Γράφει ο Ηλίας Σκυλλάκος
Μια νέα συζήτηση ήρθε στην επικαιρότητα με αφορμή τους τρεις νεκρούς συνανθρώπους μας λόγω των ελλείψεων ασθενοφόρων, της υποβάθμισης του συστήματος Υγείας, της υποχρηματοδότησης, αλλά και κυρίως μετά από την αισχρή δήλωση του υποψηφίου βουλευτή Εύβοιας της Νέας Δημοκρατίας και καθηγητή Ιατρικής Σπύρου Πνευματικού.
Ο Πνευματικός στην ανάλυση του εισήγαγε ξανά στον δημόσιο διάλογο την πρόταση πολιτικής υγείας στη λογική της αναλογίας «κόστους-οφέλους» (cost benefit ratio).
Μπορεί να σηκώθηκε έντονη πολιτική θύελλα και η ΝΔ να τον έθεσε εκτός ψηφοδελτίων, ομως αλλάζει κάτι;
Θα απαντήσω κατηγορηματικά όχι, καθώς η άποψη του Πνευματικού, αποτελεί βασική πολιτική στάση της Ν.Δ και δείχνει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται το δημόσιο σύστημα υγείας.
Είναι αλήθεια ότι αυτή η συζήτηση για το κόστος -όφελος στην Υγεία είχε έρθει στην επιφάνεια έντονα και είχε κυριαρχήσει στην δημόσια συζήτηση κατά την διάρκεια της πανδημίας.
Ξεκίνησε από πολλά κράτη, κυβερνήσεις και επιχειρηματικούς ομίλους σε όλο τον πλανήτη, αναζητώντας κάποια εργαλεία με τα οποία θα εντοπιστούν τα οφέλη από μια επιλογή, αλλά και το κόστος από την μια ή την άλλη επιλογή. Στην πραγματικότητα, με τον μηχανισμό αυτό ενιαιοποιούνται τα κριτήρια με τα οποία μια κυβέρνηση ή ένας επιχειρηματίας κάνει τη μία ή την άλλη επιλογή (κόστος), ανάλογα με το όφελος που προσδοκά.
Αξίζει να σημειωθεί, πως στον καπιταλισμό το όφελος σημαίνει κέρδος (χρήμα), μεσοπρόθεσμο η μακροπρόθεσμο. Συνεπώς όπου δεν υπάρχει όφελος (χρήμα) δεν υπάρχει και η ανάγκη κόστους. Αν αυτη η λογική τοποθετηθεί στην σφαίρα της δημόσιας υγείας, τότε καταλαβαίνεται που οδηγεί.
Ο κ. Πνευματικός δεν είπε κάτι διαφορετικό από αυτό που προστάζει η ίδια η απάνθρωπη καπιταλιστική οικονομική πραγματικότητα. Ο ίδιος, ουσιαστικά συμπύκνωσε τον πυρήνα της αστικής πολιτικής στη διαχείριση της Υγείας, ο οποίος είναι βασισμένος στις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις που δημιουργούν πρακτικές στην διαλογή των ασθενών αλλά και στην θεραπεία τους με βάση οικονομοτεχνικά κριτήρια.
Αντιλήψεων δηλαδή και πρακτικών, που έρχονται σε αντίθεση με την προσπάθεια της ολόπλευρης και καθολικής προστασίας της υγείας των ανθρώπων, αλλά και την καθολική προστασία της ανθρώπινης ζωής, ως υπέρτατο αγαθό.
Παράλληλα, ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, έθετε και θέτει αντικειμενικά μια συγκεκριμένη αντίληψη για την έννοια του ανθρώπου και εισάγει τις ταξικές ανισότητες. Και αυτή μεθοδολογία διαπερνά νομοτελειακά το υπάρχον σύστημα εξουσίας,
Γι αυτό, σύμφωνα με την στρατηγική των αστικών κομμάτων, το δημόσιο σύστημα υγείας δεν μπορεί να αποτελέσει τον σύγχρονο πυλώνα στο χώρο της Υγείας, που θα πρέπει και να ενισχυθεί, αλλά και να αναβαθμιστεί παραπέρα παρέχοντας υψηλού και ποιοτικού επιπέδου υπηρεσίες. Το βλέμμα τους με απλά λόγια είναι στο ιδιωτικό κεφάλαιο στον χώρο της υγείας και στο ιδιωτικοποιημένο σύστημα.
Αν λοιπόν θεωρηθεί δεδομένο κάτι τέτοιο και «κανονικό» τότε όλοι καταλαβαίνουμε πως οι αξία της προστασίας της ανθρωπινής ζωής πάει περίπατο. Και ο λόγος είναι ότι η ανθρώπινη ζωή υπολογίζεται σε χρήμα.
