Οι συνθήκες ζωής των εργαζομένων σε ολόκληρη την Ευρώπη επιδεινώνονται με γρήγορους ρυθμούς. Κάτω από τον κίνδυνο της φτώχειας και του περιθωρίου σε πολλές χώρες βρίσκεται μεγάλο τμήμα των εργαζομένων ενώ πολλοί δεν μπορούν να καλύψουν και τις εντελώς βασικές για την επιβίωσή τους ανάγκες.
Η πολύχρονη λιτότητα, η απώλεια θέσεων εργασίας και τα λουκέτα σε μικροεπιχειρήσεις, η διογκωμένη νεανική ανεργία, η υποβάθμιση των σπουδών καιτων πτυχίων έχει δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα. Είναι χαρακτηριστική η έρευνα δημόσιου οργανισμού της Μεγάλης Βρετανίας που κατέγραψε πριν μερικούς μήνες ότι το 47% των νοικοκυριών δεν θα μπορέσει το χειμώνα να τραφεί ικανοποιητικά και να ζεστάνει τα σπίτια του. Πρόσφατα στοιχεία καταγράφουν ένα ποσοστό 75% των Πορτογάλων εργαζομένων που δεν μπορούν να καλύψουν τα βασικά για την επιβίωσή τους.
Η πολύμηνη κινητοποίηση των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία συνέπεια της αγανάκτησης πλατειών στρωμάτων της Γαλλικής κοινωνίας οδήγησε στις σημερινές ογκώδεις διαδηλώσεις εκατομμυρίων εργαζομένων όχι μόνο γιατί αυξήθηκε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης κατά δύο χρόνια, αλλά Λόγω της υποβάθμισης της ζωής τους και του εμπαιγμού που υφίστανται.
Παρόμοιες μεγάλες κινητοποιήσεις έχουν σημειωθεί σε πολλές μεγάλες και μικρότερες χώρες και αναμένονται ακόμη μεγαλύτερες.
Οι μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων στην Ελλάδα πρόσφατα έχουν ακριβώς τις ίδιες αιτίες.
Οι καπιταλιστικές οικονομίες μετά την κρίση του 2008 ουσιαστικά δεν ανέκαμψαν ποτέ και τώρα απειλούνται με νέα ύφεση. Προμήνυμα της είναι η χρεοκοπία μεγάλων τραπεζών στις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Το βάθεμα αυτό της οικονομικής κρίσης θα δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα, περισσότερη δυσαρέσκεια και διάθεση για αγώνες, θα ανοίξει προοπτικές για την εργατική τάξη και το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα.
Ο Εργατικός Αγώνας δημοσιεύει άρθρο σχετικά με την κατάσταση στην Πορτογαλία και την τη μεγάλη κινητοποίηση περισσότερων από 100.000 εργαζομένων το περασμένο Σάββατο στο κέντρο της Λισαβόνας.
Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών
Με άδειες τσέπες και απλήρωτους λογαριασμούς φτάνουν στο τέλος του μήνα τα περισσότερα (74%) νοικοκυριά της Πορτογαλίας • Ετσι, πάνω από 100.000 πολίτες διαδήλωσαν ξανά στη Λισαβόνα υπό το κάλεσμα της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών, που απαιτεί μεταξύ άλλων αύξηση μισθών και συντάξεων και ξεπάγωμα των τριετιών • Η κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα χάνει την επαφή της με τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα, περιμένοντας την οικονομία να… αυτορυθμιστεί, γι’ αυτό και η δημοτικότητά της πέφτει κάθετα.
«Θέλουμε ειρήνη, ψωμί, στέγη». Περισσότεροι από 100.000 Πορτογάλοι κατέκλυσαν (ξανά) το περασμένο Σάββατο τους δρόμους της Λισαβόνας απαιτώντας τα αυτονόητα. «Αυτή η μάχη που κλιμακώνεται δεν θα σταματήσει έως ότου εξασφαλίσουμε αύξηση μισθών και συντάξεων», έλεγε στα πλήθη η Ιζαμπέλ Καμαρίνια, γ.γ. της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Πορτογαλίας (CGTP), που οργάνωσε τη συγκέντρωση μόλις μία ημέρα μετά τη μεγαλειώδη απεργία στον δημόσιο τομέα.
Η CGTP πέραν της αύξησης των μισθών (τουλάχιστον κατά 10% και όχι μικρότερη των 100 ευρώ για όλους) και των συντάξεων ζητά το ξεπάγωμα των τριετιών και τον καθορισμό του κατώτατου μισθού στα 850 ευρώ.
