Ευρωπαϊκή Ένωση και Πηγές Ενέργειας

Γράφει ο Γεράσιμος Προύσαλης.

Σε συνέχεια προηγούμενου άρθρου που γράφτηκε σχετικά με τους αγωγούς ενέργειας και τις γεωπολιτικές προεκτάσεις αυτών, θα γίνει μια προσπάθεια παρουσίασης ορισμένων μεγεθών όσον αφορά τον ενεργειακό τομέα στην ΕΕ. Για τις ανάγκες του παρόντος άρθρου αντλήθηκαν δεδομένα[1] από Ευρωπαϊκή Στατιστική Αρχή, γνωστή κι ως Eurostat.

Ο δείκτης[2] ενεργειακής εξάρτησης της E.E. των 28 μελών για τα έτη 2003 έως 2013 απεικονίζεται στο Γράφημα 4[3].

Μια πρώτη παρατήρηση:

Η ΕΕ των 28 κρατών μελών βρίσκεται σε σχέση στρατηγικής εξάρτησης με τη Ρωσία. Τα γραφήματα που παρατέθηκαν παραπάνω κάτι τέτοιο δείχνουν. Ενδιαφέρουσα προσέγγιση (από τη σκοπιά των συμφερόντων του ευρωατλαντισμού) σχετικά με την κατάσταση αυτή μπορεί να βρεθεί σε άρθρο[1] του Ariel Cohen (δημοσιευμένο το 2007), ειδικού σε θέματα διεθνούς ενεργειακής πολιτικής.

Η ολική ποσότητα καταναλισκόμενου φυσικού αερίου για το έτος 2013[2] στην ΕΕ. ανήλθε σε 16046 χιλιάδες TJ (terra joule) που αντιστοιχεί σε περίπου 15200 δις κυβικά πόδια (BCF– billion cubic feet) ή 430 δις κυβικά μέτρα (BCM– billion cubic meters) φυσικού αερίου. Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει η εξής παρατήρηση· ο αγωγός TAP όταν ολοκληρωθεί θα είναι σε θέση να μεταφέρει 10 δις κυβικά μέτρα (BCM) κατ’ έτος, με δυνητικό μελλοντικό δυναμικό μεταφοράς τα 20 δις κυβικά μέτρα (BCM). Δηλαδή, σε πλήρη ανάπτυξη το έργο αυτό θα καλύπτει ποσοστό τάξης μεγέθους του 2,3-4,7% των ετήσιων αναγκών της ΕΕ σε φυσικό αέριο (εάν υποτεθεί ότι οι ετήσιες ανάγκες σε φυσικό αέριο θα είναι στα ίδια επίπεδα με το 2013). Από τη σκοπιά του ενεργειακού δυναμικού ο αγωγός αυτός δεν μπορεί να θεωρηθεί μεγάλης κλίμακας έργο για την ΕΕ. Σχετικά με ότι έχει να κάνει με το κατασκευαστικό κομμάτι· το έργο είναι είναι πολύ μεγάλο έργο.

Ο αγωγός TAP (Trans Adriatic Pipeline ή Διαδριατικός Αγωγός) αποτελεί προέκταση προς δυσμάς του αγωγού TANAP (Trans Anatolian Natural Gas Pipeline). Ο αγωγός TANAP[3] (βρίσκεται εξ’ ολοκλήρου στην Τουρκία) με τη σειρά του αποτελεί συνέχεια του SCP (South Caucasus Pipeline ~ διασχίζει το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία). Xάρτης[4] που απεικονίζει την πορεία του αγωγού με τα διάφορα τμήματα αυτού υπάρχει στη Wikipedia[5](SCP – TANAP– TAP)[6] και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για περαιτέρω μελέτη. Το ολικό μήκος του αγωγού TANAP αγγίζει τα 1840 χλμ. Το ολικό μήκος του αγωγού SCP αγγίζει τα 690 χλμ. Αθροιστικά, έχουμε (μήκος SCP + μήκος TANAP + μήκος TAP) ολικό μήκος αγωγού περί τα 3400 χλμ για να φτάνει στην ευρωπαϊκή ήπειρο για λογαριασμό της Ε.Ε. αζέρικο φυσικό αέριο.

