Γράφει ο Πέτρος Ιωαννίδης
Τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα φέτος, έχει ξεκινήσει μια έντονη συζήτηση για την έλλειψη εργατικών χεριών σε διάφορους τομείς της ελληνικής οικονομίας: τουρισμός, πρωτογενής τομέας, κατασκευές.
Κάθε χρόνο, πριν την έναρξη της τουριστικής σεζόν, τουριστικό κεφάλαιο και πολιτική ηγεσία κυριολεκτικά «κλαίγονται» για τις τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό. Ξενοδοχεία που δεν βρίσκουν καμαριέρες, εστιατόρια που δεν μπορούν να βρουν λαντζέρηδες, ψησταριές που δεν μπορούν να βρουν ψήστες, κοκ.
Τα ίδια και χειρότερα στον πρωτογενή τομέα. Λείπουν χέρια για το μάζεμα της ελιάς σε όλη την Ελλάδα, για το μάζεμα του ροδάκινου στην Ημαθία, λείπουν χέρια στους λαχανόκηπους της Νότιας Κρήτης, κοκ. Ισχυρίζεται το κεφάλαιο ότι ελλοχεύει κίνδυνος καταστροφής της παραγωγής. Μάλιστα η έλλειψη εργατικών χεριών στη συγκομιδή της ελιάς καταλογίζεται ως ένα από τα αίτια αύξησης της τιμής του ελαιόλαδου.
Στις κατασκευές πάλι τα ίδια: έφυγαν οι μετανάστες – εργάτες, και ξεμείναμε από εργαζόμενους. Ξεκινάνε μεγάλα κατασκευαστικά έργα και οι εργολάβοι δεν μπορούν να βρουν υπαλλήλους με αποτέλεσμα τις καθυστερήσεις, την αύξηση του κόστους, κοκ.
Γιατί όμως λείπουν όλα τα παραπάνω εργατικά χέρια;
Τρεις παράγοντες συνδιαμορφώνουν τη συγκεκριμένη εξέλιξη:
1. Χαμηλές απολαβές – μειωμένα κίνητρα ειδικά στους νέους για να εργαστούν ως χειρώνακτες.
Ανεξάρτητα του τι ισχυρίζονται το μεγάλο κεφάλαιο και η πολιτική ηγεσία, οι μισθοί στους παραπάνω κλάδους είναι πενιχροί και δεν αποτελούν κίνητρο εργασίας. Στην πραγματικότητα και στους 3 κλάδους που αναφέρθηκαν, οι περισσότερες εταιρείες αναζητούν «σκλάβους», ώστε να συγκεντρώσουν τη μεγαλύτερη δυνατή υπεραξία.
2. Φυγή χιλιάδων μεταναστών από τη χώρα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πλειοψηφία των Αλβανών, που έφυγαν προς Ιταλία και βόρεια Ευρώπη για καλύτερα μεροκάματα. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει έλλειψη φθηνού εργατικού δυναμικού.
3. Βελτίωση του τρόπου ζωής και αναζήτηση εργασίας με λιγότερες απαιτήσεις χειρώνακτα.
Η συγκεκριμένη τάση είναι παγκόσμια και προφανώς αφορά και τη χώρα μας. Η πνευματική εργασία, όσο κουραστική και αν είναι ορισμένες φορές προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής στον εργαζόμενο.
Πώς θα λυθεί το πρόβλημα;
Με γνώμονα τη διασφάλιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου στους παραπάνω τομείς, η κυβέρνηση προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με δυο τρόπους:
Α. τροπολογία Γεωργιάδη για νομιμοποίηση μεταναστών
Η πρόσφατη τροπολογία που ψηφίστηκε στη Βουλή έγινε για να καλύψει μέρος αυτών των ελλείψεων. Υπερψήφισαν: ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας. Καταψηφίστηκε από Ελληνική Λύση, Σπαρτιάτες, Νίκη. Η εν λόγω τροπολογία προβλέπει τη δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής για εξαρτημένη εργασία και παροχή υπηρεσιών ή έργου σε πολίτες τρίτων χωρών, με 4 προϋποθέσεις για τους αιτούντες: 1) να διαθέτουν προσφορά εργασίας από εργοδότη στην Ελλάδα για την απασχόλησή τους με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας και, αποδεδειγμένα, στη συνέχεια, εργάζονται, 2) να διέμεναν στην Ελλάδα έως και την 30ή Νοεμβρίου 2023, 4) να συνεχίζουν να διαμένουν στη χώρα, και 4) να συμπληρώνουν τρία τουλάχιστον συνεχή έτη παραμονής πριν την υποβολή αίτησης.
Η χορήγηση άδεια παραμονής θα χρησιμοποιείται πλέον ως κίνητρο για να μείνουν μετανάστες στη χώρα μας, και να καλυφθεί μέρος των αναγκών σε εργατικά χέρια.
Β. Διακρατικές συμφωνίες
Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2024 με Μολδαβία, Ινδία, Γεωργία και ακολουθούν με Φιλιππίνες, Βιετνάμ και Αρμενία.
Δυο θέματα αναδεικνύονται με βάση όλα τα παραπάνω.
Ακροδεξιά και κυβέρνηση
Η ακροδεξιά, όταν οι καιροί το απαιτήσουν, μπορεί να γίνει κυβερνητική δύναμη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο υπουργός Γεωργιάδης, που πριν καμιά δεκαετία φώναζε με αλαλαγμούς ενάντια στους «λαθρομετανάστες». Τώρα όμως έχει «λειάνει» τον λόγο, έγινε «ορθολογικός». Παρόμοια διαδρομή θα έχουν και τα κόμματα της ακροδεξιάς, που θα αποτελέσουν λύση σε πρόβλημα μελλοντικής κυβερνητικής εναλλαγής. Γι’ αυτό και οι σχεδιασμοί του κεφαλαίου προβλέπουν τη συγκρότηση μετώπου ακροδεξιών δυνάμεων, με «ήπιο» λόγο, που θα συσπειρώσει τα δεξιότερα της ΝΔ ώστε να δημιουργηθεί ένας νέος κυβερνητικός εταίρος.
ΚΚΕ και καιροσκοπισμός
Η υπερψήφιση της τροπολογίας από το ΚΚΕ αναδεικνύει τις αντιφάσεις στο πρόγραμμά του. Η χορήγηση άδειας παραμονής σε ορισμένους μετανάστες μπορεί να φαίνεται προοδευτική εξέλιξη, όμως στην πραγματικότητα είναι βαθιά συντηρητική. Οι άνθρωποι αυτοί θα δουλεύουν κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί, σε άθλιες συνθήκες. Χωρίς κανένα άλλο δικαίωμα. Αντίθετα, ένα κομμουνιστικό κόμμα θα έπρεπε να διεκδικεί πλήρη ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα για όλους αυτούς τους ανθρώπους. Το ΚΚΕ λοιπόν στην πραγματικότητα ψήφισε ΝΑΙ σε ένα μέτρο διαχείρισης του ελληνικού καπιταλισμού.
Ένα τελευταίο – θεωρητικό ζήτημα που αναδεικνύεται είναι το εξής: γιατί στον καπιταλισμό δεν αναπτύσσεται περαιτέρω η αυτοματοποίηση και η τεχνητή νοημοσύνη ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη εργατικών χεριών σε δουλειές που απαιτούν βαριά χειρωνακτική εργασία; Η απάντηση ξεφεύγει από τις επιδιώξεις αυτού του άρθρου. Θα προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε σε μελλοντική αρθρογραφία.
