Το «σχέδιο συνθήκης ειρήνης» που υπέγραψε η Ουκρανία με τη Ρωσία και είχε αποκαλύψει ο Πούτιν, επιβεβαιώνει εννέα μήνες αργότερα η Wall Street Journal για τους δικούς της λόγους…
Στις 13 Ιουνίου 2023, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε ότι η Ρωσία και η Ουκρανία «είχαν καταλήξει σε σχέδιο συμφωνίας στην Κωνσταντινούπολη» το οποίο μονογραφήθηκε και από τις δύο πλευρές (φωτογραφία από wiki, επάνω, με τις αντιπροσωπείες Ουκρανίας και Ρωσίας στις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης).
Λίγες μέρες αργότερα, στις 17 Ιουνίου, ο Πούτιν έδειξε το προσχέδιο στη διάρκεια συνάντησής του με αντιπροσωπεία ηγετών αφρικανικών κρατών.
«Ημασταν πολύ κοντά (…) για να τερματίσουμε τον πόλεμο με κάποια ειρηνική διευθέτηση»
Εκπρόσωποι και των δύο πλευρών που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις επιβεβαίωσαν ότι η ειρήνη ήταν εφικτή, και πως το σχέδιο συμφωνίας είχε ολοκληρωθεί.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, υποστήριξε την αποκάλυψη του Πούτιν, λέγοντας ότι «πραγματοποιήσαμε συνομιλίες τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2022. Συμφωνήσαμε σε συγκεκριμένα θέματα. Όλα, μάλιστα, είχαν μονογραφηθεί». Αλλά αυτό δεν αποτελεί μόνο μια ρωσική αφήγηση.
Ο πρώην σύμβουλος του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Ολεξίι Αρεστόβιτς, που συμμετείχε στην ουκρανική αντιπροσωπεία στην Κωνσταντινούπολη, είπε ότι οι διαπραγματεύσεις ήταν επιτυχείς, γράφει σε ανάλυσή του ο Ted Snider.
Άλλο μέλος της ουκρανικής διαπραγματευτικής ομάδας, ο Oleksandr Chalyi, πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, ανέφερε επίσης ότι «είχαμε ολοκληρώσει το λεγόμενο επίσημο ανακοινωθέν της Κωνσταντινούπολης. Και ήμασταν πολύ κοντά στα μέσα Απριλίου, τέλη Απριλίου, για να τερματίσουμε τον πόλεμο με κάποια ειρηνική διευθέτηση».
Συντριπτικά στοιχεία
Διαμεσολαβητές στις συνομιλίες, από τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών έως τον αντιπρόεδρο του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας, ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ και ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ, που γνώριζαν από πρώτο χέρι όλα όσα διεμείφθησαν, υποστήριξαν την ίδια ιστορία.
Ομως, παρά τα συντριπτικά στοιχεία που περιείχαν οι μαρτυρίες, οι επικριτές συνέχιζαν να υποστηρίζουν ότι η ειρήνη δεν ήταν πουθενά κοντά. Ορισμένοι, χρησιμοποιώντας τη συνήθη μέθοδο της μόνιμης αμφισβήτησης του Πούτιν, υποστήριξαν ότι αν ο ρώσος πρόεδρος είχε πραγματικά, τότε, ένα σχέδιο συμφωνίας, θα το είχε δημοσιεύσει.
BREAKING: Putin holds up a peace agreement that Ukraine & Russia signed over a YEAR ago, in spring 2022.
Not one word of this in mainstream media.
Russians are signalling they want a diplomatic settlement. Why isn't this welcomed? How can they claim Russia sabotaged the talks? pic.twitter.com/SLP5OcohyR
— Richard Medhurst (@richimedhurst) June 17, 2023
Αλλά πριν μερικές μέρες, την 1η Μαρτίου, η Wall Street Journal αποκάλυψε ότι το «σχέδιο συνθήκης ειρήνης» υπήρχε. Τα έγγραφα που ο Πούτιν έδειξε στους Αφρικανούς προσκεκλημένους του δεν ήταν απάτη. Η αμερικανική εφημερίδα γράφει ότι η ίδια, καθώς «και άλλοι που είχαν γνώση των διαπραγματεύσεων», τα έχουν «δει».
Και το προσχέδιο συμφωνίας που είδαν ταιριάζει εκπληκτικά με αυτό που περιέγραψαν ο Πούτιν και οι διαπραγματευτές στις συνομιλίες. Το έγγραφο των δεκαεπτά σελίδων που αποκαλύφθηκε από τη Wall Street Journal είχε ημερομηνία 15 Απριλίου 2022.