Όσον αφορά την Ελλάδα ισχύουν τα εξής[7]:

Η ολική εγχώρια παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας για το έτος 2013 ανήλθε σε 9.3 εκατομμύρια toe ή περίπου 108100 εκατομμύρια kWh (κιλοβατώρες). Την ίδια στιγμή, για το έτος 2013, οι εισαγωγές[1] ανήλθαν σε 16.4 εκατομμύρια toeή περίπου 190600 εκατομμύρια kWh. Για την Ελλάδη προκύπτει ένας μέσος βαθμός εξάρτησης από πρωτογενείς ενεργειακές πηγές της τάξης του 64%. Για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ο βαθμός εξάρτησης της Ελλάδας (στοιχεία[2] για το έτος 2011 της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας) ανέρχεται σε 99.5% και 99.9% αντίστοιχα.
Τα αντίστοιχα ποσοστά συμμετοχής, για την παραγωγή εγχώριας ενέργειας από πρωτογενείς πηγές, δίνονται στο Γράφημα 5.

Η ολική ζήτηση πετρελαίου ημερησίως στην Ελλάδα, για το έτος 2012, ανήλθε σε περίπου 318 χιλιάδες βαρέλια. Αντίστοιχα η ολική ζήτηση της χώρας σε ανάγκες φυσικού αερίου, για το έτος 2012 ήταν της τάξης των 4.3 δις κυβικών μέτρων (BCM).

Οι χώρες που προμηθεόυν την Ελλάδα με Αργό Πετρέλαιο και Φυσικό Αέριο με το αντίστοιχο ποσοστό συμμετοχής δίνονται στο Γράφημα 6 και το Γράφημα 7 (στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας).

Συμπερασματικά, η ικανότητα συγκεντρωτικού ελέγχου και κυριαρχίας πάνω σε λαούς και περιοχές του πλανήτη εδράζεται στην οικονομική (συσσώρευση κεφαλαίων σε προγενέστερες φάσεις ανάπτυξης του καπιταλισμού στην ευρωπαϊκή ήπειρο, καθορισμός σε επίπεδο προδιαγραφών του τρόπου και των μηχανισμών δημιουργίας κεφαλαίων και χρήματος που ρέει στην πραγματική οικονομία) και στρατιωτική ισχύ του ευρωατλαντικού άξονα. Η προσπάθεια για ενεργειακή απεξάρτηση της Ε.Ε. από χώρες όπως η Ρωσία αποτελεί στρατηγική επιδίωξη του εν λόγω άξονα και είναι τόσο πιο έντονη όσο η χρήση των κεφαλαίων που εισρέουν στη ρωσική οικονομία χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη της στους κλάδους της αμυντικής βιομηχανίας (ανάπτυξη οπλικών συστημάτων) και του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού (εν γένει της τεχνολογικής εξέλιξης) που δεν ορίζεται από τους φορείς (οργανισμοί τυποποίησης της γνώσης με στόχο την βιομηχανική παραγωγή σε όλους τους τομείς ενδιαφέροντος του συγκεντρωτικά δομημένου μεγάλου κεφάλαιου ΗΠΑ-ΕΕ) και τα μέσα δημιουργίας εν δυνάμει εφαρμοσμένης γνώσης. Αυτός είναι και βασικός ο λόγος για τον οποίο παρατηρείται έντονη διπλωματική «κινητικότητα»[1] αλλά και ανάπτυξη στρατιωτικών τμημάτων σε διάφορα σημεία της ευρωπαϊκής ηπείρου τα τελευταία χρόνια.

[1] http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/File:Main_origin_of_primary_energy_imports,_EU-28,_2003%E2%80%9313_%28%25_of_extra_EU-28_imports%29_YB15.png

[2]http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/File:Energy_dependency_rate,_EU-28,_2003%E2%80%9313_%28%25_of_net_imports_in_gross_inland_consumption_and_bunkers,_based_on_tonnes_of_oil_equivalent%29_YB15.png

[3]https://en.wikipedia.org/wiki/Tonne_of_oil_equivalent

[4]http://www.heritage.org/research/reports/2007/11/europes-strategic-dependence-on-russian-energy

[5]http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Natural_gas_consumption_statistics

[6]https://en.wikipedia.org/wiki/Trans-Anatolian_gas_pipeline

[7]Η γλώσσα στην οποία έχει φτιαχτεί ο εν λόγω χάρτης υποδηλώνει πολλά.

[8]https://en.wikipedia.org/wiki/File:TAP_TANAP_SCP_Schah_Denis.png

[9]https://en.wikipedia.org/wiki/Trans-Anatolian_gas_pipeline#/media/File:TAP_TANAP_SCP_Schah_Denis.png

[10]http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/images/1/17/Energy_production%2C_2003_and_2013_%28million_tonnes_of_oil_equivalent%29_YB15.png

[11]http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/File:Net_imports_of_primary_energy,_2003%E2%80%9313_YB15.png

[12]https://www.iea.org/media/freepublications/security/EnergySupplySecurity2014_Greece.pdf