Σε πρόσφατη έκθεση της για την ανισότητα η Οxfam, η γνωστή οργάνωση που αγωνίζεται για τη μείωση της φτώχειας στον κόσμο, παρουσίασε ορισμένα αξιοπρόσεκτα στοιχεία που αφορούν την περίοδο από την έκρηξη της πανδημίας το 2020 μέχρι το 2023.
5 δισεκατομμύρια άνθρωποι -το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού- έγιναν φτωχότεροι και την ίδια περίοδο οι πέντε πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο αύξησαν τον πλούτο τους κατά 869 δισεκατομμύρια δολάρια, κέρδιζαν δηλαδή 14 εκατομμύρια δολάρια την ώρα.
800 εκατομμύρια εργαζόμενοι είχαν απώλειες 1,5 τρις δολάρια ενώ οι δισεκατομμυριούχοι αύξησαν τον πλούτο τους κατά 3,3 τρις.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες παγκόσμια είχαν τα μέσα του 2013 ετήσια καθαρά έσοδα 1,8 τρις δολάρια αύξηση κατά 89% σε σχέση με την κερδοφορία της τριετίας 2018-2021.
Είναι αυτά μια επιπλέον απόδειξη ότι οι κρίσεις που πλήττουν αλύπητα τις κοινωνίες δεν είναι γενικά καταστροφικές, δεν τις πληρώνουν όλοι. Όταν ο κορονοϊός, η ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός και η έκρηξη του τιμάριθμου, γενικότερα οι μεγάλες καταστροφές οδήγησαν εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια, την καταστροφή και το θάνατο τα πολύ μεγάλα πορτοφόλια, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι τράπεζες, οι κάτοχοι των πολύ μεγάλων περιουσιών βρήκαν χρυσές ευκαιρίας για να εκτοξεύσουν τα πλούτη τους.
Την ίδια στιγμή η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προειδοποίησε ότι για τον κόσμο της εργασίας έρχονται νέα δεινά από τη διάχυση της τεχνητής νοημοσύνης και την αξιοποίησή της στην παραγωγή και τις κοινωνικές δραστηριότητες. Παρουσίασε μάλιστα μελέτη που δείχνει ότι η τεχνική νοημοσύνη θα επηρεάσει το 40% των θέσεων εργασίας παγκοσμίως. Με δύο λόγια η τεχνική νοημοσύνη, το οποίο προχωρημένο επίτευγμα της επιστήμης, θα είναι μία καινούργια συμφορά για τους λαούς κάτι σαν φυσική καταστροφή που θα τους ισοπεδώσει.
Γιατί όμως οι επιστημονικές ανακαλύψεις συντρίβουν τους ανθρώπους αντί να κάνουν καλύτερη και πιο δημιουργική της ζωή τους;
Την απάντηση προσπαθεί να δώσει, όχι ιδιαίτερα επιτυχημένα, με τον τρόπο της η Οxfam. Ευθύνεται, λέει, η κυριαρχία των μονοπωλίων και ο έλεγχος στις μεγάλες επιχειρήσεις από την οικονομική ολιγαρχία και προσθέτει ότι θα πρέπει να διαλυθούν τα μονοπώλια και να δυναμώσει ο κρατικός τομέας και να έχει μεγαλύτερη συμμετοχή σε τομείς όπως η υγεία και η παιδεία καθοριστικούς για την μείωση των ανισοτήτων.
Καλά όλα αυτά ποιος όμως θα διαλύσει τα μονοπώλια και θα πάρει από τον έλεγχό τους τις μεγάλες επιχειρήσεις και αν τα μονοπώλια μειωθούν αριθμητικά και περιοριστεί η έκταση τους- μία εντελώς ουτοπική υπόθεση- τι θα μείνει στη θέση τους, θα μείνουν κάποιες μικρότερες επιχειρήσεις; Ποια δύναμη θα προχωρήσει τις κρατικοποιήσεις που θα αναλάβουν το μεγάλο τμήμα της παιδείας και της υγείας κλπ με τρόπο μάλιστα που να περιορίσουν τις ανισότητες;
Η ανάγκη μιας πολιτικής που θα υπηρετεί τα συμφέροντα των εργαζόμενων και των φτωχότερων λαϊκών τμημάτων είναι ορατή όσο ποτέ και αυτή δεν γίνεται με τον περιορισμό των μεγάλων μονοπωλίων, αλλά με την εξάλειψη του κέρδους ως μοχλού που κινεί τις οικονομίες και τις κοινωνίες παγκόσμια. Δεν είναι θέμα ηγετών, ικανών ή ανίκανων, οξυδερκών ή όχι είναι θέμα μιας δύναμης που θα εφαρμόσει μία πολιτική που ο πλούτος θα πηγαίνει στους εργαζόμενους και όχι στους έχοντες και κατέχοντες.
Η τεχνητή νοημοσύνη για να μην ισοπεδώνει τον άνθρωπο πρέπει οι αποφάσεις για τη χρήση της να μην ανήκουν στο μεγάλο κεφάλαιο που την αξιοποιεί υπέρ του, αλλά στους ίδιους τους εργαζόμενους. Ως εκ τούτου τίθεται με ωμό και απροκάλυπτο τρόπο η ανάγκη της κοινωνικής αλλαγής. Η εργατική τάξη, οι εργαζόμενοι με τη δύναμή τους να πάρουν από το κεφάλαιο την εξουσία στα χέρια τους και να την αξιοποιήσουν υπέρ τους.
Στην Ελλάδα η κατάσταση δεν είναι διαφορετική.
Οι τράπεζες κερδίζουν 1 δισ. κάθε τρίμηνο, την ώρα που τα νοικοκυριά καλούνται να πληρώσουν περίπου 6,2 δισ. παραπάνω φόρους για το 2024 σε σχέση με το 2023.
Οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες το 2024 αναμένεται να σπάσουν ακόμη ένα ρεκόρ κερδοφορίας πάνω κι από τα 10,3 δισ. ευρώ του 2022. Τα κέρδη που ανακοίνωσαν 45 από αυτές για το πρώτο 9μηνο του 2023, ανέρχονται σε 6,4 δισ. Την ώρα που τα λαϊκά στρώματα έχουν πληρώσει περισσότερα από 15 δισ. ευρώ σε άμεσους φόρους και η ακρίβεια στην ενέργεια και τα είδη πλατιάς κατανάλωσης συνθλίβει το εισόδημα.
Οι 500 πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες κατέγραψαν το 2022 αύξηση 75,5% στα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων. Το 35,8% είναι εταιρείες τροφίμων και αλυσίδες σούπερ μάρκετ την ίδια στιγμή που τα νοικοκυριά «ματώνουν» για να μπορέσουν να ψωνίσουν τα απαραίτητα.
Οι όμιλοι των σούπερ μάρκετ εκτινάσσουν τα κέρδη τους, τα οποία ξεπέρασαν τα 11 δισ. το 2023, την ώρα που η κυβέρνηση επιδοτεί αυτά τα κέρδη με διάφορα «pass» και «καλάθια».
Αμύθητα είναι τα κέρδη των τραπεζών από την αύξηση των επιτοκίων και μάλιστα χαρακτηρίζονται «πρωταθλήτριες» σε όλη την Ευρωζώνη. Το 79% των λειτουργικών εσόδων του εγχώριου κλάδου των τραπεζών προέρχεται από την ψαλίδα μεταξύ επιτοκίων δανεισμού και επιτοκίων καταθέσεων, έναντι 60,56% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.
Αυτά για να μη ξεχνιόμαστε
