Περισσότερο πλούτο συσσωρεύουν από τον θάνατο των συγγενών τους πλέον οι δισεκατομμυριούχοι της υφηλίου παρά από την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, διαβάζουμε σε πρόσφατη έκθεση Billionaires Ambitions 2023 της μεγάλης ελβετικής τράπεζας UBS. Ανάμεσα στα στοιχεία που περιλαμβάνει η έκθεση σημειώνουμε: Από τα 137 άτομα που έγιναν δισεκατομμυριούχοι παγκοσμίως στη διάρκεια του δωδεκαμήνου που έληξε τον περασμένο Απρίλιο οι 53 κληρονόμησαν συνολικά 150, 8 δισεκατομμύρια δολάρια από την οικογένειά τους. Ποσό το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο από τα 140,7 δισεκατομμύρια δολάρια που συσσώρευσαν αντίστοιχα την ίδια χρονική περίοδο από την επιχειρηματική δραστηριότητα τους. Μάλιστα σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά στα 9 χρόνια της ιστορίας της έκθεσης αυτής που η επόμενη γενιά δισεκατομμυριούχων συσσωρεύει περισσότερα από κληρονομιά παρά από την εργασία της και μάλιστα αναφέρεται ότι η τάση αυτή βαίνει συνεχώς αυξανόμενη σε όλες τις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες του κόσμου. Ακόμη διαβάζουμε ότι τα επόμενα 20-30 χρόνια 1000 υπερήλικες δισεκατομμυριούχοι θα αφήσουν στους κληρονόμους τους συνολικά 5,2 τρισ. δολάρια.
Το φαινόμενο δεν είναι πρόσφατο, τα τελευταία όμως χρόνια διογκώνεται και με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς γεγονός που εντείνει τη συσσώρευση του πλούτου σε ελάχιστες οικογένειες παγκόσμια σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα και τις μικρές περιουσίες.
Κατά τον Πικετί ο ρυθμός είναι τουλάχιστον τριπλάσιος και αναφέρεται μάλιστα σε μέσους όρους που σαφώς δεν αποδίδουν την πραγματικότητα.
Μεγάλες περιουσίες υπήρχαν στις καπιταλιστικές χώρες και τον 19ο αιώνα. Από τη δημιουργία όμως και το δυνάμωμα των μονοπωλίων και το πέρασμα στην εποχή του ιμπεριαλισμού επιταχύνεται ιδιαίτερα η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Η εξαγωγή κεφαλαίων, ο δανεισμός μικρότερων και φτωχότερων χωρών από κράτη και ιδιώτες οδηγεί στο σχηματισμό τεράστιων περιουσιών όχι από κέρδη που αποκομίζουν από οικονομική δραστηριότητα, αλλά από τους τόκους, τα ομόλογα, την κερδοσκοπία. Σταδιακά πρωτοπόρες στη βιομηχανική ανάπτυξη χώρες, καταρχήν η Αγγλία και σταδιακά άλλες χώρες μετατρέπονται σε χώρες τοκογλύφους.
Τις τελευταίες δεκαετίες το πλασματικό κεφάλαιο είναι πολλαπλάσιο από τον πραγματικό πλούτο. Χωρίς καμία παραγωγική δραστηριότητα μεγάλοι κεφαλαιούχοι αποκομίζουν πρωτοφανή πόσα, συσσωρεύουν τεράστιες περιουσίες οι οποίες κληρονομούνται.
Μία τάση της εξέλιξης στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο είναι η συγκέντρωση του πλούτου σε μία ελάχιστη μειοψηφία την ώρα που η φτώχεια και η πείνα απλώνεται στο αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά και σε τμήματα του αναπτυγμένου κόσμου και η άλλη είναι ο παρασιτισμός του κεφαλαίου που κυριαρχεί, τεράστια χρηματικά πόσα τοποθετούνται σε γη, σε ακίνητες περιουσίες και σε ομόλογα απομυζώντας τεράστια ποσά.
Εδώ έρχονται οι ανησυχίες και φόβοι των κυρίαρχων κύκλων για τις επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν ως προς την ομαλή λειτουργία και αναπαραγωγή των κεφαλαιοκρατικών καθεστώτων και μαζί οι προτάσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων.
Για τις χώρες που βρίσκονται στην παγκόσμια τεχνολογική πρωτοπορία και συνεπώς για τον πλανήτη στο σύνολο του κάποια μέρα έχουμε κάθε λόγο να θεωρούμε ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1- 1,5% το χρόνο μακροπρόθεσμα, όποιες κι αν είναι οι πολιτικές που ακολουθούνται παρατηρεί ο Πικετί. Ο ρυθμός αυτός μεγέθυνσης αντιστοιχεί σε στασιμότητα αν όχι σε υποχώρηση και μάλιστα στο βαθμό που διατηρηθεί μακρόχρονα η λαϊκή δυσαρέσκεια θα διογκωθεί και οι ταξικές συγκρούσεις θα είναι αναπόφευκτες. Αυτό ακριβώς φοβάται η οικονομική και πολιτική ολιγαρχία και οι υποστηρικτές τους. Ως θεραπεία ο συγγραφέας βλέπει τον ετήσιο προοδευτικό φόρο του κεφαλαίου ο οποίος μάλιστα θα επιβληθεί σε παγκόσμια κλίμακα, με χαμηλούς συντελεστές για να μην παρεμποδιστούν, υποτίθεται, οι επενδύσεις και η μεγέθυνση. Με αυτό τον τρόπο θεωρεί ότι θα συγκρατηθεί η απεριόριστη άνοδος παγκόσμια των περιουσιακών ανισοτήτων που αυξάνονται με ρυθμό που μακροπρόθεσμα θα καταστεί ανεξέλεγκτος.
Άλλοι πάλι προτείνουν ως μοναδικό μέτρο την επιβολή σοβαρών φόρων κληρονομιάς στις μεγάλες δυναστείες.
Το πρώτο ερώτημα είναι ποιος θα επιβάλει τους φόρους αυτούς, οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου σε βάρος του;
Η πολιτική εξουσία σε βάρος των μεγάλων κεφαλαιούχων τη στιγμή που η πολιτική εξουσία αυτά ακριβώς τα οικονομικά συμφέροντα εξυπηρετεί;
Μπορεί να κατανοήσει η παγκόσμια οικονομική και πολιτική ολιγαρχία τον κίνδυνο και να ομονοήσει σε τέτοια μέτρα όταν οι αντιθέσεις μεταξύ πολυεθνικών και μεταξύ μεγάλων ιμπεριαλιστικών κρατών συνεχώς οξύνονται;
Μπορεί να επιβάλλει ένα τέτοιο μέτρο ένα κράτος ή ομάδα κρατών όταν ο αντίπαλος καιροφυλακτεί για να επωφεληθεί;
Η συγκέντρωση του πλούτου σε ελάχιστους, ο παρασιτισμός και η γιγάντωση του πλασματικού κεφαλαίου είναι εγγενείς τάσεις του καπιταλισμού, οριστικά και αποτελεσματικά δεν ανακόπτονται και ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η κατάργηση των κεφαλαιοκρατικών σχέσεων παραγωγής από την εργατική εξουσία και στη θέση της να μπουν οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Τα προτεινόμενα μέτρα δεν λύνουν το πρόβλημα στόχο έχουν τον αποπροσανατολισμό των εργαζομένων και τη διαιώνιση της εκμετάλλευσης.
