Γράφει ο Γεράσιμος Αραβανής
Χωρίς σχέδιο και στρατηγική ο τουρισμός στην Λευκάδα ένας μύθος που θα καταρρεύσει;
Αυτός είναι ό τίτλος έρευνας που εκπόνησε η εταιρεία ALKO AE και παρουσιάστηκε στην αίθουσα της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας πρόσφατα.
Η έρευνα βασίστηκε σε απαντήσεις μόνιμων κατοίκων των τουριστικών κυρίως περιοχών. Ιδιαίτερη όμως σημασία έχουν οι διαπιστώσεις των συντελεστών της έρευνας και κυρίως τα συμπεράσματα και οι προτάσεις που κατέθεσαν.
Το βασικό συμπέρασμα όπως προέκυψε από την ομιλία του καθηγητή του πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Σπιλάνη που παρουσίασε τη μελέτη είναι ότι ο τουρισμός είναι μακροπρόθεσμα καταδικασμένος αν δεν αλλάξουμε πορεία. Αναφέρθηκε σε μία περιφέρεια χωρίς στρατηγική…
Οι βασικές θέσεις που διατύπωσε και που θα είναι η βάση μιας αναγκαίας στρατηγικής που θα διαμορφωθεί είναι:
Η μεγάλη σημασία της κατάρτισης και της επιμόρφωσης του προσωπικού ώστε να παρέχεται ποιοτική εξυπηρέτηση.
Οι εργοδότες θα πρέπει να επιλέγουν τους εργαζόμενους με βάση την εκπαίδευση και τις δεξιότητές τους όχι μόνο με το κριτήριο του φθηνού εργατικού δυναμικού.
Δεν είναι δυνατόν να αφήσουμε τον τουριστικό τομέα στα χέρια ανεπαρκώς εκπαιδευμένου προσωπικού.
Να τηρούμε την νομοθεσία και να μην ανεχόμαστε χαμηλού επιπέδου υπηρεσίες.
Η ποιότητα των καταλυμάτων στην περιφέρεια είναι στην τελευταία θέση σε όλη τη χώρα
Η κατάσταση στο θαλάσσιο τουρισμό είναι ανησυχητική αφού δεν υπάρχουν καθόλου δεδομένα.
Ο τουρισμός ανάκαμψε μετά την κρίση αλλά αυτό δεν είχε επίδραση στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν.
Με μία πρώτη μάτια γίνεται σαφές ότι η διαπιστώσεις και οι προτάσεις της μελέτης και τα σχέδια ανάπτυξης που θα στηρίξουν έχουν ως μοναδικό τ στόχο τα ενδιαφέροντα και τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού.
Ίσως αυτές να ήταν οι κατευθύνσεις που δόθηκαν στους μελετητές και να μην ευθύνονται οι ίδιοι δεν παύει όμως το μοντέλο αυτό ανάπτυξης που σκιαγραφείται να είναι έξω και σε αντίθεση με τα συμφέροντα της πολύ μεγάλης πλειονότητας του πληθυσμού και την προοπτική της Λευκάδας και το νησιών γενικότερα.
Θα γίνουμε πιο σαφείς:
Ο τουρισμός και η αναψυχή είναι κλάδος της οικονομίας που περικλείει διαφορετικά συμφέροντα είναι όμως παράλληλα και τεράστια ανάγκη του συνόλου των εργαζομένων και του πληθυσμού. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι το 60% των εργαζομένων δεν κάνουν καθόλου διακοπές και η πλειονότητα των υπολοίπων κάποιες μέρες στο πατρικό σπίτι στο χωριό όπου υπάρχει διαθέσιμο δωμάτιο και εξασφαλισμένη κατά βάση διατροφή. Βεβαίως δεν είναι πρόβλημα κυρίως του τουριστικού κλάδου της οικονομίας η αναψυχή του συνόλου του πληθυσμού, όμως τα πενιχρά προγράμματα τουρισμού του κράτους είναι κυριολεκτικά ψίχουλα και η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων δεν μπορεί να ζει με αυτόν τον τρόπο Αυτό είναι το κυρίαρχο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Η βασική παραγωγική δύναμη του τουριστικού κλάδου όπως και συνολικά της οικονομίας είναι οι εργαζόμενοι που δουλεύουν στις επιχειρήσεις παράγουν όποιον πλούτο παράγεται ένα τμήμα του οποίου καρπώνονται οι επιχειρηματίες αυξάνοντας στο κεφάλαιά τους. Αυτή είναι η σειρά των πραγμάτων και όχι το αντίθετο. Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό και περισσότερο στον επισιτισμό δουλεύουν σε συνθήκες γαλέρας με πολύ χαμηλές αποδοχές, ατέλειωτες ώρες εργασίας, μαύρη εργασία και με περιορισμένα δικαιώματα και η πλειονότητα τους διαβιεί στα όρια της φτώχειας.
