Γράφει ο Πέτρος Ιωαννίδης
Από 1ης Απριλίου ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα ανεβαίνει, κατά 50 ευρώ, στα 830 ευρώ. Πιο συγκεκριμένα ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα πλέον ανέρχεται από τα 780 ευρώ στα 830 ευρώ μεικτά (αύξηση 50 ευρώ). Ταυτόχρονα συμπαρασύρονται και 18 επιδόματα – παροχές που συνδέονται με αυτόν. Το ξεπάγωμα των τριετιών συνεισφέρει με μια επιπλέον μικρή αύξηση στον μισθό περίπου 100.000 μισθωτών που έχουν θεμελιώσει ή θα θεμελιώσουν επίδομα προϋπηρεσίας μέσα στο 2024. Με το νέο κατώτατο στα 830 ευρώ (μεικτά) η προσαύξηση για κάθε τριετία θα είναι 83 ευρώ. Εργαζόμενος με μία τριετία θα παίρνει 913 ευρώ (μεικτά), με δύο τριετίες θα παίρνει 996 ευρώ και με 3 τριετίες και άνω θα παίρνει 1.079 ευρώ. (1)
Μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ που αφορά τη διακύμανση του μέσου μισθού σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα δείχνει ότι ο γενικός μέσος μισθός στην οικονομία για το σύνολο των εργαζομένων σχεδόν έφτασε τα επίπεδα του 2009. Η μελέτη έχει γίνει με βάση τις αμοιβές προ φόρου, για το διάστημα 2006 – 2022. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε τις μνημονιακές χρονιές 2014 – 2015. Τα ονομαστικά εισοδήματα αρχίζουν να ανακάμπτουν ουσιαστικά από τα τέλη του 2018 και, κυρίως, τέλη του 2019. Λόγω πανδημίας, η άνοδος διακόπτεται το 2020 και τα εισοδήματα μένουν παγωμένα ή με οριακές απώλειες σε σχέση με το 2019. Η ανάκαμψη επιστρέφει το 2021 και το 2022. (2)
Με βάση τα παραπάνω, θα περίμενε κανείς η χώρα μας, να είναι ένας παράδεισος ευμάρειας. Η ταξική πάλη σε μια τέτοια κοινωνία θα είχε τελειώσει. Εργοδότες – εργαζόμενοι, μικρομεσαία στρώματα θα ζούσαν όλοι ευτυχισμένοι γιατί τα πάντα κυλούν ομαλά. Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα για τους εργαζόμενους είναι πολύ διαφορετική..
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι μισθωτοί στη χώρα μας βρίσκονται δεύτεροι από το τέλος σε ότι αφορά το δείκτη του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, εκφρασμένου σε μονάδες αγοραστικής δύναμης. Πιο συγκεκριμένα, η χώρα μας βρίσκεται στην προτελευταία θέση με 67 μονάδες, πάνω από τη Βουλγαρία (64 μονάδες) ενώ ο μέσος όρος στις χώρες της ΕΕ είναι 100.
Με στοιχεία του ΟΟΣΑ ο μέσος ετήσιος μισθός μειώθηκε κατά 1046 ευρώ το 2022 συγκριτικά με το 2021 λόγω ακρίβειας (από 17.220 ευρώ το 2021 σε 16.174 ευρώ το 2022).
Τυπικό ελληνικό νοικοκυριό εμφανίζει μέσο ονομαστικό ετήσιο εισόδημα από μισθούς στα 13.730 ευρώ. Από αυτά διατίθεται το 32,3% για στέγαση και ενέργεια 13,5% για τρόφιμα 54,2% για όλες τις άλλες χρήσεις. Την ίδια ώρα, στην Ιταλία, με 31.833 μέσο ετήσιο ονομαστικό μισθό, πηγαίνουν στη στέγαση και ενέργεια το 37,7% , το 20,3% για τρόφιμα, αφήνοντας το 42% για όλες τις άλλες ανάγκες. Σε ονομαστικές τιμές, οι μισθωτοί στη χώρα μας, έχουν 7.437 ευρώ για τις λοιπές ανάγκες, που καθορίζουν και την ποιότητα της ζωής, ενώ στην Ιταλία έχουν 13.370 ευρώ (πίνακας 1).