«Πολύ κοντά» στην ειρήνη
Αυτή η ημερομηνία είναι συνεπής με τη χρονική στιγμή που ανέφερε ο Ρώσος πρόεδρος για το ανακοινωθέν της Κωνσταντινούπολης. Ο , για παράδειγμα, είπε ότι «ήταν πολύ κοντά στα μέσα Απριλίου, τέλη Απριλίου για να τερματίσουμε τον πόλεμο με κάποια ειρηνική διευθέτηση». Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας, το σχέδιο συμφωνίας είχε τέσσερα βασικά σημεία.
Στο πρώτο σημειωνόταν ότι η Ουκρανία ήταν ελεύθερη να επιδιώξει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο δεύτερο ότι δεν θα της επιτρεπόταν να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Στο τρίτο ότι θα ετίθεντο στρατιωτικά όρια στην Ουκρανία και το τέταρτο αφορούσε συμφωνίες για τα δικαιώματα των ρωσόφωνων και την εδαφική κυριαρχία.
Το πρώτο σημείο είναι συνεπές με τη μακροχρόνια διακηρυγμένη πολιτική της Ρωσίας. Όταν ρωτήθηκε στο διεθνές φόρουμ της Λέσχης Βαλντάι στις 5 Οκτωβρίου 2023 εάν η Μόσχα αντιτίθεται στην ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Πούτιν απάντησε: «Ποτέ δεν έχουμε αντιταχθεί ή εκφράσει αρνητική θέση στα σχέδια της Ουκρανίας να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα – ποτέ». Σύμφωνα με αυτήν τη δέσμευση, «[το] σχέδιο συνθήκης ορίζει ότι η Ουκρανία [θα μπορούσε] να επιδιώξει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Το δεύτερο σημείο, ότι η Ουκρανία δεν επιτρέπεται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, έχει σταθερά αναφερθεί απ’ όλα τα μέρη πως αποτελούσε το κλειδί των διαπραγματεύσεων. Η πρόταση της 17ης Δεκεμβρίου 2021 σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας που παρουσίασε η Ρωσία στις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ είχε ως κεντρική υπόθεση ότι η βορειοατλαντική συμμαχία δεν θα επεκταθεί στην Ουκρανία.
«Δεν θα εισβάλω»
Ο επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη, Νταβίντ Αρακαμία, είπε ότι ήταν «σημείο κλειδί» για τη Μόσχα η δέσμευση του Κιέβου «πως δεν θα γίνουμε μέλος του ΝΑΤΟ». Επισήμανε ότι η Ρωσία ήταν «έτοιμη να τερματίσει τον πόλεμο εάν συμφωνούσαμε στην… ουδετερότητα».
Το ίδιο ανέφερε και ο Ναφτάλι Μπένετ. «Πες μου πως δεν θα ενταχθείς στο ΝΑΤΟ και δεν θα εισβάλω», ζήτησε ο Πούτιν να μεταφέρουν στον Ζελένσκι. Ο Σρέντερ δήλωσε ότι η Ουκρανία ήταν έτοιμη να εγκαταλείψει την «ένταξή της στο ΝΑΤΟ».
Ίσως με πιο επίσημο τρόπο, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, είπε στις 27 Μαρτίου 2022 ότι η υπόσχεση να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ «ήταν το πρώτο θεμελιώδες σημείο για τη Ρωσική Ομοσπονδία», προτού προσθέσει: «Και εξ όσων έχω υπόψη μου, ξεκίνησαν έναν πόλεμο εξαιτίας αυτού».
Όταν για πρώτη φορά η Fiona Hill και η Angela Stent έγραψαν στο Foreign Affairs για το προσχέδιο της συμφωνίας, ανέφεραν ότι περιελάμβανε τον όρο «η Ουκρανία θα υποσχεθεί να μην επιδιώξει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ».
Το σχέδιο συμφωνίας που παρουσίασε ο Πούτιν έλεγε ότι η Ουκρανία πρέπει να επαναφέρει τη «μόνιμη ουδετερότητα» στο σύνταγμά της.
Το τρίτο σημείο σχετικά με τα στρατιωτικά όρια και τις εγγυήσεις ασφαλείας της ταιριάζει επίσης με τις προηγούμενες αναφορές.