Το κορυφαίο αυτό στοιχείο κατά τη γνώμη μας η μελέτη δεν το αξιολογεί καθόλου ενώ θα έπρεπε να είναι πρώτο στα αξιολογικά κριτήρια που χρησιμοποιεί για τη διαμόρφωση του νέου σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης. Η πολιτική ξεζουμίσματος των εργαζομένων από κάθε άποψη αυξάνει τα κέρδη και εκεί βασίζεται το μοντέλο ανάπτυξης στον τουρισμό και σε ολόκληρη την ελληνική οικονομία, όμως δημιουργεί τεράστια προβλήματα που εκτός όλων των άλλων στρέφεται και εναντίον της όποιας αναβάθμισης του τουρισμού και τουριστικού προϊόντος όπως την περιγράφει η μελέτη.
Θέτει ως αναγκαίο όρο για την πρόσληψη προσωπικού από τους ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων την ειδίκευση και την κατάρτισή τους που θα οδηγήσει στην αναβάθμιση του προϊόντος. Όμως δεν μπορεί να γίνεται λόγος για υψηλά ειδικευμένο προσωπικό όταν οι χαμηλές αποδοχές, οι συνθήκες εργασίες που επικρατούν εμποδίζουν τους νέους να αναζητήσουν στον τουρισμό εργασία. Περισσότερους από 200000 εργαζόμενους θα εισάγει με διακρατικές συμφωνίες η χώρα και μεγάλο τμήματος θα είναι για τον τουρισμό και φυσικά δεν πρόκειται να είναι οι περισσότεροι από αυτούς καταρτισμένοι. Πριν λοιπόν την κατάρτιση και την επιμόρφωση τους έρχεται η ουσιαστική αύξηση των μισθών και του μεροκάματου τους, η αύξηση του βασικού μισθού ώστε να μην πέφτει κάτω από τα 1000 ευρώ και αντίστοιχα να αυξηθούν όλοι οι μισθοί, να βελτιωθούν ριζικά οι συνθήκες και να τηρείται το ωράριο εργασίας και αυτά είναι το ελάχιστο. Το αίτημα για ουσιαστική μείωση των ωρών εργασίας εβδομαδιαίως πρέπει να έρθει στην πρώτη γραμμή των διεκδικήσεων.
Το πλέγμα των οικονομικών και ταξικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό πέραν των μισθωτών είναι ευρύ στη Λευκάδα και σε μεγάλο βαθμό στα υπόλοιπα νησιά. Οι επαγγελματίες, τα μικρά και μεσαία καταστήματα επισιτισμού, οι ιδιοκτήτες λίγων δωματίων δεν αξιολογούνται καθόλου στα κριτήρια της μελέτης. Μεγάλο τμήματος οδηγείται χαμηλότερα ως και την έξοδο από τις εργασίες τους ή στην αναζήτηση δεύτερης και τρίτης απασχόλησης για να βιοποριστούν. Επισημαίνει η έρευνα την πολύ χαμηλή ποιότητα των καταλυμάτων. Η μεγαλύτερες και πιο ακμαίες επιχειρήσεις μπορούν να προβούν στις αναγκαίες επενδύσεις μέσω ιδίων κεφαλαίων ή δανεισμού, οι μικροϊδιοκτήτες που στερούνται πόρων και δεν έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα πώς θα ανταποκριθούν; Ο δρόμος για αυτούς είναι σταδιακά εκτός αγοράς.
Ο θαλάσσιος τουρισμός, ναυαρχίδα στο σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης, περιγράφεται με μελανά χρώματα στη μελέτη και αν επιμείνει κανείς να δει πίσω από τις γραμμές της μελέτης θα ανακαλύψει όλα όσα προαναφέρουμε και μαζί τη φοροδιαφυγή, την ασυδοσία, την παράκαμψη των νόμων και συνήθως με την ανοχή και τις ευλογίες του κράτους.