Στα λοιπά, πρέπει να συμπεριληφθούν οι ανάγκες για υγεία – παιδεία, που με τις πρόσφατες εξελίξεις (κατ΄ουσίαν ιδιωτικοποίησή του ΕΣΥ και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) το κόστος τους θα εκτιναχτεί.
Οι ονομαστικοί μισθοί και τα ονομαστικά εισοδήματα στην Ιταλία (χώρα από τον σκληρό πυρήνα της ΕΕ) είναι πολύ υψηλότερα από την χώρα μας. Όμως οι % τιμές στο κόστος ζωής είναι υψηλότερο στην Ιταλία. Συνολικά, το επίπεδο ζωής ενός μέσου τυπικού νοικοκυριού και στις δυο χώρες μπορεί να διαθέσει παραπλήσια % του εισοδήματος τους σε λοιπές ανάγκες. Στη Γερμανία, η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε ότι ένα υψηλό ποσοστό του γερμανικού πληθυσμού, το 21,7 %, κινδυνεύει από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό το 2023. Αυτό αντιστοιχεί σε 17,7 εκατομμύρια ανθρώπους. Το 14,3 τοις εκατό του πληθυσμού διέτρεχε άμεσο κίνδυνο φτώχειας. Το 6,9 % «επηρεάστηκαν από σημαντική υλική και κοινωνική στέρηση» το 2023. Σημαντική υλική στέρηση σημαίνει, για παράδειγμα, αδυναμία πληρωμής του ενοικίου. (5)
Τα παραπάνω στοιχεία αναδεικνύουν ότι ο μεσαίωνας στον οποίο εισέρχεται η κοινωνία δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά ευρωπαϊκό, και αγγίζει πλέον και τις χώρες του σκληρού πυρήνα της ΕΕ.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης, τουλάχιστον 6 στα 10 νοικοκυριά στην Ελλάδα δυσκολεύονται να βγάλουν τον μήνα με το διαθέσιμο εισόδημά τους, το οποίο επαρκεί μεσοσταθμικά για 19 ημέρες. Επιπλέον, το 15% των νοικοκυριών δήλωσε ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για να καλύψουν ούτε τις βασικές του ανάγκες, εύρημα που καταδεικνύει πως υψηλό ποσοστό νοικοκυριών διαβιεί σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, όντας, μάλιστα, αυξημένο σε σχέση με το ποσοστό της αντίστοιχης έρευνας του 2022 (11,9%).
Στην ίδια έρευνα, φαίνεται πως για έναν εργαζόμενο του ιδιωτικού τομέα που πληρώνεται με τον κατώτατο μισθό των 830 ευρώ (μεικτά), στο χέρι φτάνουν περίπου 706 ευρώ. Με ενοίκιο στα 350-380 μηνιαίως, απομένουν 326-356 ευρώ τον μήνα για την κάλυψη άλλων βασικών αναγκών, όπως τρόφιμα, κοινόχρηστα, ηλεκτρικό, θέρμανση, νερό, τηλεφωνία, μετακινήσεις (μέσα μεταφοράς, ταξί), ψυχαγωγία-εξόδους, ρουχισμός, υπόδηση κ.ά. Εάν υπάρχει ΙΧ και κόστος για καύσιμο – συντήρησή του, τότε ο μισθός εξαντλείται νωρίτερα από το τέλος του μήνα ακόμα κι αν περιοριστούν στο ελάχιστο προσωπικές ανάγκες, ψυχαγωγία, και ότι άλλο κάνει ένας άνθρωπος στον ελεύθερο του χρόνο.