Εγγυήσεις ασφαλείας
Ο Σρέντερ λέει ότι το Κίεβο ήταν έτοιμο να εγκαταλείψει την «ένταξή του στο ΝΑΤΟ» με αντάλλαγμα έναν «συμβιβασμό» στις εγγυήσεις ασφαλείας. Οι Hill και Stent έγραψαν ότι σε αντάλλαγμα για την παραίτηση από την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η Ουκρανία «θα λάβει εγγυήσεις ασφαλείας από ορισμένες χώρες».
Ο Ζελένσκι επιβεβαίωσε ότι ήταν έτοιμος ν’ ανταλλάξει μια εγγύηση «ουδετερότητας» με «εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία». Η Wall Street Journal σημειώνει ότι «[τη] συνθήκη επρόκειτο να εγγυηθούν ξένες δυνάμεις, οι οποίες παρατίθενται στο έγγραφο και είναι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα, η Γαλλία και η Ρωσία».
Αυτό το απόσπασμα ταιριάζει μ’ εκείνο που μετέδωσαν τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης και αφορά στο προσχέδιο που αποκάλυψε ο Πούτιν και ονόμαζε τις «Ρωσία, ΗΠΑ, Βρετανία, Κίνα και Γαλλία… ως εγγυήτριες».
Η αμερικανική εφημερίδα συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι «αυτές οι χώρες θα είχαν την ευθύνη να υπερασπιστούν την ουδετερότητα της Ουκρανίας εάν παραβιαζόταν η συνθήκη. Ωστόσο, ενώ ίσχυε η συνθήκη, οι εγγυητές θα έπρεπε να “καταγγείλουν διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες που δεν συμβιβάζονται με τη μόνιμη ουδετερότητα της Ουκρανίας”, συμπεριλαμβανομένων τυχόν υποσχέσεων για διμερή στρατιωτική βοήθεια».
Το σχέδιο συνθήκης ειρήνης που αποκαλύφθηκε από τη Wall Street Journal συνεχίζει, περιγράφοντας τους περιορισμούς και τα στρατιωτικά όρια που ετίθεντο στην Ουκρανία. Γράφει ότι τα ξένα όπλα, «συμπεριλαμβανομένων των πυραυλικών οποιουδήποτε τύπου» και οι «ένοπλες δυνάμεις» από ξένες χώρες δεν θα επιτρέπονταν στο ουκρανικό έδαφος.
Ο ρόλος του ΝΑΤΟ
Αυτό ήταν επίσης ένα βασικό σημείο της πρότασης για τις εγγυήσεις ασφαλείας που παρέδωσε ο Πούτιν στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο ΝΑΤΟ πριν τον πόλεμο. Οχι μόνο η Ουκρανία δεν θα μπορούσε ν’ ανήκει στο ΝΑΤΟ, αλλά και το ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσε να βρίσκεται στην Ουκρανία: δεν θα επιτρεπόταν ν’ αναπτύξει όπλα ή στρατεύματα στο έδαφός της. Ο Αρεστόβιτς επιβεβαιώνει επίσης ότι «είχαμε συζητήσει την αποστρατιωτικοποίηση» στη «συμφωνία της Κωνσταντινούπολης».
Ο πιο εντυπωσιακός βαθμός συμφωνίας, ωστόσο, μεταξύ του εγγράφου που είδε η Wall Street Journal και εκείνου που αποκάλυψε ο Πούτιν βρίσκεται στη συζήτηση για τα ανώτατα όρια στις Ουκρανικές Ενοπλες Δυνάμεις. Οι δύο αναφορές συγκλίνουν στους αριθμούς.
Η εφημερίδα υπαινίσσεται ότι οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει σε ανώτατα όρια για το μέγεθος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, αλλά δεν είχαν ακόμη συμφωνήσει για το ποια θα έπρεπε να είναι αυτά. Ο υπαινιγμός είναι σύμφωνος με προηγούμενες αναφορές από ουκρανικές και ρωσικές πηγές.
Ο Ολεξίι Αρεστόβιτς δήλωσε ότι η συμφωνία της Κωνσταντινούπολης ήταν κατά 90% έτοιμη και αυτό που απέμενε ήταν «το ζήτημα του αριθμού των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων σε καιρό ειρήνης». Επισήμανε ότι «ο πρόεδρος Ζελένσκι είπε: “Θα μπορούσα ν’ αποφασίσω αυτό το ζήτημα έμμεσα με τον κ. Πούτιν”».