Για παράδειγμα, αν διαβάσει κανείς στην ιστοσελίδα της κυβέρνησης της Μεγάλης Βρετανίας για το πως υπολογίζεται η αξία της ανθρώπινης ζωής στην δημόσια Υγεία θα διαπιστώσει το τρομαχτικό πως « η ζωή ενός εργαζόμενου έχει αξία ίση με την παραγωγικότητά του».
Αυτή είναι και η ουσία της καπιταλιστικής οικονομίας, όπου η αξία του εργαζόμενου και κατά συνέπεια την τιμή της ζωής του, καθορίζεται από την δυνατότητα του ανθρώπου να παράγει κερδοφορία στο κεφάλαιο.
Συνεπώς, το κόστος των κρατικών παροχών Υγείας δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει τα οφέλη που προσδοκά το κράτος, το κεφάλαιο, συνολικά η καπιταλιστική οικονομία από έναν στοιχειωδώς υγιή εργαζόμενο.
Άλλες έρευνες που βασίζονται στην καπιταλιστική αντίληψη για τη αξία της ανθρώπινης ζωής όπου μετριέται με χρήμα θεωρούν πως το κόστος της ανθρώπινης ζωής θα πρέπει να υπολογιστεί με βάση τα ποσά των αποζημιώσεων των ασφαλιστικών εταιρειών.
Ο Ομότιμος Καθηγητής Ασφαλίσεων στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια S.S. Huebner το 1942 διατύπωσε την αξία της ανθρώπινης ζωής παρουσιάζοντας την άποψη ότι ένας άνθρωπος έχει δύο ειδών περιουσίες. Την ενεργή και την «εν δυνάμει«.
Η ενεργή είναι η κινητή και ακίνητη περιουσία του ανθρώπου και η εν δυνάμει αναφέρεται στην ικανότητα που έχει κάποιος να παράγει χρήμα μέσω της εργασίας του.
Με βάση την αστική μεθοδολογία αντίκτυπο στην αξία της ζωής ενός ατόμου έχει οποιοδήποτε συμβάν επηρεάζει αρνητικά την παραγωγική του δυνατότητα, όπως ένας αιφνίδιος θάνατος, ανικανότητα για εργασία από ατύχημα ή ασθένεια, συνταξιοδότηση και ανεργία.
Αρα λοιπόν αν θέλει κάποιος να δώσει μια κυνική απάντηση για την τιμή της ανθρώπινης ζωής θα πρέπει να δει ενδεχομένως τα ποσά που δίνουν ασφαλιστικές εταιρείες σε περίπτωση απώλειας μιας ζωής!
Αυτές οι αντιλήψεις αποτελούν βασικό πυρήνα των σκέψεων όλων όσων επεξεργάζονται σχέδια και εφαρμόζουν πρακτικές με άξονα την διασφάλιση και την παραπέρα κερδοφορία της καπιταλιστικής οικονομίας και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο σύστημα υγείας.
Σε αντιστοιχία με το νεοφιλελεύθερο αφήγημα που θέτει την ανθρώπινη ζωή στο ζύγι και την υπολογίζει με χρήμα – κόστος, συμμετέχει ουσιαστικά το σύνολο της αστικής διανόησης, από οικονομολόγους μέχρι και επιστημονικό δυναμικό και καθηγητές Πανεπιστημιακών σχολών. Χαρακτηριστική είναι μια μελέτη που παρουσίασε ο Economist την περίοδο της πανδημίας με τίτλο «A grim calculus», ένας δυσάρεστος υπολογισμός που ίσως χρειαστεί να γίνει, αργά ή γρήγορα.
Το ερώτημα που έθετε η ο Economist την περίοδο του Covid 19 ήταν το εξής «Έως πότε θα είμαστε σε θέση να βάζουμε πάνω από όλα την ανθρώπινη ζωή δίχως να λαμβάνουμε υπόψη ζητήματα η εξέταση των οποίων ενδεχομένως σήμερα να φαίνεται κυνική αλλά αργά ή γρήγορα θα καταστεί αμείλικτα επιτακτική;».
Η πανδημία άνοιξε έντονα την συζήτηση αυτή όπου τέθηκαν σοβαρά ερωτήματα για το πως αντιλαμβάνεται το αστικό κράτος τη αξία της ανθρώπινης ζωής, με το νεοφιλελεύθερο αφήγημα να κυριαρχεί σε μεγάλο βαθμό.
Ένα αφήγημα που εξηγούσε τα πάντα υπό το καθεστώς κόστους – οφέλους. Έτσι λοιπόν είχαμε τις γνώστες δηλώσεις του τότε προέδρου Τράμπ ο οποίος υποστήριζε επί δύο εβδομάδες πως ενδέχεται «η θεραπεία να καταστεί χειρότερη από τη νόσο».