Η ίδια εικόνα και για μια τετραμελή οικογένεια, στην οποία και οι δύο γονείς αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Έτσι, αν λάβει κανείς υπόψη ότι για ενοίκιο διαμερίσματος δύο-τριών υπνοδωματίων σε κέντρο Αθήνας – Θεσσαλονίκης χρειάζεται περίπου 500-800 ευρώ ανά μήνα, για ενέργεια περίπου 100-150 ευρώ ανά μήνα, τηλεφωνία και Internet περίπου 50-70 ευρώ ανά μήνα και για τρόφιμα η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 400-450 ευρώ μηνιαίως, η διαβίωση καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. Και χωρίς να συνυπολογιστούν έξοδα για εκπαίδευση, υγεία και ένδυση. (3)
Ένα από τα επιχειρήματα που θα διαβάσει κανείς στον αστικό τύπο είναι ότι στη χώρα μας, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης είναι υψηλό, όποτε αποδεσμεύεται ένα σημαντικό μέρος της μηνιαίας δαπάνης που αναφέρθηκε στα προηγούμενα παραδείγματα, που μπορεί να αξιοποιηθεί με άλλους τρόπους. Ίσως κάτι τέτοιο να ίσχυε τις προηγούμενες δεκαετίες. Όμως το χρονικό διάστημα από το 2005 έως το 2021, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας υποχώρησε από το 84,6% στο 73,3%, χάνοντας 11,3 ποσοστιαίες μονάδες.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat και της δημοσιευμένης έρευνας του οργανισμού Housing Europe (European Federation of Public, Cooperative & Social Housing), το έτος 2019, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας ήταν 75,4% (2.978.224 κατοικίες), είτε πρόκειται για ιδιοκτησίες με υποθήκη ή δάνειο, είτε για ιδιοκτησίες που δεν εκκρεμεί κάποια υποθήκη ή δάνειο. Ενώ, το 24,6% (971.675 κατοικίες) των ιδιοκτησιών μισθώνονταν.
Το 2020, η χώρα μας κατατάχθηκε στη 19η θέση ανάμεσα σε 33 χώρες της Ευρώπης, χάνοντας την 17η θέση που κατείχε το 2019. Ειδικότερα, το 2020 το ποσοστό ιδιοκατοίκησης κυμάνθηκε στο 73,9% και το 2021 στο 73,3%. Ο κυριότερος λόγος μείωσης του ποσοστού ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας είναι οι πλειστηριασμοί. (4)
Με βάση τα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς την εξέλιξη της ζωής της εργατικής τάξης τόσο στη χώρα μας, όσο και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, καθώς και των μικρομεσαίων στρωμάτων, γίνεται ακόμα δυσκολότερη. Επιπλέον, η μετατροπή των αγαθών της Υγείας και της Παιδείας σε εμπορεύματα, δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τη ζωή των στρωμάτων αυτών, εντείνοντας το βαθμό εκμετάλλευσης. Από την άλλη πλευρά, ο πλούτος που συσσωρεύει το κεφάλαιο είναι τεράστιος. Μόνο η αντεπίθεση του λαϊκού κινήματος με πυρήνα την εργατική τάξη μπορεί να περισώσει ορισμένες από τις κοινωνικές κατακτήσεις του προηγούμενου αιώνα. Διαφορετικά, το μέλλον προδιαγράφεται δυσοίωνο.
Πηγές:
(1): https://www.tanea.gr/2024/04/01/economy/ayksanetai-kai-to-doro-pasxa-online/
(2):https://www.capital.gr/oikonomia/3797089/pos-epanilthan-oi-misthoi-sta-pro-mnimonion-epipeda/
(3): https://www.tanea.gr/2024/04/08/economy/o-efialtis-tis-adeias-tsepis-sto-telos-tou-mina-online/
(4): https://www.capital.gr/agora-akiniton/3691355/meionetai-to-pososto-idiokatoikisis-stin-ellada-oi-aities/
(5) https://www.taxidromos.gr/topic/5204958/germania-217-kato-orio-ftoxeias-ragdaia-ptosi-viotikou-epipedou.html