Στρατιωτικές δυνάμεις
Η αμερικανική εφημερίδα γράφει, επίσης, ότι «η Μόσχα ήθελε οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας ν’ ανέρχονται σε 85.000 στρατιώτες», αλλά το Κίεβο «ζητούσε 250.000 στρατιώτες».
Οι πληροφορίες των ρωσικών μέσων ενημέρωσης για το έγγραφο που έδειξε ο Ρώσος πρόεδρος περιέχουν τους ίδιους ακριβώς αριθμούς: «Η Μόσχα πρότεινε να περιοριστεί ο αριθμός του στρατιωτικού προσωπικού σε 85.000 και ο αριθμός των μελών της Εθνικής Φρουράς σε 15.000. Το Κίεβο, στο μεταξύ, πρότεινε οι Ένοπλες Δυνάμεις του να διαθέτουν έως και 250.000 στρατιώτες».
Το προσχέδιο συμφωνίας που είδε η εφημερίδα αναφέρει ότι η Μόσχα ήθελε να επιτρέψει στην Ουκρανία έως και 342 άρματα μάχης, ενώ το Κίεβο ήθελε 800. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης παραθέτουν σχετικά με το έγγραφο που αποκάλυψε ο Πούτιν ακριβώς τους ίδιους αριθμούς: «Η Μόσχα πρότεινε να επιτραπεί στην Ουκρανία να έχει 342 τανκς… Το Κίεβο, στο μεταξύ, ζητούσε 800 τανκς».
Η εφημερίδα δημοσιεύει επιπλέον πληροφορίες όπως ότι η Μόσχα πρότεινε 519 πυροβόλα ενώ η Ουκρανία ζήτησε 1.900. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ότι «η Μόσχα πρότεινε… 1.029 τεθωρακισμένα οχήματα, 96 πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων, 50 μαχητικά αεροσκάφη και 52 βοηθητικά», ενώ το Κίεβο «ήθελε… 2.400 τεθωρακισμένα οχήματα, 600 πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων, 74 μαχητικά αεροσκάφη και 86 βοηθητικά».
Εδαφική κυριαρχία
Το τέταρτο σημείο, σχετικά με την εδαφική κυριαρχία και τα δικαιώματα των ρωσόφωνων, αποκαλύπτει επίσης μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση. Προηγούμενες αναφορές, συμπεριλαμβανομένων των Hill και Stent, σημείωναν ότι «η Ρωσία θ’ αποσυρθεί στις θέσεις που κατείχε στις 23 Φεβρουαρίου, όταν έλεγχε μέρος της περιοχής του Ντονμπάς και ολόκληρη την Κριμαία».
Υπάρχει συμφωνία για την Κριμαία, με τη Wall Street Journal να υπογραμμίζει ότι το προσχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας που είδε, γράφει: «Η χερσόνησος της Κριμαίας, ήδη κατεχόμενη από τη Ρωσία, θα παραμείνει υπό την επιρροή της Μόσχας και δεν θα θεωρείται ουδέτερη».
Αλλά η εκδοχή της Journal αποκαλύπτει για πρώτη φορά ότι «το μέλλον της περιοχής της ανατολικής Ουκρανίας στο οποίο εισέβαλε μυστικά και κατέλαβε η Ρωσία το 2014, δεν συμπεριλήφθηκε στο προσχέδιο, αφήνοντας τον Πούτιν και τον Ζελένσκι να το ολοκληρώσουν σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες».
Επιστροφή του Ντονμπάς…
Οι αναφορές της εφημερίδας, επομένως, συμφωνούν με προηγούμενα ρεπορτάζ, με την πρόσθετη έκπληξη ότι η Ρωσία μπορεί να ήταν ανοιχτή στην αποχώρηση πιο ανατολικά από την προπολεμική γραμμή της 23ης Φεβρουαρίου και να επιστρέψει, όχι «μέρος του Ντονμπάς», αλλά ολόκληρη την περιοχής του Ντονμπάς στην Ουκρανία, ίσως σε μια επάνοδο στη συμφωνία του Μινσκ.