Τα προβλήματα και οι ανάγκες των εργαζομένων δεν μπορούν να περιμένουν, τόνισε η Καμαρίνια κάνοντας μια επισήμανση που θα μπορούσε να αναφέρεται και στην Ελλάδα: «Θέλουν να μας κοροϊδέψουν, και σίγουρα θα υπάρξουν κάποιοι που θα μας παρουσιάσουν μια ωραία έκθεση που θα βεβαιώνει ότι όλα πάνε καλά… Μια νέα εκδοχή τού “η χώρα αντέχει, αντέχει κι άλλη λιτότητα”».
Σχεδόν 9 χρόνια μετά την έξοδο της Πορτογαλίας από τα μνημόνια, τα νοικοκυριά της χώρας αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες. Πληθωρισμός, ακρίβεια, ενεργειακή κρίση, λιτότητα που συνεχίζεται για να διασφαλιστεί η «δημοσιονομική σταθερότητα» και ανυπαρξία ουσιαστικών μέτρων έχουν οδηγήσει τρία στα τέσσερα νοικοκυριά (74%) να μην καταφέρνουν να καλύψουν τις ανάγκες τους ώς το τέλος του μήνα και να δυσκολεύονται να πληρώσουν σπίτι, υγεία και τρόφιμα.
Τα πορίσματα που πρώτου Βαρόμετρου της DECO Proteste, της μεγαλύτερης οργάνωσης προστασίας των καταναλωτών, δείχνουν πως 300.000 οικογένειες αντιμετωπίζουν πραγματική φτώχεια. Ενώ η Τράπεζα της Πορτογαλίας προειδοποιεί ότι αυξάνουν με ανησυχητικούς ρυθμούς τα χρέη των νοικοκυριών, με 3,6% τον Δεκέμβριο, η μεγαλύτερη αύξηση που έχει σημειωθεί από το 2008, όταν ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, οδηγώντας τη χώρα (2011-2014) σε μνημόνια και τον ασφυκτικό κλοιό της τρόικας.
Η έρευνα της DECO Proteste κατέδειξε πως το ελάχιστο καλάθι του νοικοκυριού αυξήθηκε από 183 ευρώ σε περισσότερα από 230, αύξηση κατά 26% από πέρσι τον Φεβρουάριο. Η δε κερδοσκοπία ανθεί με τις τιμές κάποιων βασικών αγαθών να καταγράφουν αύξηση από 100% έως και 240% από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Ανάλογα κρίσιμο και το πρόβλημα της στέγης: το 2010-2022 οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 70% ενώ των μισθών ούτε καν κατά 30%. Αλλά την ώρα που οι άδειες τσέπες των πολιτών κάνουν αδύνατη την εξεύρεση μιας προσιτής κατοικίας, υπάρχουν περισσότερες από 723.000 ιδιοκτησίες εγκαταλειμμένες για πάνω από έναν χρόνο.
Μπροστά σε αυτή τη δραματική επιδείνωση των συνθηκών ζωής των πολιτών από τον Δεκέμβριο -κι ενώ η κυβέρνηση έβλεπε να πέφτουν ο ένας μετά τον άλλο 13 υπουργοί και υφυπουργοί για σωρεία σκανδάλων-, οι διαμαρτυρίες έπαιρναν δυναμικό χαρακτήρα στη χώρα. Απεργίες εκπαιδευτικών, σιδηροδρομικών, εργαζομένων στον τομέα της υγείας (το νοσοκομειακό προσωπικό είναι το πιο χαμηλοαμειβόμενο ανάμεσα στα κράτη του ΟΟΣΑ), πρωτοφανείς σε μαζικότητα εδώ και χρόνια διαδηλώσεις στα τέλη Φεβρουαρίου και στις 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, προηγήθηκαν απαιτώντας το τέλος της ανέχειας.
Καθυστερημένες και ανεπαρκείς απαντήσεις
Τον προηγούμενο μήνα η κυβέρνηση Κόστα ανακοίνωσε το πακέτο μέτρων «Περισσότερη Στέγη», που προβλέπει ανάμεσα στα πολλά άλλα το τέλος του καθεστώτος Χρυσής Βίζας για όσους ξένους επενδύουν και σε κατοικίες στη χώρα, επιβολή πλαφόν αυξήσεων στις ενοικιάσεις που να συνδέεται με την εξέλιξη των τιμών και τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό, φορολογικά κίνητρα για τους ιδιοκτήτες που προβαίνουν σε μακροχρόνιες μισθώσεις, απαγόρευση της έγκρισης νέων τουριστικών αδειών στις μεγάλες πόλεις της χώρας, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της έλλειψης στέγης και των δυσθεώρητων τιμών τους ιδίως λόγω των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Η πιο εικονοκλαστική πρόταση είναι να δοθούν προς ενοικίαση με δημόσια παρέμβαση κατοικίες που παραμένουν άδειες για πάνω από έναν χρόνο δίνοντας περιθώριο 100 ημερών στους ιδιοκτήτες τους να τις θέσουν προς ενοικίαση, αλλιώς οι δημοτικές αρχές θα μπορούν να διατάξουν την υποχρεωτική ενοικίασή τους. Το Δημόσιο θα μπορεί να τις ενοικιάζει για πέντε χρόνια για να τις υπενοικιάζει σε νοικοκυριά, με το ενοίκιο να μην ξεπερνά το 35% των οικογενειακών εισοδημάτων.
