείο τονίζεται πως η ίδρυση τους θα καλύψει την
αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση για πανεπιστημιακές σπουδές. Με εξαιρετική μαεστρία
ξεχνάνε να αναφέρουν πως η πελατεία στην οποία αναφέρονται , είναι οι μαθητές που
δεν εισάγονται στα τριτοβάθμια ιδρύματα λόγω: α) μείωση εισαχθέντων στα διάφορα
τμήματα, β) συγχώνευση τμημάτων, γ) ύπαρξη ΕΒΕ. Επιπλέον, κάθε χρόνο η
χρηματοδότηση για τα δημόσια πανεπιστήμια μειώνεται με την χώρα μας να
κατατάσσεται στην 18 η θέση στην Ε.Ε.(2). Εν ολίγοις, δημιούργησαν τις συνθήκες για
να προβάλλουν την «αναγκαιότητα» ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων.
«Ερώτηση: Μήπως όμως τα ξένα πανεπιστήμια οδηγήσουν σε υποβάθμιση τα
δημόσια πανεπιστήμια της Ελλάδας;
Απάντηση: Αντιθέτως, τα δημόσια πανεπιστήμια της Ελλάδας μόνο να
κερδίσουν μπορούν. [..] Παντού η συνύπαρξη δημόσιων και μη κρατικών πανεπιστημίων ωφελεί και τα δημόσια και αμβλύνει σημαντικά τις ανισότητες
και ενισχύει τον ανταγωνισμό. Σε πολλές χώρες άλλωστε η ίδρυση ή η
περαιτέρω ανάπτυξη μη κρατικών πανεπιστημίων συνετέλεσε σημαντικά στην
αύξηση τόσο της πρόσβασης των παιδιών των ασθενέστερων οικονομικά
οικογενειών στην ανώτατη εκπαίδευση όσο και της κοινωνικής κινητικότητας.»
Πιθανώς θα επωφεληθούν με τον ίδιο τρόπο που επωφελήθηκε το Ε.Σ.Υ. από την
συνύπαρξη με τον ιδιωτικό τομέα. Η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού οδήγησε
στην παρακμή και την εγκατάλειψη των δημοσίων νοσοκομείων. Ο λόγος; Προφανώς
το δημόσιο ίδρυμα δεν μπορεί παρά να λειτουργήσει με όρους ελεύθερης αγοράς.
Εκεί επέρχεται η απαξίωση των υπηρεσιών , κάτι που βλέπουμε σήμερα στο Εθνικό
Σύστημα Υγείας. Μπορούμε κατά αντιστοιχία να φανταστούμε πως δύναται να
εξελιχθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων πανεπιστημίων σε βάθος
χρόνου.
Αναφορικά με τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις θα μπορούσαμε να
εστιάσουμε στην κατάσταση που επικρατεί στις Η.Π.Α. Παρά το γεγονός πως στις
Ηνωμένες Πολιτείες απαριθμούνται περίπου 6.000(3) κολλέγια και πανεπιστήμια δεν
υπάρχουν δημόσια – δωρεάν πανεπιστήμια. Έτσι , ακόμα και για την φοίτηση σε ένα
ίδρυμα χαμηλής κατάταξης, σύμφωνα με το QS World University Rankings , οι
οικογένειες δανείζονται υπέρογκα ποσά για τις σπουδές των παιδιών τους. Μάλιστα
σε πρόσφατο δημοσίευμα της Forbes(4) υπογραμμίζεται πως το φοιτητικό χρέος
δανεισμού έχει αυξηθεί κατά 144%. Αξιοσημείωτα είναι επίσης τα πορίσματα
ερευνών που έχουν διεξαχθεί στην Πολωνία (Wylęgły, 2019) και στην Γερμανία
(Ernst et al., 2021).Οι έρευνες αυτές είχαν ως δείγμα 1877 και 227 φοιτητές/τριες
αντίστοιχα και έδειξαν πως το 17,2% και το 5,2% του δείγματος της εκάστοτε
έρευνας εκπορνεύεται , με σκοπό να καλύψει το κόστος σπουδών και ζωής.
Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση στην Μ. Βρετανία(5) .
Μέσα σε όλα αυτά αξίζει να τονιστεί πως σε αντίθεση με τις χώρες που αναφέραμε
παραπάνω , η Ελλάδα στην οποία μέχρι σήμερα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι
δημόσια , δωρεάν και υψηλού επιπέδου(6) , κατέχει την τέταρτη υψηλότερη θέση σε
ποσοστό εγγραφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ(7).
Πέρα από τις οικονομικές συνθήκες αξίζει να αναρωτηθούμε, τι πανεπιστήμιο
θέλουμε.
Το πανεπιστήμιο για το οποίο παλεύουν οι κομμουνιστές είναι αυτό που φέρνει την
εργατική τάξη σε επαφή με την επιστήμη και την τεχνολογία. Που δεν την προικίζει
μόνο με δεξιότητες όπως κάνει το πανεπιστήμιο της αγοράς , αλλά την βοηθά να
κατακτήσει την ορθολογική σκέψη , ώστε να περιορίζονται και να αναχαιτίζονται οι σκοταδιστικές αντιλήψεις. Παλεύουν λοιπόν για το πανεπιστήμιο εκείνο που θα
ανυψώσει την εργατική τάξη και θα τη μετουσιώσει στην πρώτη ύλη της
σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αυτό το δημόσιο και δωρεάν πανεπιστήμιο θα πρέπει να
ναι στόχος πάλης του λαϊκού κινήματος.
Πηγές:
(1) https://www.insidehighered.com/news/quick-takes/2023/09/21/fitch-ratings-predicts-
more-closures-and-mergers
(2) https://www.ethnos.gr/paideia/article/187570/dapanesgiapaideia18hsthneehelladame4
25toyaepproblepshgia2022
(3) https://nces.ed.gov/fastfacts/display.asp?id=1122
(4) https://www.forbes.com/sites/zackfriedman/2021/02/20/student-loan-debt-statistics-
in-2021-a-record-17-trillion/?sh=1a5314b11431
(5) https://www.ethnos.gr/World/article/186784/bretaniafoithtesbgainoynsthnporneiagian
aplhrosoyntadidaktratoys
(6) https://www.mastersportal.com/university-rankings/greece
(7) https://www.oecd.org/education/education-at-a-glance/EAG2019_CN_GRC.pdf