Η Wall Street Journal σημειώνει ότι το μέλλον του Ντονμπάς αφέθηκε «στον Πούτιν και τον Ζελένσκι να το καθορίσουν σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες». Έχει επισημανθεί στο παρελθόν ότι μετά τις διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη, ο Πούτιν πρότεινε μια συνάντηση με τον Ζελένσκι. Και ο Αρεστόβιτς είπε ότι «Οι συμφωνίες της Κωνσταντινούπολης αποτελούσαν ένα πρωτόκολλο προθέσεων και ήταν κατά 90% προετοιμασμένος (ο Ζελένσκι) για συνάντηση με τον Πούτιν. Αυτό θα ήταν το επόμενο βήμα των διαπραγματεύσεων».
Όσον αφορά τα γλωσσικά δικαιώματα των ρωσόφωνων στο Ντονμπάς μετά τον πόλεμο, η The Journal αναφέρει ότι «η Μόσχα πίεσε επίσης ώστε η ρωσική γλώσσα να χρησιμοποιείται σε ίση βάση με την ουκρανική στην κυβέρνηση και τα δικαστήρια», αλλά το καταγράφει ως «ρήτρα που το Κίεβο δεν είχε υπογράψει, σύμφωνα με το προσχέδιο».
Ο Αρεστόβιτς συμφώνησε ότι συζητήθηκαν τα γλωσσικά δικαιώματα, λέγοντας ότι «είχαμε συνομιλήσει… για θέματα που αφορούν τη ρωσική γλώσσα». Αλλά εμφανίζεται πιο αισιόδοξος καθώς εντάσσει αυτά τα θέματα στην κατηγορία «90% έτοιμα» και όχι στην κατηγορία «τι υπολείπεται».
Σημαντική αποκάλυψη
Αν και η Wall Street Journal, μέσω του δημοσιεύματος, στόχευε απ’ ό,τι φαίνεται να καταδείξει πόσο «τιμωρητικοί» ήταν οι όροι της Ρωσίας, για να υπενθυμίσει στη Δύση «τους επώδυνους συμβιβασμούς στους οποίους θα μπορούσε να εξαναγκαστεί η Ουκρανία από τους Ρώσους, εάν η δυτική στρατιωτική υποστήριξη στερέψει», η σημασία του μπορεί να βρίσκεται αλλού.
Αυτή η αποκάλυψη της εφημερίδας μπορεί να είναι σημαντική για τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι ότι επιβεβαιώνει με την ανησυχητική του συνέπεια προηγούμενες αποκαλύψεις για το πόσο κοντά ήταν η Ρωσία και η Ουκρανία στη διαπραγμάτευση της ειρήνης κατά τις πρώτες μέρες του πολέμου.
Ο δεύτερος είναι ότι διαψεύδει τη δυτική επωδό πως ο Πούτιν δεν είναι σοβαρός για διαπραγματεύσεις. Η προθυμία του να μην σταθεί εμπόδιο στην ένταξη της Ουκρανίας στη Δύση και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η έλλειψη απαίτησης για αλλαγή καθεστώτος και η παραχώρηση να μην είναι ολοκληρωτική η αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, καθώς και η πρόταση ότι το καθεστώς όλου του Ντονμπάς ήταν ανοιχτό προς συζήτηση συμφωνεί περισσότερο με τη μαρτυρία του Oleksandr Chalyi πως ο Ρώσος ηγέτης «επέδειξε μια γνήσια προσπάθεια να βρεθεί ένας ρεαλιστικός συμβιβασμός και να επιτευχθεί ειρήνη».
Οδυνηρές συνέπειες
Ο τρίτος, και ο πιο σημαντικός, είναι μια υπενθύμιση ότι η Ουκρανία δεν θα επιστρέψει ποτέ ξανά σε όρους τόσο ευνοϊκούς όσο εκείνους με τους οποίους είχαν συμφωνήσει προσωρινά τις πρώτες ημέρες του πολέμου προτού η Δύση βάλει τέλος στις διαπραγματεύσεις (Οι λόγοι είναι γνωστοί και μπορείτε αναλυτικά να τους δείτε εδώ).
Είναι μια υπενθύμιση ότι, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται με οδυνηρές συνέπειες, η κατάσταση επί του πεδίου χειροτερεύει για την Ουκρανία και ότι επιτέλους ήρθε η ώρα να πάμε σε διαπραγμάτευση.
Κάθε μέρα που περνάει τώρα σημαίνει περισσότερους θανάτους στο πεδίο της μάχης και χειρότερους όρους στην αίθουσα των διαπραγματεύσεων. Είναι καιρός η Δύση να σταματήσει να παρέχει υποστήριξη στον πόλεμο και ν’ αρχίσει να πιέζει για επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών.
Πηγή: in.gr