Το σχέδιο βρίσκεται προς διαβούλευση, αλλά η δημόσια παρέμβαση για ενοικίαση των άδειων κατοικιών έχει ξεσηκώσει την μήνιν της συντηρητικής αντιπολίτευσης που καταγγέλλει «κατασχέσεις» και «μέτρα κομμουνιστικά, μπολιβαριανά». Ενώ το ακροδεξιό Chega! (Φτάνει πια) το χαρακτηρίζει «τη μεγαλύτερη επίθεση κατά της ιδιωτικής ιδιοκτησίας που έγινε ποτέ στην Πορτογαλία»,
Ακόμη και ο πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα εξέφρασε αμφιβολίες για τη συνταγματικότητα της πρότασης. «Ετσι όπως έχει εξ αρχής συλληφθεί, από την αρχή ώς το τέλος του, το πακέτο “Περισσότερη Στέγη” δεν λειτουργεί… Είναι ανεφάρμοστο», δήλωσε υπογράφοντας διάταγμα που προβλέπει βοήθεια για τα ενοίκια και διευκολύνσεις στα στεγαστικά δάνεια, τα μόνα δύο μέτρα του πακέτου που προς στιγμήν έχουν εγκριθεί.
Οσο για τον πληθωρισμό, ο υπουργός Οικονομίας (ένας συντηρητικός ανεξάρτητος και συνονόματος του προέδρου), Αντόνιο Κόστα Σίλβα, διαφωνεί με την επιβολή ορίων στα κέρδη στην παραγωγή, διανομή και πώληση τροφίμων και βασικών αγαθών ώστε να περιοριστεί η κερδοσκοπία, θιασώτης της λογικής ότι «οι αγορές και η αυτορύθμιση μπορεί να λύσουν το πρόβλημα».
Αυτές δηλαδή που το επιτείνουν, όπως κατήγγειλε ο γ.γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος, Πάουλο Ραϊμούντο: «Είναι μια επίθεση στις τσέπες όλων μας που απαιτεί πολιτικά μέτρα, δεν λύνεται με απλά αστυνομικού τύπου ελεγκτικά μέτρα, και ιδίως δεν λύνεται με μαθήματα ηθικής και παιδαγωγικής στις μεγάλες επιχειρήσεις διανομής, που επιδιώκουν να μπορούν να συνεχίζουν να προστατεύουν τα 2 εκατομμύρια ευρώ κέρδη τους την ημέρα».
Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν κάθετη πτώση των Σοσιαλιστών στο 30-32% (από 41,4% με το οποίο κέρδισαν τις εκλογές πέρσι τον Ιανουάριο) και σχεδόν τεχνητή ισοπαλία με τους Σοσιαλδημοκράτες, ο Κόστα προσπαθεί να κερδίσει το χαμένο έδαφος. Για πρώτη φορά την Τετάρτη στη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή φάνηκε ανοιχτός σε κάποια μείωση του ΦΠΑ στα βασικά αγαθά αλλά και για μια πιθανή «αναθεώρηση» των μισθών στον δημόσιο τομέα.
Ψίχουλα, λένε συνδικάτα και κοινωνικές οργανώσεις που ετοιμάζονται για τις επόμενες κινητοποιήσεις τους: στις 28 Μαρτίου διαδηλώσεις σε Λισαβόνα και Πόρτο των νέων εργαζομένων και παν-πορτογαλικό κάλεσμα απεργίας στις 25 Απριλίου, επέτειο της ιστορικής Επανάστασης των Γαριφάλων. Γιατί, όπως λέει ο Αντρέ Πεστάνα, πρόεδρος του Stop, του Συνδικάτου Ολων των Εργαζομένων στην Εκπαίδευση: «Πηγαίνουμε στη Λισαβόνα για να πούμε πως μόνο για τους εργαζομένους δεν υπάρχουν χρήματα: υπάρχουν εκατομμύρια για τους τραπεζίτες, για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για αποζημιώσεις στα κομματικά golden boys, αλλά δεν υπάρχουν χρήματα για δημόσιες υπηρεσίες. Καλούμε όλη την κοινωνία να κάνουμε στις 25 Απριλίου τη μεγαλύτερη διαδήλωση που γνώρισε η Πορτογαλία αυτόν τον αιώνα».