Τουριστική ανάπτυξη που θα ωφελεί ολόκληρο το νησί της Λευκάδας και τα υπόλοιπα νησιά και όλους τους εμπλεκόμενους και όχι τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα σημαίνει πρωτίστως υψηλού επιπέδου υποδομές που να ικανοποιούν με πληρότητα τις ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού και τις πρόσθετες που δημιουργούνται κατά την τουριστική σεζόν.
Σημαίνει επάρκεια νερού καλής ποιότητας και σε αφθονία και όχι πολύωρες ή πολυήμερες διακοπές του, αυτό σημαίνει ότι τροφοδοτείται το δίκτυο ύδρευσης κατά βάση από τις πηγές Αγίου Γεωργίου που όμως ακυρώθηκε η χρηματοδότηση του έργου, σημαίνει σύγχρονα δίκτυα, σύστημα ελέγχου των διαρροών και υπηρεσία ύδρευσης με ικανοποιητικό τεχνικό τμήμα, αξιόπιστη και έγκυρη καταγραφή της κατανάλωσης και κοστολόγηση της.
Σημαίνει καθαριότητα του νησιού δηλαδή σύγχρονο σύστημα αποκομιδής των απορριμμάτων και επεξεργασίας τους που δεν θα επιβαρύνει υπέρμετρα τους δημότες.
Σημαίνει αποχέτευση τριτοβάθμια παράλληλα με την έξοδο στον τελικό αποδέκτη.
Σημαίνει σύγχρονο οδικό δίκτυο σε ολόκληρο το νησί εντός και εκτός των οικισμών.
Σημαίνει απόλυτη προστασία του περιβάλλοντος, θεσμοθέτηση αυστηρών κανόνων που θα εφαρμόζονται απαρέγκλιτα είτε πρόκειται για πολεοδομικές ρυθμίσεις, για προστασία του φυσικού και θαλάσσιου περιβάλλοντος, προστασία των ακτών κ.α. Σημαίνει το λιμάνι της πόλης και τα υπόλοιπα λιμάνια του νησιού και οι ακτές να παραμείνουν λιμάνια ελεύθερα και όχι να καταλαμβάνονται ολοκληρωτικά από ιδιωτικές προβλήτες.
Σημαίνει τέλος να τεθούν όρια στην τουριστική ανάπτυξη σε όλες τις τουριστικές και τις συναφείς δραστηριότητες. Ειδάλλως η Λευκάδα θα γίνει ένας συνεχής οικισμός, ατέλειωτη τσιμεντοποίηση ως τις κορυφές των βουνών χωρίς σχέδιο και τις αναγκαίες υποδομές και τότε ο βίος μας θα καταστεί αβίωτος και ο τουρισμός θα μπει σε μόνιμη βαθιά κρίση.
Όλα αυτά που θεωρούμε αναγκαία λείπουν από τις διαπιστώσεις και τις προτάσεις της έρευνας ενώ θα έπρεπε να είναι βασικές παράμετροι της.
Το σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης που προδιαγράφει η έρευνα της ALKO και θα είναι από ότι όλα δείχνουν ο βασικός άξονας της πολιτικής που θα ακολουθεί οδηγεί σε ένα τουρισμό από τον οποίο θα επωφελούνται ουσιαστικά πολύ λίγοι. Θα ωφελούνται τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, τα ξενοδοχεία και κυρίως τα μεγαλύτερα, τα σούπερ μάρκετ, τα μεγαλύτερα καταστήματα εστίασης και διασκέδασης, ορισμένα τουριστικά γραφεία, Real Estate, ιδιοκτήτες των σημερινών και μελλοντικών μαρίνων και οι εταιρείες ενοικίασης τουριστικών σκαφών, ορισμένα τεχνικά γραφεία και κατασκευαστικές εταιρείες κ. ά.
Η μεγάλη πλειοψηφία δεν ωφελείται. Σήμερα υπάρχει ισχυρή ακόμη η ψευδαίσθηση της τουριστικής σεζόν που έρχεται και θα υπάρξουν έσοδα ενώ οι βαθύτερες σκέψεις για το μέλλον και την προοπτική ωθούνται σε δεύτερη μοίρα. Η σκληρή πραγματικότητα θα έρθει αυτές τις ψευδαισθήσεις να τις ακυρώσει.
Υπάρχουν όμως και συμπολίτες μας που αντιλαμβάνονται όλα αυτά και ανησυχούν και ο αριθμός τους αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό.
Όλοι αυτοί θα παρέμβουν απαιτητικά στις εξελίξεις σχετικά με την τουριστική ανάπτυξη και το μέλλον που θέλουμε για τον τόπο μας.
